طبق آمارهای مؤسسات خارجی، شمار کشتی‌هایی که کالا به ایران حمل می‌کردند در سال جاری به کمتر از نصف رسیده است. به گفته این مؤسسات، تحریم‌های غرب علیه برنامه اتمی ایران به شدت به ترابری دریایی این کشور آسیب زده‌اند. تجارت دریایی ایران زیر بار فشار تحریم‌های غرب خم شده است، تحریم‌هایی که تنگدستی مردم را بیشتر کرده و این کشور را در مضیقه واردات اساسی می‌اندازد، به این امید که فشار آن بر جمهوری اسلامی سرانجام سبب شود رهبران ایران تصمیم به توقف برنامه اتمی بگیرند.
بخش عمده‌ای از واردات ایران، از جمله غذا و کالاهای مصرفی از راه دریا وارد این کشور می‌شود، اما بنا بر گزارشی که رویترز پنج‌شنبه (۱۱ اکتبر/ ۲۰ مهر) منتشر کرد، شمار کشتی‌هایی که این کالاها را حمل می‌کردند در سال جاری به کمتر از نصف تقلیل یافته است.
هرچند بهای ریال ایران در طول هفته‌های اخیر سقوطی بی‌سابقه داشت، اما تحلیل‌گران هنوز شک دارند که اقتصاد این کشور به ورشکستگی نزدیک شده باشد. با این همه، آنها می‌گویند کمبودها و قیمت‌های فزاینده کالاهای وارداتی می‌تواند موجب اوج گیری اعتراضات مردمی علیه رهبری جمهوری اسلامی شود.
هرروز به شمار شرکت‌های غربی که از معامله با ایران دست می‌کشند افزوده می‌شود، به‌ویژه شرکت‌هایی که با حمل و نقل دریایی و معاملات مرتنط سر و کار دارند. علت هم پیچیده‌تر شدن معاملات و مشکلات جاری نقل و انتقال‌های مالی به دلیل تحریم‌های بانکی جمهوری اسلامی و همچنین ترس از دست رفتن منافع شرکت‌ها در جایی دیگر با انجام این معاملات است.
آنتونی اسکینر (Anthony Skinner)، تحلیل‌گر شرکت مشاوره مپلکرافت (Maplecroft) در این باره می‌گوید: «بخش تجارت دریایی ایران شدیدا آسیب دیده است.»
او می‌افزاید با وجود این که تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا ترابری دریایی مواد غذایی را هدف نگرفته اما مشکلات جاری در زمینه نقل وانتقال‌های مالی و دریافت اعتبار باعث شده که تجارت دریایی ایران در همه زمینه‌ها با مشکل مواجه شود. اسکینر معتقد است که با شدت گرفتن هر چه بیشتر تحریم‌های آمریکا و اروپا تجارت دریایی ایران هر چه بیشتر آسیب خواهد دید.
استناد به آمار موجود
اطلاعات موجود در سازمان حمل و نقل دریایی بین‌المللی (IHS) نشان می‌دهد که شمار کلی کشتی‌هایی که بار خود را به بنادر ایران حمل کردند در سال جاری تا اوایل اکتبر ۹۸۰ فروند بوده است. در حالیکه این شمار در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۰ به ترتیب بالغ بر ۲۷۴۰ و ۳۴۰۷ کشتی می‌شد.
شمار کل کشتی‌های حامل کالاهای مصرفی، خانگی، غذایی، پوشاک و اسباب بازی در سال ۲۰۱۲ تا اوایل اکتبر بالغ بر ۸۶ کشتی می‌شود. در حالیکه این شمار در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به ترتیب بالغ بر ۳۷۸ و ۲۷۳ فروند است.
مرسک (Maersk)، بزرگ‌ترین شرکت ترابری دنیا این هفته اعلام کرد، حمل و نقل بار به ایران را متوقف کرده، چرا که کار با این کشور ممکن است تجارت با برخی از کشورها، به‌ویژه آمریکا را به خطر بیاندازد.
الن فریزر (Alan Fraser)، تحلیل‌گر خاورمیانه می‌گوید: «حجم اندک تجارت دریایی ممکن است به معنای مشکلات فزاینده در راه واردات کالاهای حیاتی باشد که می‌تواند به شورش‌های احتمالی در اعتراض به تورم منجر شود.»
در سال جاری تعداد کشتی‌هایی که مواد غذایی تازه، از جمله موز را به بنادر ایران حمل کردند ۸ فروند بود، در حالیکه شمار کشتی‌های حامل این مواد در سال ۲۰۱۱ شانزده و در سال ۲۰۱۰ سی و شش فروند بود.
به موجب داده‌های سازمان حمل و نقل دریایی بین‌المللی (IHS)، حتی شمار کشتی‌های ماهیگیری نیز که بار خود را در بنادر ایران خالی می‌کردند امسال کاهش یافت و به ۵ فروند رسید، در حالیکه شمار این کشتی‌ها در سال گذشته ۱۴ و در یک سال پیش از آن بالغ بر ۲۰ فروند می‌شد.
کاهش ترابری دریایی مواد غذایی
آمار نشان می‌دهد که با افزایش ارزش دلار و شدت گرفتن تحریم‌ها رفت و آمد کشتی‌های حاوی گندم، حبوبات و غلات و همچنین موادی مانند ذغال‌سنگ و آهن به ایران نیز کاهش یافته است.
مارک دوبوویتز(Mark Dubowitz)، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دمکراسی در واشنگتن معتقد است که تداوم تحریم‌ها و افزایش بهای ارز بهای واردات را بالا برده و دولت ایران را با بحران پرداخت‌‌های مالی واردات مواجه ساخته است.
او توضیح می‌دهد: «ترکیب این عوامل خرید کالاهای مورد نیاز از خارج به همراه پرداخت مالی و سرویس‌های مربوط را برای ایران مشکل کرده است.»
رویترز می‌نویسد، تلاش برای انجام گفت‌وگو با مقام‌های رسمی ایران در این مورد نتیجه‌ای نداشته و به نظر می‌رسد که اطلاعات تجارت دریایی ایران به عمد استتار می‌شود.
یک مقام رسمی صنعت دریایی اروپا می‌گوید، آماری که دولت ایران در مورد تجارت دریایی خود منتشر می‌کند قابل اعتماد نیست. او می‌گوید: «آنها هر چه از دستشان برمی‌آید انجام می‌دهند تا دیده نشوند، از جمله اینکه اسم کشتی‌ها را عوض می‌کنند.»
“تا سقوط اقتصاد ایران بر اثر تحریم راه درازی مانده است”
الن فریزر (Alan Fraser)، تحلیل‌گر خاورمیانه معتقد است که «تا زمانی که تحریم‌ها به سقوط اقتصاد ایران بیانجامد راه درازی در پیش است.»
او می‌افزاید: «با این حال انتخاب‌های ایران رو به کم شدن است و به نظر می‌رسد انتقادهای داخلی به شکاف بین جبهه‌های مختلف سیاسی بیانجامد و ظاهرا جبهه‌احمدی‌نژاد بیشتر از سایر جبهه‌ها در معرض آسیب است.»
مؤسسه نظارت بر تجارت بین‌المللی (BMI) پیش‌بینی کرده که واردات ایران تا پایان سال جاری تا ۱۰ درصد دیگر سقوط کند.
دانیل ریچاردز (Daniel Richards)، تحلیل‌گر مؤسسه نظارت بر تجارت بین‌المللی معتقد است که شدت یافتن تحریم‌ها سرمایه‌گذاری در ایران را خراب‌تر کرده، تورم بیشتر و تأمین نیازهای مردم مشکل‌تر خواهد شد.
“اوضاع وخیم‌تر خواهد شد”
در طول سالهای گذشته تعداد شرکت‌هایی که خدمات مربوط به کشتی‌رانی ایران را فراهم می‌کردند کاهش یافت. در حالی که وجود این شرکت‌ها برای ارائه خدمات بیمه حمل و نقل دریایی و امور مربوط به بنادر ایران حیاتی است.
در اوایل سال جاری (۲۰۱۲) تحریم‌ها باعث شد که معاملات مربوط به حمل و نقل دریایی ایران با یک شرکت هندی به شدت به مخاطره بیافتد.
با ادامه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا اوضاع وخیم‌تر خواهد شد. هدف از این تحریم‌ها فشار هر چه بیشتر بر اقتصاد ایران و همچنین جمهوری اسلامی است. غرب که ماهیت برنامه اتمی ایران را احتمالا نظامی می‌داند در صدد است ایران را با فشار تحریم‌ها به دست کشیدن از این برنامه وادار کند.
ایران می‌گوید، قصد ندارد بمب اتمی بسازد و برخورداری از انرژی هسته‌ای حق این کشور است.
منبع : دویچه وله
