«جنبش های اجتماعی ایران»، نوشته بهرام رحمانی، نام کتابی ست که به تازگی از سوی «انتشارات ارزان» در استکهلم منتشر شده است. این کتاب چهارصد و پنجاه صفحه ای، از وقایع مشروطیت آغاز می کند و مسائل گوناگون جنبش ها و شرایط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی جامعه ایران را تا دوره کنونی به بررسی می کشد. در این رابطه؛ تمرکز اصلی کتاب بر شرایط تاریخی ایران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ شمسی است.
معرفی و نقد این کتاب روز سه شنبه سوم دسامبر ۲۰۱۱، در «آ.ب.اف» مرکزی شهر استکهلم برگزار شد.
در این نشست که سوفیا کریمی مجری آن بود، ابتدا نعمت مدیر «انتشارات ارزان» توضیحاتی درباره انتشار این کتاب داد و در باره شرایط و وضعیت نشر در خارج کشور صحبت کرد . سپس نقد کتبی علی حصوری قرائت شد و پس از آن عباس سماکار و بهروز خباز معرفی و نقد خود را در بارۀ این کتاب بیان کردند. در پایان نیز ،بهرام رحمانی سخن گفت.
شرکت کنندگان در نشست نیز، در مورد مسائل مطرح شده سخن گفتند و پرسش های خود را از ناشر، نویسنده و سخنرانان مطرح کردند که به آنان پاسخ داده شد.
این اثر که یازدهیم کتاب بهرام رحمانی است شش فصل دارد و با مقدمه ای از عباس سماکار منتشر شده است.
مقدمه عباس سماکار
انتشار کتاب «جنبش های اجتماعی در ایران» نوشته بهرام رحمانی، یک کار ارزشمند در زمینه آشنائی همگانی با زمینه های زیربنایی- روبنائی این جنبش ها و تحولات انقلابی در سده کنونی در ایران است.
تاکنون کتاب های بسیاری در بیان و بازگشائی فراگردهای انقلابی و شرایط تاریخی جامعه منتشر شده که بیش تر آن ها بررسی خود را سنتا از تحولات اقتصادی- اجتماعی و نظری–سیاسی دوران مبارزات مشروطیت آغاز کرده و تا آستانه انقلاب ١٣۵٧ پیش آمده اند. در میان این کتاب ها، کم نیستند نویسندگانی که زمینه های بررسی خود را بر اسناد تازه و روشن و بینشی نو بنا گذاشته اند که راه نمای شناخت و تحقیقات تازه دیگری می توانند باشند. اما بیش تر این آثار، بررسی تحولات پس از انقلاب بهمن را کم دارند و آن چه را در سی سال گذشته در جامعه ما رواج داشته است به دلایل گوناگون مورد بررسی قرار نداده اند.
البته بررسی فراگرد مبارزات و شرایط تاریخی تحولات جامعه ما در دوران سلطه جمهوری اسلامی، بارها و بارها به شکل جداگانه و در ابعاد وسیع، به شکل کوتاه و بلند صورت گرفته که هر کدام ارزش تحقیقاتی خود را دارند؛ اما، این بررسی ها، تاکنون کم تر به شکل پیوسته و در یک مجموعه و روند تاریخی، صورت پذیرفته است.
نگاهی به آثار نویسندگانی مانند خسرو شاکری و یروند ابراهمیان، که کتاب های با ارزشی در زمینه فراهم آوردن اسناد تاریخی برای بررسی جنبش های اجتماعی در ایران منتشر کرده اند نیز نشان می دهد که در این زمینه کمبود وجود دارد. کتاب های با ارزشی مانند «ایران بین دو انقلاب» و «پیشینه های اقتصادی- اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دمکراسی» و غیره از این دو نویسنده نیز جدا از ارزش گذاری بر نگرش و گرایش خاص آنان، موضوع را در محدوده های پیش از انقلاب ١٣۵٧ محدود کرده و همان جاها مانده اند. در حالی که منطقا روند چنین بررسی هائی می طلبد به تحولات کنونی جامعه گذر کنند و به ویژه آن چه را که اکنون صورت می گیرد و بررسی و نقد آن می تواند مبارزات جاری طبقاتی و عمومی را راه گشا باشد مورد توجه قرار دهند.
مسلما، بررسی های پراکنده ای که تاکنون در زمینه تحولات سی سال گذشته در ایران منتشر شده، کمک موثری به شناخت تاریخی جامعه ما به شمار می آید؛ اما اهمیت پرداختن به تحولات این سی سال در پیوند و در فراگرد پیشینه های ساختاری جامعه ما، زمینه مناسبی برای مقایسه و درک انکشاف کنونی طبقاتی این مبارزات ست.
سیر بررسی تاریخی این جنبش ها تا امروز، در یک مجموعه، می تواند ذهنیت خواننده را همواره در ارتباط با زمینه های تاریخی تحولات کنونی نگه دارد و سبب درک بهتر فراگردهای امروز شود.
از این رو، کتاب «جنبش های اجتماعی در ایران» نوشته بهرام رحمانی ارزش ویژه ای در این زمینه پیدا می کند. این کتاب پس از بررسی پیشینه های تاریخی تحولات کنونی، به بررسی های بسیار پرباری در زمینه مبارزات و جنبش های اجتماعی امروز ایران می پردازد که جمع شدن همه آن ها در یک کتاب، نما و چشم انداز روشنی از فراگرد
این تحولات می سازد.
حتی نگاهی به عنوان فصل ها و بخش های گوناگون مطالب این کتاب که در زیر نمونه آن را آورده ام، این چشم انداز را برای خواننده می گشاید و او را به خواندن بخش های گوناگون آن فرامی خواند.
این عنوان ها چنین اند:
فصل دوم
فراز و نشیب های جنبش کارگری ایران
– مقدمه
– دوره اول مبارزه طبقه کارگر از سال ١٣۵٧ تا سال ١٣۶٠
– دوره دوم از سال ١٣۶٠ تا سال ١٣٧٠
– مبارزه برای قانون کار
– دوره سوم از سال ١٣٧٠ تا دوم خرداد سال ١٣٧۶
– دوره چهارم از دوم خرداد سال ١٣٧۶ تاکنون
– نمونه هایی از اعتصابات و اعتراضات کارگری و اخراج سازی ها در سال ١٣٧٨
– نمونه هایی از تهدید و زندانی کردن فعالین کارگری
– سیاست های حکومت اسلامی و تاثیر مخرب آن در زندگی کارگران
– پرداخت ١۵٠ میلیارد تومان تسهیلات به بسیجیان در سال ٨٧
– تعیین حداقل دست مزد کارگران برای سال ١٣٨٣
– کاهش ۶٧ درصدی نرخ رشد سرمایه گذاری صنعتی
– ورشستگی صنایع ایران
– دلایل تعطیلی کارخانه ها و بی کاری کارگران آن ها
– ارگان های پلیسی حکومت اسلامی در درون طبقه کارگر ایران
– تشکل های مختلف کارگری
– طبقه کارگر و مطبوعات و رسانه های همگانی
– جمع بندی
– منابع
فصل سوم
موقعیت زنان کارگر در حاکمیت سی ساله جمهوری اسلامی
– مقدمه
– وضعیت عمومی زنان کارگر
– خانواده و زنان خانه دار
– بی کاری زنان
– مسله حجاب و ادامه سرکوب سیستماتیک زنان
– زنان مستمری بگیر
– تعدد زوجات
– قانون حمایت از خانواده
– مرخصی دوارن بارداری و پس از آن
– قانون مجازات اسلامی
– آسیب ها و بحران های اجتماعی زنان
– ازدواج سنین کودکی
– تشکل های زنان
– جمع بندی
– منابع
فصل چهارم
کودکان
– مقدمه
– کودکان کار، و سامان دهی کودکان کار؟
– ١٠٠ هزار کارگر کوچک در معرض ابتلا به بیماری هپاتیت ب
– سوء استفاده جنسی از کودکان کار
– ٩٠ درصد کودکان کار ایرانی بی سوادند
– کودک آزاری در محیط آموزشی
– فرار از خانه
– کودکان افغانی در ایران، محروم تر از همه
– جمع بندی
– منابع
فصل پنجم
جنبش دانش جویی
– مقدمه
– نگاهی اجمالی به جنبش دانش جویی ایران در دوران حکومت پهلوی
– ١۶ آذر، روز دانش جو
– انقلاب فرهنگی
– قتل های زنجیره ای و واقعه ١٨ تیر
– سهیمه بندی جنسیتی در دانشگاه ها
– طرح بومی- استانی سازی دانشگاه ها
– جمع بندی
فصل ششم
تحلیلی بر اعتراضات سال ١٣٨٨ مردم ایران!
– مقدمه
– تفاوت های انتخابات حکومت اسلامی با انتخابات در کشورهای دیگر
– نگاهی اجمالی به رویدادهای سال ١٣٨٨
– نتایج انتخابات
– ادامه واگذاری صنایع و کارخانه های کشور به سپاه و بسیج
– ورشکستگی صنایع در اثر عدم سرمایه گذاری خارجی و داخلی
– خوشه بندی مرکز آمار ایران و آمارهای بانک مرکزی
– مرزهای خط فقر تا کجاست؟
– ماهیت طبقاتی حرکت سبز اسلامی
– نقش روشنفکران
– جمع بندی
در واقع کتاب «جنبش های اجتماعی در ایران» یک کار تحقیقی و سخت کوشانه است که نه تنها برای فعالین سیاسی و اجتماعی سند مهمی به شمار می آید؛ بلکه برای محقیقن و دانش جویان نیز اسناد با ارزشی را فراهم آورده است؛ به ویژه آن که؛ پرداختن به موقعیت جنبش های اجتماعی در بطن تلاطمات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه ما و نشان دادن اشکال مبارزه این جنبش ها از منظر جامعه شناسی و سیاسی و اجتماعی کار مهم و ارزنده ای است.
امیل، تلفن ها و آدرس پستی «انتشارات ارزان» برای سفارش کتاب:
Adress: Kitabi Arzan Helsingforsgatan 15
164 78 KISTA – STOCKHOLM
Tel: +46 (0) 8 752 77 09
Mobil: +46 (0) 70 492 69 24
