صهبا امینی کیا
تاکنون بیشتر از تعداد انگشتان دستم از من پرسیده شده که به چه شغلی مشغول هستم حتی هنگامی که بیشتر از یک ده از عمر خود را صرف تحصیل موسیقی آکادمیک در کنسرواتوار های مختلف در نقاط مختلف دنیا کرده ام و برای گروههای مختلف آهنگسازی کرده ام. بعد از مهاجرتم به آمریکا این سؤال بیشتر و بیشتر از من پرسیده می شود و فراتر از این که برای من اهمیتی دارد یا نه (که دارد) نشانگر یک مشخصه فرهنگی نه چندان جدید در هموطنانم می باشد. از زمانی که که اصطلاح “عمله طرب” که ساخته دست ناصرالدّین شاه قاجار برای موسیقیدانان دربار بوده شنیدم تا امروز مدّت زیادی میگذرد ولی تا کنون مفهوم واقعی این کلمه را تا این لحظه به شکل اکمل درک نکرده بودم.
در ممالکی غیر از کشور ما موسیقی مدت طویلی است که به شکل یک تخصص، حرفه و صنعت مطرح میشود و شاید تنها در کشور ماست که هر فردی با در دست داشتن مبلغ ناچیزی می تواند آلبومی ضبط کرده ویدیو کلیپی بسازد و به فروشش فکر نکند. فی الواقع تولید موسیقی در کشور ما یک سرگرمی بسیار بزرگ برای چشم و هم چشمی و بروز توانایی های مردانه (چون خانم ها از خواندن معذور هستند) می باشد.
بر اساس قوانین کشورمان تمامی آثار هنری موسیقیایی باید از یک مجرای مشخص به نام وزارت ارشاد بگذرد که هم بر بخش مفهومی و هم اخیراً تکنیکی کار نظارت وجود داشته باشد. به دلایل مختلف بسیاری از این آثار یا از طرف ارشاد توقیف می شوند و یا بر اساس علم سازندگانشان هرگز به ارشاد ارائه نمی شوند. چون تهیه کنندگان موسیقی در ایران مدّتهاست از کسب درآمد از طریق این آثار منصرف شده اند در نتیجه معمولا با دریافت مبلغی باز ناچیز هر اثری را قول انتشار می دهند و کم هستند ناشرانی که با پخش کردن درامد حاصل از آثار پرفروششان هنوز آثاری با کیفیت موسیقیایی استاندارد منتشر می کنند.
مقوله ایی که این روزها به نام موسیقی زیرزمینی به وجود آمده فی الواقع جوانانی هستند با سطح استعداد متفاوت با یکدیگر که در خانه ها موسیقی پاپ و راک و جاز و بلوز می نوازند و کارشان را ضبط میکنند و اغلباً حتی به ارائه کارشان در خارج از خانه خود فکر هم نمی کنند.
جریانی در خارج از کشور به وجود آمده که یا از سر دلسوزی و یا منافع سیاسی از این جوانان که رنگ و بویی از دنیای حرفه ایی موسیقی ندیده اند حمایت می کند و برای آنها شرایط اجرای زنده فراهم می کند و همگان را ترغیب میکنند که از این هنرمندان جوان از همه جا رانده حمایت کنند. مانند تمام گروههای موسیقی آماتور در سراسر دنیا موسیقی آنها اغلب اجرای مجددی از مشاهیر موسیقی تجاری با این تفاوت که شعرش فارسی است می باشد. به نظر اینجانب اغلب این گروهها حتی از اجرای ابتدایی ترین اتود های موسیقیایی عاجز می باشند، موسیقی آنها کپی برابر اصل ستارگان موسیقی غرب و عموما هیچ تهیه کننده ایی با عقل سلیم حاضر به سرمایه گذاری بر روی این آثار نمی باشد. موسیقی تجاری هدفش فروش است و اگر نفروشد موفق نیست. موسیقی هنری نیز جایگاه خودرا دارد که هیچ ربطی به کاری که این آقایان و خانم ها می کند ندارد.
اکثراً این دوستان در جامعه ایرانی مهاجر می مانند و می پوسند و در دایره دوستان خود مشاهیر بزرگی از آب در می آیند. اینجاست که باز یاد مقوله موسیقی به عنوان یک سرگرمی پر هزینه می افتم و این که چه قدر هموطنانمان کلاً موسیقی را یک فنّ جدی تلقی می فرمایند. صرف مجوز نگرفتن و اجازه کار نداشتن لزوماً وجوبی برای حمایت از یک موسیقیدان تعریف نمی کند. صرف استعداد یا در بزم های شبانه ایران ساز زدن هم حق خاصّی ایجاد نمی کند ولی البته در این سوی دنیا شعارهای سیاسی و “به موقع” ظاهراً شرایطی نسبتاً مطلوب برای این دوستان فراهم میکند. چه بسا موسیقیدانان خوبی که به واسطه این حمایتها در دام گروههای سیاسی نا مشخص می افتند و به جای تولید اثر هنری به دادن پیغام و پیامهای سیاسی می پردازند. هنرمند اگر ناطق و نویسنده خوبی بود احتیاجی به هنر نداشت.
اگر فکر می کنید نیمچه استعدادی هست و ته صدایی سعی کنید شنونده خودرا از یک جامعه کوچک اقلیّت که متاسفانه فاقد سلیقه هنری مشخص می باشد به یک دنیای آزاد گسترش دهید و به عنوان یک ایرانی در سطوح بین المللی موفق باشید وگرنه موسیقیدان آماتور و جویای موقعیت زیاد و در هر خیابانی رؤیت میشود.
