همنشین بهار
بسیاری از ما با اینکه زیاد به آسمان نگاه می‌کنیم، ماه را نمی‌بینیم. نه به این خاطر که مثلاً هوا ابری است یا هلال ماه دیده نمی‌شود. وقتی هم دیده می‌شود و درحالت بدر کامل است، باز آن را تمام و کمال نمی‌بینیم. چرا؟ چون ماه، «حجاب» دارد و رو می‌گیرد ! آنچه ما می‌بینیم تنها نیمه پیدای ماه است. سمت پنهانش رُخ نمی‌نماید. بگذریم که اساساً نباید سراغ نیمه پنهان ماه گشت. چون کّل آن در تاریکی است !
ترانهِ سرکش گروه موسیقی راک (پینک فلوید Pink Floyd ) هم، همین را می‌گوید:
There is no dark side of the moon , in fact it’s all dark.
…………………………………….
ماه، رویش را آنطرف کرده است !
سَمتِ پنهان ماه Far side of the Moon نیم‌کره‌ای از کرهٔ ماه است که به طور دائمی از کرهٔ زمین روی‌گردان است. آنچه ما شاید ببینیم سمت رو به زمین کرهٔ ماه است.
۱۴مهر ۱۳۳۸، کاوشگر Луна-3 لونا ۳ (از برنامه‌های فضایی شوروی سابق) برای اولین بار چشم بشر را به تصویری از پشت ماه روشن کرد. (لونا به زبان روسی یعنی ماه)
با لونا ۳، تصاویر پشت ماه، توسط یک دوربین تلویزیونی دریافت و توسط امواج رادیویی به زمین مخابره شد.
نخستین رؤیت مستقیم با چشم انسان هم زمستان سال ۱۳۴۷ شمسی، در جریان مأموریت آپولو ۸ (Apollo 8) صورت گرفت.
***
اینکه یک سمت از ماه همیشه رو به زمین می‌ماند به این خاطر است که این نیمه، سنگین‌تر از نیمه دیگر است و جدا از «رُخ‌گرد» (لیبْراسیون libration) کره ماه و نوسان آن، رانش زمین آن را رو به خود نگه می‌دارد که جای بحثش اینجا نیست و در ویکیپدیا نوشته ام.
***
نیمه پنهان ماه، که پر از چاله چوله و گودال است، جدا از بحث علمی آن، اشاره رمزگونه (سمبلیک) به این نکته است که ما آنچه را هم می‌بینیم به درستی نمی‌بینیم، وای به حال آنچه اصلاً از نگاه و دقت ما به دور است.
ماه، در انتظار یک نگاه آشنا است.
از آسمان به زمین بیآئیم. تاریخ بیداری و فداکاری نیاکان ما که گاه با بی‌خبری از اوضاع زمانه و دست کم گرفتن هشیاری ضدانقلابی استعمارگران همراه بوده، نمونه ای از نیمه های پنهان است.
برای بیشتر ما تاریخ، حکم غریبه را دارد و با آن زیاد اُخت نیستیم.
خواهران و برادران عزیز باید بر لب جوی تاریخ بنشینیم و از آن بیاموزیم. گذشته، نگذشته است. گذشته، پیش درآمد اکنون است.
این ویدیو (رویدادهای ماه فروردین)، ششمین بخش از تقویم تاریخ صوتی – تصویری است که برای نخستین بار در وب فارسی ارائه می‌شود.
راستش یک ندای درونی مرا به انجام آن می‌کشاند و باعث می‌شود سختی و تعب فراوان آن را در آغوش گیرم.
در تقویم تاریخ ماه فروردین، علاوه بر رویدادهای مربوط به ایران، شماری از وقایع تاریخ جهان برجسته شده است.
کوشیده ام به «نیمه پنهان ماه» نیز بنگرم.
برخلاق ترانه گروه «پینک فلوید»Pink Floyd ماه تیره و تار نیست.
ماه نیز تنها است و در انتظار آشنایی است که با او حرف بزند و برایش دست تکان دهد. چشم براه صاحبدلی است که عظمت در نگاهش باشد نه در آنچه می‌بیند.
…
از شما دعوت می‌کنم ویدیوی ضمیمه را ببینید.
تقویم تاریخ، رویدادهای ماه فروردین
http://www.youtube.com/watch?v=CmCNCazaFow
پانویس
زمان رفت و آواز به پایان آمد.
گروه Pink Floyd (پینک فلوید)، آلبوم مشهوری دارد با عنوان Dark Side Of The Moon (نیمه تاریک ماه) که چهارمین ترانه آن Time (زمان)، بی ارتباط به «تقویم تاریخ » نیست.
این ترانه به‌خاطر بخش آغازین آن که با صدای تیک تیک و زنگ ساعتها آغاز می‌شود در آغاز برنامه فدیمی تقویم تاریخ رادیو ایران (پیش از انقلاب) استفاده می‌شد.
ترانهٔ «زمان» اشاره به زمانی دارد که در حال گذر است و فرصت‌های از دست‌رفته را چون پتکی بر سر و روی آدمی می‌کوبد.
You run, and you run to catch up with the sun, but it’s sinking
Racing around to come up behind you again
The sun is the same in a relative way, but you’re older
Shorter of breath and one day closer to death…
می دوی و می دوی… تا به خورشید برسی اما خورشید در حال غروب کردن است
سریع دور می زند تا دوباره از پشت سرت سر برسد.
خورشید به نوعی همان خورشید است، اما تو پا به سن گذاشته ای، نفست تنگ تر شده و یک روز به روز کوچ نزدیک تر شده ای…
The time is gone
The song is over
Thought I’d something more to say.
زمان رفت و آواز به پایان آمد…
با خودم فکر کردم حرف هایی دیگری هم برای گفتن داشتم….
تقویم تاریخ ماههای آبان، آذر، دی،بهمن و اسفند، در یوتیوب (آدرس زیر) موجود است.
http://www.youtube.com/user/hamneshinebahar
در ویدیوی سیروس نهاوندی، اسبِ تراوایِ ساواکعکس داگلاس مک آرتور دوم Douglas MacArthur II سفیر ایالات متحده در ایران را که توسط سازمان رهایی بخش خلق ایران قرار بود ربوده شود، اشتباه گذاشته ام. آن عکس مربوط به عموی وی General Duglas MacArthur است و از این اشتباه پوزش می خواهم.
دیگر اینکه در تقویم تاریخ (ماه اسفند) از یاد بردم به سالروز درگذشت دکتر محمد مصدق و اجتماع عظیم ۱۴ اسفند سال ۵۷ اشاره کنم.
وارونه نمایی های جریانات راست، از زمانه دکتر مصدق، پرداختن بیشتر به وقایع آن دوران را ضروری می‌کند. واقعش این است که دکتر مصدق قبل از آنکه راهبر ملی شدن نفت ایران باشد (که اصل پیشنهاد آن را دکتر حسین فاطمی داد)، رهبر استقلال طلبی ایران بود. از این زاویه، ملی شدن نفت نیز بخشی از استقلال طلبی او است و فقط جنبه اقتصادی نداشت.
نکته دیگر:
گرچه ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ به عنوان روز تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران در حافظه ما ثبت شده است، اما پیش زمینه آن مجلس سیزدهم، و طرح دوفوریتی مجلس در ۱۱ آذر سال ۱۳۲۳ است که استفاده یک جانبه شرکت نفت ایران و انگلیس را به طور جدی زیر سئوال برد.
من از عدم اشراف خودم به تاریخ آن دوران پوزش می‌خواهم.
***
همنشین بهار
{youtube width=”640″ height=”380″}CmCNCazaFow{/youtube}
