مونا امیری
در روز ۱۰ دسامبربرنامه ای به نا «زندانیان سیاسی، آنسوی دیوار، هنر و واژه» با کوشش دکتر شهرزاد مجاب و بتنی آزبورن که رساله دکترای خود را به کار بر روی زندانیان سیاسی ایران اختصاص داده است برگزار شد. این برنامه ادامهی پروژهی شهرزاد مجاب در باره زندانیان سیاسیِ دهه ۶۰ است. چند سالی است که او این پروژه را شروع کرده و در طی راه و تداوم آن همراهان زیادی را جلب کرده است.
در برنامهی امسال بیش از صد نفر حضور داشتند. برنامه حول معرفی دو کتاب و یک پروژهی تحقیقی اجرا شد. یکی از کتابها خاطرات زندانیان سیاسی به زبان انگلیسی و دیگری خاطرات باز ماندگان زندانیان سیاسی به زبان فرانسه و پروژهی تحقیقی در باره خشونت و آزار جنسی علیه زندانیان زن دهه ۶۰ بود. میشل مورفی استادیار مطالعات زنان در دانشگاه تورنتو شهلا طالبی را بعنوان سخنران اول برنامه معرفی کرد. شهلا طالبی زندانی سیاسی سابق که هم تجربه زندان رزیم پهلوی را دارد و هم بیش از هشت سال را درسالهای هولناک دهه شصت در زندانهای رژیم جمهوری اسلامی سپری کرده است. او اکنون استاد دانشگاه آریزونا است و در رشته ادیان تدریس می کند. وی اخیرأ کتابی به نام ارواح انقلاب بزبان انگلیسی نوشته است که در این برنامه به معرفی کتاب خود پرداخت. او در کتاب روایت کنندهای از بیرون زندان است. این کتاب در عینحال که یاد آور فرازهائی از زندگی اوست بسیاری از رویدادها و اتفاقات بیرون از زندان را نیز شرح میدهد. وی خواننده را به دوران زندان و خاطرات تلخ آن می برد و ما را با فضای دردهای شکنجه و زندگی زندانیان دهه ۶۰ آشنا میکند. شهلا بخش کوتاهی از کتابش را که در مورد بهروز فتحی (از رهبران اتحادیهی کمونیستهای ایران) است میخواند و به مقاومت و استقامت بهروز در زیر شکنجه که به مرگ وی منجر میشود اشاره میکند. وی میگوید که این واقعه را یکی از زندانیان که با بهروز در اتاق شکنجه بوده است برای ناهید (اسم واقعی نیست) همسربهروز و دیگر همبندان تعریف می کند و ناهید با نگاهی عمیق و چشمانی غمگین همراه با غرور گوش می دهد ………
کتاب او کاری است ارزشمند برای مستند کردن شکنجه ها، دردها و تمام واقعیات تلخ درون زندان و هم اینکه بزبان انگلیسی است ، تلاشی است که در عرصه بین المللی زندانهای جمهوری اسلامی را به مردم جهان معرفی کند .
سخنران دوم برنامه شورا مکارمی بود. شورا زن جوانی است که در حال حاضر فوق دکترای خود را در رشته مردم شناسی در فرانسه می گذراند . نام کتابش، «یادداشت های عزیز در قلب انقلاب ایران» به زبان فرانسه است. و انتشارات گالیمار آن را چاپ کرده است. وی در شش سالگی زمانی که مادرش هنوز زندانی سیاسی بود به فرانسه رفت. شورا می گوید در دوران کودکی تنها فهمیده بود که مادرش بجرم فعالیتهای سیاسی دستگیر و در زندان اعدام شده است. خاله و مادرش از اعضای سازمان مجاهدین خلق بودند. خاله اش مدت کوتاهی بعد از دستگیری در حالی که هشت ماهه حامله بوداعدام شد و مادرش بعد از گذراندن بیش از هفت سال در زندان در سال شصت و هفت اعدام شد.
در سال ۲۰۰۴ دفترچه دست نوشته های پدر بزرگش به دستش رسید. در این دفترچه پدر بزرگش بنام عزیز مزارعی تلاش کرده است خاطرات خود را در مورد دستگیری دخترانش (مادر و خاله شورا) و سپس اعدام آنها و سختیها و رنجهائی که در این مدت کشیده بنویسد به امید اینکه این دستنوشته ها روزی بدست نوه هایش برسد و آنها از سرگذشت مادرانشان اطلاع پیدا کنند. شورا تصمیم میگیرد این دستنوشته هارا بصورت کتاب در آورده و چاپ کند وانگیزه اش برای این کار اینست که تمام مردم ایران باید بدانند که در نظام جمهوری اسلامی چه بر سر هموطنانشان آمد و چه انسانهای بزرگ و بی گناهی اعدام شدند. نکته فوق العاده جالب و دقیق در گفته های شورا این بود که سرکوب و کشتار انقلابیون، فوق العاده پیچیده و سیستماتیک صورت گرفت که این از یک رژیم عقب مانده تاریخی برنمی آید.
بیان شیوا دقیق و احساسی شورا جمعیت حاضر در سالن را سخت متأثر کرد .
بخش بعدی برنامه رقص بسیار زیبائی بود که توسط روشنک جباری و گروه او به اجرا در آمد . روشنک جباری ازنسل دوم ایرانیانی است که بعد از به قدرت رسیدنِ ضدانقلاب اسلامی، در تبعید به سر میبرند. وی دانشجوی طراح رقص در دانشگاه یورک است و معتقد است که خاطرات و تجربیات زندان را می توان با شیوه ای بجز بیان کردن و نوشتن به جامعه ارائه داد. این رقص بسیار معنادار و قابل تامل سعی می کند فضای زندان زنان جمهوری اسلامی را در دهه سیاه شصت به مخاطبین خود نشان دهد. فضای شکنجه، درد، تجاوز، حجاب اجباری ومبارزه و مقاومت زندانیان را در مقابل این همه خشونت به تصویر میکشد. رسالت هنر در انتقال مفاهیم و پیام هاست که رقص هم از این قاعده عمومی مستثنی نیست و رقص گروه روشنک به خوبی این رسالت را با زبانی شیوا، خلاق و رسا به بیننده منتقل کرد. بقول شیلر موسقیدان آلمانی، « وقتی شعر به پایان می رسد موسیقی آغاز می شود.» و در اینجا هم هنر رقص به کمک کلام آمد تا تصویری واقعیتر و زنده تر وتأثیر گذارتر از برهه ای از تاریخ مبارزات و مقاومت زنان را به خوبی ارائه کند. او و همکارش در بخش پرسش و پاسخ به پرسشهای حاضرین در مورد تعبیر و تفسیر رقص توضیح دادند.
آخرین بخش برنامه به گزارش شادی امین اختصاص داشت. او حدود یک سال پیش پروژه تحقیقاتی «جنایت بی عقوبت» راشروع کرده است تا شکنجه و آزار جنسی علیه زنان زندانی دهه ۶۰ را مستند کند. به همین منظور وی با تعداد زیادی از زندانیان سیاسی زن دههی ۶۰ مصاحبه کرده است. او می گوید هدف پروژهاش این است که با شکستن سکوت درباره شکنجه جنسی نگذاریم این جنایت بیعقوبت بماند. این نه تنها کمک می کند به افشاء جنایات بی شمار جمهوری اسلامی که تا به حال به دلیل تابوهای فرهنگی و اجتماعی و ملاحظات خانوادگی و سیاسی، قربانیان در زندان دیگری به نام شرم و آبرو محبوس کرده و مانع از پرده برداشتن از این جنایات شده است. همچنین مستند کردن این جنایات کمک می کند آگاهی عمومی پیرامون شکنجه جنسی در زندانهای ایران در سطح داخلی و بین المللی بالا رود. شادی امین بخشهای کوتاهی از مصاحبه های زنان زندانی را خواند. خواندن این خاطرات از زبان زندانیان زن که واقعیات بسیار تلخی بود فضای سالن را دگرگون و حاضرین را بشدت متأثر کرد. در میان شرکت کنندگان، جوانان و افرادی حضور داشتند که تا این اندازه از جنایات رژیم در درون زندانها شناخت و آگاهی نداشتند. افشای این جنایات خشم ونفرت آنها را به رژیم جنایتکار و زن ستیز اسلامی بیشتر کرد. بتنی آزبورن خواندن ترجمه انگلیسی این قسمت از برنامه را به عهده داشت.
در خاتمهی برنامه شهرزاد مجاب ضمن تشکر از حاضرین گفت: حدود ده سال پیش وقتی بعنوان یک مدرس دانشگاه در تورنتو پروژه زندانیان سیاسی را شروع کردم احساس تنهائی بسیار میکرد و از آنجا که هدفم آگاه کردن مخاطبین بینالمللی در جنایات رژیم جمهوری اسلامی در زندانها بود فقدان منابع انگلیسی را بشدت احساس می کرد زیرا همهی خاطرات زندانیان بزبان فارسی بود اما اکنون چندین کتاب انگلیسی در این زمینه وجود دارد و این دومین کتاب انگلیسی است که ما در تورنتو معرفی می کنیم. این کتاب حاوی مطالب ارزشمندی است که می تواند مورد استفاده پژوهشگران مسائل سیاسی و اجتماعی و همچنین سازمانهای انقلابی در جهت افشای هر چه بیشتر جنایات و شناساندن خشونت دولتی رژیم جمهوری اسلامی مورد استفاده قرار گیرد در ضمن داده های موجود در کتاب تأئید حکم سرنگونی کلیت رژیم است و جای هیچ گونه سازشی با هیچ بخش و گروه از رژیم وجود ندارد .
او اظهار خوشحالی کرد از اینکه نسل جوان ما به مستند سازی و ثبت این جنایات روی آورده اند و آن را دغدغه فکری خود کرده اند و گفت: شورا را چند سال پیش در مونتریال ملاقات کردم که برایم از خاطرات و دست نوشته های پدربزرگش گفت و اکنون خوشحالم که او را اینجا در کنارمان برای معرفی کتابش می بینیم.
این برنامه که در رابطه با کار تحقیقاتی دکتر شهرزاد مجاب بود برنامه بسیار موفقی بود و در انتها شرکت کنندگان از شهرزاد مجاب برای تلاش و فعالیتهایش در زمینه معرفی و شناساندن پدیده زندان و زندانی سیاسی در رژیم جمهوری اسلامی در جامعه بین المللی سپاسگزاری کردند. ما زندانیان سیاسی سابق میتوانیم از طریق همیاری و همکاری بیشتر خود با این پروژه و با بیان ناگفته های دیگر از درون زندان به روشن شدن زوایای تاریک جنایات رژیم در درون زندانها کمک کنیم وبا این گونه فعالیتها به هر چه پربارتر شدن این آگاهی یاری برسانیم.
مونا امیری – ژانویه ۲۰۱۲
