آزاد علی اکبر
رژیمهای دیکتاتوری در جهان بسیار بوده اند و هستند و این یک اصل مسلم و واضح است که آنها اصل و فرع دیکتاتوری را دارند که به آنها دیکتاتور می گویند. در این شکی نیست و همهء جهانیان این را می دانند. مسئله ای که بسیار عجیب است، ادعای این رژیمهای دیکتاتوری در برگزاری انتخابات است. البته اصل انتخابات ربطی در اصل به سیستم آزاد و دمکراسی ندارد و می تواند در سیستمهای بسته هم انتخابات وجود داشته باشد. اصل مهم در آزاد بودن انتخابات است و آن هم بستگی به سیستم حکومتی دارد که چه نوع حکومتی باشد. نوع حکومت در اینجا شرط اصلی است و حکومت آزاد است که می تواند شرایط انتخابات آزاد را نه یکبار و دو بار بلکه همیشه فراهم سازد. حکومت آزاد می تواند این تضمین را به مردم منطقهء تحت حکومتش بدهد که آنها را در انتخاب آزاد بگذارد. به این معنا که به هیچ وجهی آنها را مجبور نکند تا به طریقی عمل کنند که حکومت برایشان دیکته کرده است. فرق اصلی بین یک حکومت آزاد و یک حکومت دیکتاتور در این است که در سیستم دیکتاتوری مردم را به سمتی می برند که دیکتاتوری می خواهد. این سمت یک طرفه است و همهء مردم باید حتما آن راه را بروند. در سیستم آزاد اما اجباری نیست که مردم همان مسیر را انتخاب کنند که حکومت تعیین می کند. خاصیت این عمل در آن است که مردم بیم وهراسی ندارد تا خلاف راه حکومت را برگزینند و آزادانه می توانند راهی را انتخاب کنند که به نظر خود خوبترین راه است. در این مسیر آنها بر اساس ایده و شناخت خود عمل می کنند. اگر راه آنها اشتباه باشد، این اشتباه را خود انتخاب کرده اند و کسی به آنها تحمیل نکرده است. در حکومت دیکتاتوری اگر راه اشتباه و یا صحیح باشد در هر صورت مردم باید همین راه داده شده را بروند و در صورت اشتباه بودن راه مردم باید تاوان آن را هم بپردازند.
انتخابات در حکومتهای دیکتاتور: در سیستمهای دیکتاتوری و بسته اصولا مقوله ای بنام انتخاب برای مردم وجود ندارد. اگر حکومتی و یا سیستمی یکبار گمارده شد، مردم باید تا زمانی که عمر این گزینه اکتفا می کند آن را متحمل شوند. در این سیستم مردم اراده ای ندارند تا بتوانند تعیین کننده باشند. سیستم از بالا برای آنها همهء امور را تعیین می کند و چه خوب و چه بد مردم ملزم به رعایت آن هستند. در این بین در سیستمهای دیکتاتوری استثناهایی را هم می توان مشاهده کرد، اما این استثناها بار مثبت ندارند. گاها انتخابات در سیستمهای دیکتاتوری وجود دارد، اما این انتخابات یک سیستم هدایت شده و کنترلی است. همانطور که ذکر شد دیکتاتوری سیستمی است که به مردم حکم می کند که چگونه فکر و رفتار کنند. آنها در هر امری که به مردم برمی گردد برنامه های تعیین شده دارند و باید مردم همهء این برنامه ها را بدون چون و چرا اجرا کنند. اگر مردم این برنامه ها را نقد کرده و یا دور بزنند، دیکتاتوری جلوی حرکت آنها را با زور و نیروی خشونت خواهد گرفت. نیروی سرکوب و خشونت برای این به میدان می آید که مردم را وادار کنند که برنامه ای را پذیرا شوند و آن را اجرا کنند که حکومت دیکتاتوری آن را می خواهد. هدف از دیکتاتوری در اجرای انتخابات گرفتن رای مردم برای تعیین میزان موافق و مخالف نیست. این را خود دیکتاتوری می داند که در سیستم او مخالف حق ابراز وجود در هیچ شکلی را ندارد. پس هدف تنها تعیین درصد بالایی از موافقان برای مانور دادن است. همیشه دیکتاتوری به آن محتاج است که برنامه های او صد در صد از طرف مردم مورد تایید باشد. مورد تایید بودن یک امر اجباری است و در این سیستم باید تایید وجود داشته باشد. دیکتاتوری در اصل هم بدون تایید مردم بر آنها حکومت می کند. اما بزور تایید گرفتن از آنها می تواند برای دو بعد اساسی باشد که یکم کارکرد درونی دارد و دوم کارکرد بیرونی را دارا است. در کارکرد درونی دیکتاتوری می کوشد تا مردم را یکپارچه در پشت سر خود قرار دهد و امکان تشکیل نطفه های مخالف را با این رای اجباری مردم از بین ببرد. در این قضیه اگر صدای نارسای مخالفتی به گوش برسد، دیکتاتوری می تواند با به رخ کشیدن رای اکثریت بالا این صدای مخالف را راحت تر خفه کند. براین اساس که مخالف را در برابر اکثریت تایید کنندگان اجباری قرار می دهد. اما در بعد داخلی هم می تواند این را به مردم برساند که شما خود موافق این سیستم هستید و این سیستم تمامی شما مردم است. در بعد بیرونی سیستم دیکتاتوری در برابر رقبایش در خارج از مرزهای حکومتش می تواند این را به برگه ای از حقانیت خود تبدیل کند که مردم زیر نفوذ این سیستم آنرا تایید می کنند، پس این حکومت زورمدار نیست و مردم خواهان آن هستند. اگر دشمنان احتمالی در دنیای آزاد بخواهند به این حکومت ایراد بگیرند، حکومت دیکتاتوری سعی می کند با ارائه این نتیجه آنها را قانع کند.
انتخابات در حکومتهای آزاد: در حکومتهای آزاد، همانطور که از نام آنها پیداست، مردم آزاد هستند تا انتخابی داشته باشند و یا اینکه آن را برای فرد و یا گروه خود موقتا برنگزینند. انتخاب مردم در هر حال در این سیستم وجود دارد. مردم هستند که در انتخابات شرکت کرده و راه و یا فرد مورد نظر خود را انتخاب می کنند. مردم همچنین همانطور که ذکر شد آزاد هستند تا در انتخاب شرکت نکنند. این نوع حکومت همهء امکانات آزادی رای مردم را فراهم می کند. در این نوع حکومت احتیاجی نیست تا نمایشی از انتخابات برگزارشود. این امر بدین خاطر است که در این سیستم آزادی وجود دارد. آزادی در این سیستم یک امر واقعی است، پس انتخاب هم واقعی خواهد بود. در سیستم حکومت آزاد، انتخاب امری ضروری برای این سیستم است. بدین معنی که در این سیستم سعی برآن است که مردم آزادانه در تعیین سرنوشت خود شرکت کنند. در این سیستم مردم را در همهء مسائل دخیل می دانند و دخالت مردم امری است که همیشه دوام دارد. هدف اصلی این حکومت خدمت به مردم می باشد. مردم هم خود تعیین می کنند که چه راهی را بروند که به سود آنها باشد. اگر مردم راهی را تشخیص دادند، چون خود جزیی از این سیستم هستند، دیگر بر علیه راه خود عمل نمی کنند. پس زمانیکه آنها آزاد هستند و در حکومت آزاد خود هم شرکت دارند، راه درست را به نفع خود برمی گزینند. نقطه قوت این سیستم در آنها است که مردم آنرا قبول دارند، چون حکومت و مردم یکی هستند. اما مردم می توانند به نتایج مختلفی برسند و ایده های مختلفی را برای پیمودن راهی را ارائه دهند. انتخاب یک راه از میان چندین راه نیاز به انتخاب دارد و همانا در این سیستم خود مردم راهشان را انتخاب می کنند. یعنی سیستمی که خودشان بوجود آورده اند و از آن خودشان است به آنها این امکان را می دهد تا راهی را برگزینند و یا اینکه راههای دیگری را برگزینند و یا غیر این عمل کنند. شرط اصلی در این امر آزاد بودن آنهاست.
اپوزیسیون حکومت دیکتاتور: در حکومت دیکتاتوری همیشه مردمی هستند که به داده های این حکومت تمکین نمی کنند و در برابر آن می ایستند. این اپوزیسیون همیشه یک شکل نیست ومی تواند اشکال مختلفی را داشته باشد. یک شکل آن می تواند صد در صد نقطه مقابل دیکتاتوری باشد و یک شکل آن می تواند همان دیکتاتوری باشد که می خواهد جای دیکتاتوری را با نوعی دیگر از دیکتاتوری پر کند. مخالفان دیکتاتوری می توانند از قدرت و نیروی نسبی مختلف هم به سبب توانایی سود جویند. همهء شکلهای اپوزیسیون می تواند از شعار آزادی در مقابل دیکتاتوری استفاده کنند. چون همانا آزادی است که می تواند در مقابل دیکتاتوری که سیستم بسته ای معنای مخالفت واقعی را بدهد. اپوزیسیون در این امر باید اعلام کند که به چه دلیلی مخالف دیکتاتوری است. این دلیل هم تنها با برداشتن شعار آزادی قابل قبول است. والی در هیچ ذهنیتی نمی گنجد که عده ای از افراد با دیکتاتوری برخیزند و هدفی نداشته باشند. در بین اپوزیسیون آنها که واقعا برای آزادی از قید دیکتاتوری می کوشند، هدفشان درستتر است، زیرا آنها نقطه مقابل دیکتاتوری را که همان آزادی است را برگزیده اند. اما آن دسته که برای نوع دیگری از دیکتاتوری مخالف این دیکتاتور شده اند، نمی توانند ادعای این را بکنند که برای آزادی می کوشند. آنها اگر شعار آزادی را برگزینند و درواقع در پی دیکتاتوری باشند، یکم یا می خواهند از نام آزادی برای رسیدن ب دیکتاتوری خود استفاده کنند و یا اینکه خود نمی دانند که در سیستم دیکتاتوری آزادی نمی توانند اصلا وجود داشته باشد. اگر منظور آنها آزادی گروه خود در تعیین نوع دیکتاتوری است، پس این آزادی، آزادی همهء مردم نیست و تنها آزادی یک گروه مشخص است. به هر حال اپوزیسیونی که آزادی را برای همهء مردم بخواهد می تواند بدیل واقعی دیکتاتوری در اصل باشد. اگر این اپوزیسیون ضعیف باشد و یا اینکه موفق نشود به هدفش برسد، آن بحث دیگری است که در این صورت تلاش و کوشش این ایده ادامه پیدا می کند تا به هدفش که همانا آزادی است برسد.
نقش شبه اپوزیسیون: شبه اپوزیسیون در واقع در خدمت دیکتاتوری است. این پدیده می خواهد با هدفهای مشخص خود را اپوزیسیون نشان دهد. این اهداف همیشه در خدمت حکومت است و به ضرر اپوزیسیون واقعی که همانا مخالف تام و تمام حکومت است، عمل می کند. این شبه اپوزیسیون قصد دارد که خود را درمیان اپوزیسیون انداخته و آنها را از درون متلاشی کند. نقش دیگر این شبه اپوزیسیون در قلمداد کردن خود بجای کل اپوزیسیون است. شبه اپوزیسیون می تواند لایه هایی از اپوزیسیون را به خود جذب کند. بحث شبه اپوزیسیون می تواند در مقاله هایی جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. در اینجا بحث بر سر یکی از عملکردهای این پدیده در نظام دیکتاتوری است و نقش آن در گرم کردن و تبلیغ برای امورات دیکتاتوری و مخصوصا انتخابات است. در تبلیغ برای انتخاب شبه اپوزیسیون باید هم کاراکتر اپوزیسیونی داشته باشد و هم بتواند از تبلیغ دیکتاتوری برای انتخابات پشتیبانی لازم را بعمل آورد. قبلا ذکر شد که هدف دیکتاتوری در برپا داشتن عمل بنام انتخابات تنها برای منافع خود می باشد. پس شبه اپوزیسیون هم آگاهانه و ناآگاهانه به این هدف حکومت دیکتاتور کمک می کند. بخش آگاه اپوزیسیون که عملا برای اهداف مشخص سازمان داده شده است به این امر واقف است. اما بخش دیگر اپوزیسیون هم که از صفوف اپوزیسیون خارج شده است یا اینکه آگاهانه می داند که این یک حرکت نمایشی بیش نیست و همراه دیکتاتوری راه می افتد و یا اینکه در اساس بطور نا آگاهانه در این مسیر قرار گرفته است و از این کار حکومت دیکتاتوری پشتیبانی می کند. در هر صورت کار همهء اینها در یک مسیر قرار می گیرد. آنها همه در یک صف واحد حرکت می کنند تا به حکومت دیکتاتوری در رسیدن به اهدافش کمک کنند. مشکلاتی که این طیفها می توانند برای اپوزیسیون واقعی ایجاد کنند، همانا در ابعاد مختلف می تواند مورد توجه باشد. می تواند در جهت ضعیف کردن بدنهء اپوزیسیون باشد و یا اینکه به عمل دیکتاتوری مهر تائید زده و سیمای آن را بزک کند. و یا اینکه روشهای مبارزهء اپوزیسیون را زیر سئوال ببرد و شک و گمان را در دل فعالین و هواداران اپوزیسیون و مردم ایجاد کند.
نتیجه: در نتیجه گیری می توان به این نکات اشاره کرد که حکومت دیکتاتوری نمی تواند بر اساس ذات خود انتخاب را برای مردم بطور آزاد امکان پذیر کند. حکومت دیکتاتوری هدفهای خاص خود را در جهت خدمت به خود در سازمان دادن هر نوع انتخاباتی دارد. این اهداف از آزادی و آزاد بودن بسیار دور هستند. آزادی تنها در حکومت آزاد است که نقطه مقابل هر نوع دیکتاتوری است، مهیا می گردد. در این نوع حکومت است که مردم بطور آزاد می توانند تصمیم بگیرند که در انتخاب شرکت کنند و یا نکنند. آنها می توانند گزینه و آلترناتیو مشخص خود را بدون هرگونه هراسی در این سیستم ارائه دهند. مخالفان یک حکومت دیکتاتور می توانند دسته های مختلفی باشند و اهداف خاص خود را دنبال کنند. دسته ای از مخالفان می توانند در جهت جایگزینی یک نظام دیکتاتور دیگر بجای دیکتاتور ساکن تلاش کنند. دیکتاتوری همچنین می تواند در میان مخالفان خود برای گمراه و یا مهار کردن آنها شبه اپوزیسیون ایجاد کند. این شبه اپوزیسیون می تواند از لایه های آگاه و ناآگاه برخوردار گردد. اهداف همهء این لایه ها در خدمت به دیکتاتوری می باشد.
۴.۷.۲۰۱۳
