گفتگوی خبرگزاری جبهه ملی ایران با کورش زعیم
…در ۱۳۵۷، برای نخستین بار پس از پایان دیکتاتوری شاهنشاهی، جبهه ملی ایران توانست خود را بطور علنی سازماندهی کند و شورای جبهه ملی ایران پس از انقلاب را تشکیل دهد. قدرت بالقوه جبهه ملی ایران که در رهبری تظاهرات بوجود آورنده انقلاب ۵۷، دیکتاتورهای جدید را ترساند و در سال ۱۳۶۰، به بهانه غیرشرعی بودن مواضع حقوق بشری جبهه ملی، دهها نفر از اعضای فعال آن دستگیر و زندانی شدند و ساختمان مرکزی آن مصادره و توسط عوامل نظام حاکم اشغال شد…
خبرگزاری جبهه ملی: با پیام آقای ادیب برومند درباره تحول جدید در جبهه ملی ایران، که پایه گذار آن شما بوده اید، به نظر می رسد که جبهه ملی وارد دوران نوینی شده و قصد دارد در حالت رکود نسبی خارج شود. شما معنای این حرکت را چگونه توصیف می کنید؟
کورش زعیم: سالها بود تلاش می کردیم علی رغم محدودیت ها، تهدیدها و اقدامات بازدارنده علیه فعالیت جبهه ملی ایران، این سازمان سیاسی دموکراسی خواه کهن را از دهها سال رکود نسبی بیرون بیاوریم. جبهه ملی ایران و آرمانها و عملکرد آن، مهمترین نماد دموکراسی در تاریخ معاصر ایران و روزنه امید برای حاکمیت ملی بوده است. نخستین کنگره جبهه ملی که با وجود دشواری هایی که معمولا در سازمانهای سیاسی در کشورهای دیکتاتوری وجود دارد، در سال ۱۳۴۱، با عظمتی که شایسته جبهه ملی ایران بود برگزار شد. در آن کنگره بود که جبهه ملی ایران بار دیگر، پس از کودتای ۲۸ مرداد، چهره مردم سالارانه و حقوق بشری خود نشان داد. این جبهه ملی ایران و در همین کنگره بود که نخستین بار در ایران حقوق زنان و حق رای آنان را و حقوق برابر برای همه شهروندان ایران را به رسمیت شناخت.
در ۱۳۵۷، برای نخستین بار پس از پایان دیکتاتوری شاهنشاهی، جبهه ملی ایران توانست خود را بطور علنی سازماندهی کند و شورای جبهه ملی ایران پس از انقلاب را تشکیل دهد. قدرت بالقوه جبهه ملی ایران که در رهبری تظاهرات بوجود آورنده انقلاب ۵۷، دیکتاتورهای جدید را ترساند و در سال ۱۳۶۰، به بهانه غیرشرعی بودن مواضع حقوق بشری جبهه ملی، دهها نفر از اعضای فعال آن دستگیر و زندانی شدند و ساختمان مرکزی آن مصادره و توسط عوامل نظام حاکم اشغال شد.
از آن پس، حدود چهل نفر از اعضای فعال جبهه ملی ایران، گروهی نیمه مخفی را که ما نخست “گروه ۳۰ تیر” خواندیم تشکیل دادند که چندی بعد به هیئت حسن نیت تغییر نام داد. این گروه جلساتی منظم و دور از چشم نیروهای امنیتی تشکیل می داد؛ و در مدت کوتاه فعالیت سه ساله خود، پیش از اینکه از هم پاشانده شوند، یازده بیانیه منتشر کرد که در تاریخ جبهه ملی ماندگار شد. همه شخصیت های تاثیرگذار جبهه ملی که بسیاری از آنان جزو دستگیرشدگان و زندانیان سالهای ۶۰ و ۶۱ بودند، در این گروه مشارکت داشتند. شخصیت هایی مانند ادیب برومند، پرویز ورجاوند، علی اردلان، حسین شاه حسینی، سرتیپ مجللی، حسن لباسچی، نظام الدین موحد، جمال درودی و دیگران، در همه جلسات شرکت می کردند.
تا سال ۱۳۷۳، که به همت استاد ادیب برومند شورا دوباره تشکیل شد، فعالیت جبهه ملی بسیار محدود و در جلسات کوچک و پراکنده بود. معدودی از دوستان عقیده داشتند که جبهه ملی باید کوچک و محدود نگه داشته شود تا زمانی که فضای سیاسی برای فعالیت مناسب شود، ولی اکثریت وظیفه جبهه ملی را فعالیت در فضای بسته امنیتی مهم می دانستند. سرانجام در اثر تلاش و سماجت یازده نفر از اعضای شورا که سه سال طول کشید، نخستین پلنوم جبهه در سال ۱۳۸۲ برگزار شد. آن پلنوم به دو دستاورد مهم داشت؛ یکی بازنویسی اساسنامه و دیگری تدوین منشور جبهه ملی که آنهم به دلایلی تصویب آن دو سال طول کشید. در اساسنامه مقرر شده بود که پلنوم جبهه ملی ایران باید هر چهار سال تشکیل شود. پلنوم ۱۳۸۶ به علت فشارهای امنیتی انجام نشد، ولی برخی اعضای شورا آنقدر سماجت کردند تا در سال ۱۳۸۹، انتخابات سازمانی برای تعیین نمایندگان پلنوم انجام گرفت، ولی از انجام انتخابات شورا توسط منتخبان نمایندگی پلنوم تا امروز جلوگیری شد.
خبرگزاری جبهه ملی: داستان شورای مهستان چیست. می دانم که این یکی از پیشنهادهای شما بوده است.
کورش زعیم: من پیشنهاد تشکیل شورای مهستان را در مهر ۱۳۸۸، به شورای مرکزی تقدیم کردم. پیشنهاد در شورا خوانده شد، ولی از بحث و تصمیم گیری درباره آن جلوگیری شد. اندیشه من این بود که شورای ما به علت فقدان انتخابات در طی سالهای گذشته به حالت رکود درآمده و از خون و اندیشه های جوانتر بی بهره مانده است. برخی از دوستان قدیمی که در گذشته فعالیت های چشمگیری داشته اند، نسبت به معیارهای گذشته تعصب پیدا کرده بودند. من باور داشتم ضمن اینکه از دانش و تجربیات اعضای قدیمی باید بهره برد، دانش و اندیشه نوین هم ضروری است تا ما بتوانیم نقش جبهه ملی ایران را از چارچوب شعارهای زیبا و کارآمد تاریخ گذشته به رویکردهای نوین و روزآمد برای رسیدن به هدف دموکراسی و حاکمیت ملی تبدیل کنیم.
خوشبختانه، هیئت رهبری جبهه، بویژه استاد ادیب برومند، دکتر داود هرمیداس باوند و دکتر علی رشیدی، که بر ضرورت یک تحول بنیادین باور داشتند، این طرح را تایید و تصویب کردند تا بطور آزمایشی تجربه شود. اکثریت اعضای شورای مرکزی منتخب پلنوم ۱۳۸۲، هم در این راه همراه بوده اند. در این طرح اعضای قدیمی و گرانقدر شورا و نیز اعضای گذشته شوراهای جبهه ملی در مهستان عضو می شوند و در آنجا قدرت آن را دارند که همه مصوبات شورای مرکزی را بررسی و تایید یا رد کنند. جای خالی آنان را در شورا اعضای جوانتر که در انتخابات پیش-پلنوم شرکت کرده و برای نمایندگی رای آورده بودند، می توانند با عضویت در شورا پر کنند. به این ترتیب هم شورا جوانتر و روزآمدترخواهد شد و هم شورای مشورتی پیش کسوتان (مهستان) نظارت عالیه بر شورا خواهد داشت و حرف آخر را خواهد زد.
در نخستین نشست شورای مرکزی که موقت خواهد بود، همه اعضایی که برای عضویت در شورا در انتخابت سازمانی رای آورده و نامزد شده بوده اند شرکت خواهند کرد. در این نشست نامزدان عضویت در شورای مرکزی به استثنای حدود ده نفر شخصیت هایی که عضو شورایعالی مشورتی مهستان شده خواهند بود، از میان خود ۳۵ نفر را برای عضویت دائم شورا برخواهند گزید که شورای مرکزی آینده جبهه ملی ایران را تشکیل خواهند داد.
من مدیون استاد ادیب برومند، رییس شورای مرکزی و رییس هیئت رهبری هستم که با علم به اینکه معدودی از اعضای کهنه گرا با این طرح سخت مخالفت خواهند کرد، بر اهمیت اجرای آن صحه گذاشتند و اعلام وجود آن را خود بر عهده گرفتند. آینده نگری، پیشگامی، شهامت و از خودگذشتگی ادیب برومند در راه اعتلای جبهه ملی و آماده سازی آن برای خدمت به کشور در تاریخ جبهه ملی ایران ماندگار خواهد بود.
خبرگزاری جبهه ملی: با این اقدام جدید که می توان آن را انقلابی بشمار آورد، شما آینده پیش رو را برای جبهه ملی ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
کورش زعیم: این طرح مدتها بود که آماده شده بود. جبهه ملی براستی وارد یک دوران نوینی از موجودیت خود شده است. با ایجاد پشتوانه اعضای جوانتر در سلسله مراتب جبهه ملی، در صورت زندانی شدن یا وارد آمدن بلاهای دیگر یا درگذشت برخی اعضاء یا رهبران کنونی، همیشه قشر جوانتری آماده در اختیار گرفتن سکان جبهه و مسئولت های آن خواهند بود. اکنون جبهه ملی ایران ژرفای مدیریتی پیدا کرده، و این راز بقاء و موفقیت آینده آن است.
من اصرار داشتم که این طرح در روز ۳۰ تیر اعلام شود، زیرا این روز برای جبهه ملی ایران سرنوشت سازترین روز در دوران دولت ملی دکتر محمد مصدق و نهضت ملی کردن نفت بود. پس از این رویداد بود که برخی همکاران فریبکار مصدق ماهییت خود را نشان دادند، و شخصیت هایی مانند مظفر بقایی، حسین مکی، حایری زاده و شمس قنات آبادی و غیره از نهضت ملی جدا شدند و راه خیانت را در پیش گرفتند. در این تاریخ جبهه ملی ایران از وجود فریبکاران و جاه طلبان پاکسازی شد.
خبرگزاری جبهه ملی: با سپاس از شما برای این گفتگو
