ماری دو دونه
جامعه یهودیان ایران در حدود ۲۰ هزار عضو دارد و این درحالی است که مواضع رسمی حکومت این کشور ضدصهیونیستی و بر انکار هولوکاست استوار است. امیر مناش یک روزنامه نگار یهودی ایرانی الاصل از خاطرات کودکی خود در تهران می گوید: “من به عنوان یهودی مورد آزار و خشونت فیزیکی نبودم. ما می توانستیم مراسم دینی مان را انجام دهیم و برای روز شبات نیز برخلاف مسلمانان امکان خریداری شراب هم داشتیم.
ولی به عنوان یک اقلیت تحت تبعیض بودیم. برخلاف مسلمانان سنی و مسیحیان برخی از حرفه ها را نمی توانستیم انجام دهیم، به ویژه در ارتش و ادارات دولتی نمی توانستیم وارد شویم. ما همیشه سکوت می کردیم و هویت خود را برای حفظ احتیاط مخفی نگاه می داشتیم.” ترسی که امروز نیز وجود دارد. چندین تن از اعضای یهودیان ایرانی تبار ساکن خارج یا اعضای جامعه یهودیان داخل ایران در تماس با لوپوئن از اظهارنظر خودداری ورزیدند و همچنین به ما خاطرنشان کردند که “از تماس با یهودیان در ایران به دلیل شنودهای تلفنی خودداری کنیم”.
آرش عبایی که در ایران زندگی می کند پذیرفت که تنها بوسیله ایمیل به برخی از سؤالات لوپوئن پاسخ دهد. او می نویسد: “در ایران دین های یهودیت، مسیحیت و زرتشتی، سه دینی هستند که ازسوی قانون اساسی به رسمیت شناخته شده اند و می توانند در مجلس نیز نماینده داشته باشند. وقتی شخصی به یکی از این سه دین تعلق دارد، حق و حقوق بیشتری نسبت به دیگر اقلیت ها خواهد داشت: بودایی، بهایی و لائیک ها.” قانون می گوید که یهودیان می توانند مراسم دینی خود را بجا آورند، ولی نباید تعصب به خرج دهند و همچنین نباید “در ملاء عام یا در برابر مسلمانان به فرائض دینی خود بپردازند”. او می گوید: “برای یهودیان در ایران سخت ترین مسأله وجود یک درک اشتباه از مشکل اسراییل و فلسطین است. بسیاری از یهودیان ایرانی از کینه و بغضی که نسبت به خود احساس می کنند رنج می برند.”
“اطلاعات بیطرف”
ولی امیر مناش تصمیم به عزیمت گرفته. او ۵۲ سال است که در اسراییل زندگی می کند. او می گوید: “من می خواستم در یک کشور آزاد و دموکراتیک زندگی کنم.” او می افزاید: “امروز کسی که در ایران زندگی می کند نمی تواند به اسراییل سفر کند، زیرا در بازگشت به زندان خواهد افتاد.” این وضعیتی است که بسیاری از یهودیان ایرانی را از دیدار بستگان شان در صورتی که در اسراییل زندگی کنند محروم می سازد. امیر مناش، مجری یکی از برنامه های “صدای اسراییل”، به عنوان تنها برنامه رادیویی که ۲۴ ساعته فرکانس آن در ایران قابل دریافت است، می گوید که “۹۹درصد شنوندگانش را مسلمانان تشکیل می دهند و بی شک خامنه ای نیز یکی از آنهاست”. او می گوید که علاوه بر هدف ایجاد ارتباط دوستانه میان دو کشور، موفقیت برنامه اش در ایران عدم دسترسی مردم به “اطلاعات بیطرف” است.
کمال پنحاسی در تهران و در یک خانواده یهودی متولد شده. او ۳ ماه پس از انقلاب اسلامی تصمیم به عزیمت و زندگی در اسراییل گرفت. او سردبیر روزنامه “شهیاد” است که تنها نشریه فارسی زبان اسراییل می باشد. او به عنوان رییس سازمان ایران و اسراییل تلاش می کند تا این دو جامعه را به هم نزدیک کند. او می گوید: “میان مردم ایران و حکومت جمهوری اسلامی تفاوت بسیاری وجود دارد. هدف فعالیت های ما در نزدیک ساختن جامعه اسراییل و ایران این است که بدون توجه به مشکلات سیاسی راه را برای ایجاد روابط هموار سازیم.”
اقدامات تلافی جویانه
در صورت رویارویی میان اسراییل و ایران مشکل بتوان واکنش حکومت تهران را نسبت به اقلیت یهودی داخل کشور پیش بینی کرد. ولی کمال پنحاسی که بستگانی در ایران دارد نگرانی خود را مخفی نمی کند. او در این رابطه می گوید: “وضعیت بسیار سخت می شود. اگر جنگ آغاز شود، بیم آن دارم که یهودیان قربانی اقدامات تلافی جویانه شوند و برخی نیز مجبور به ترک ایران گردند.” این نگرانی را امیر مناش نیز دارد: “دولت جمهوری اسلامی غیرقابل پیش بینی است.ممکن است یهودیان ایران را قربانی کند.”
این نکته که جامعه یهودیان ایرانی از کدام کشور طرفداری خواهد کرد نیز غیرقابل پیش بینی است، زیرا “اگر خود را به عنوان یهودی درنظر بگیرند، احساس نزدیکی به اسراییل خواهند کرد، ولی آنها درعین حال ایرانی اند”. ازنظر کمال پنحاسی، هیچ چیز معلوم نیست. همه چیز به این بستگی دارد که کدام کشور ابتدا خصومت نشان خواهد داد. او می گوید: “اگر اسراییل تصمیم به حمله بگیرد، یهودیان و مسلمانان در یک جهش وطن دوستانه نسبت به ایران متحد خواهند شد.” نظر دیگران نیز همین است. روزنامه تایم به نقل از سیامک مورصدق، تنها نماینده یهودی مجلس ایران، می نویسد: “ما در برابر هر کسی که جرأت حمله به کشور ما را کند، سفت و سخت خواهیم ایستاد.”
بازیچه قرار دادن
آیا این یک اظهارنظر سطحی است یا فریادی است از ته دل؟ با توجه به اینکه جامعه یهودی ایران به طور مرتب بازیچه حکومت تهران می شود، برخی براین باورند که چنین اظهارنظرهایی صرفاً به این هدف بیان می شوند که برای حکومت آیت الله ها خوشایند باشند. همان طور که امیر مناش می گوید، جمهوری اسلامی نوعی روان پریشی را گسترش می دهد. او می گوید: “ازیک طرف، ایران شیعه می خواهد خود را به عنوان الگوی یک کشور مسلمان به جهان اسلام که اکثراً سنی اند تحمیل کند و برای این کار از یک شیوه بیان ضد صهیونیستی و ضدیهودی بهره می گیرد تا مواضع اش برای مسلمانان افراطی خوشایند ظاهر شود. ازطرف دیگر، اقلیت یهودی کشور را تحت سلطه خود می گیرد، زیرا به حمایت اجباری یا خودجوش یهودیان نیاز دارد تا به اقدامات خود در جبهه های مختلف مشروعیت بخشد.” فرقه ارتدوکس یهودی “ناتوری کارتا” که مواضع ضدصهیونیستی دارد و خواستار نابودی اسراییل است، بهترین طرفدار حکومت جمهوری اسلامی بشمار می رود.
امیر مناش می گوید که حکومت تهران نمایندگان جامعه یهودی ایران را مجبور به اتخاذ مواضعی در راستای خواسته های خود می کند.
منبع: لوپوئن، برگرفته از سایت”روز”
