مازیار گیلانی نژاد
یکی ازشاهکارهای سندیکاهای کارگری پیشنهاد تاسیس بانک رفاه کارگران بود.این طرح که توسط انجمن اجرا و اصلاح قانون کار به فعالان کارگری پیشنهاد شده بود ،با استقبال کارگران روبرو شد.
در سال ۱۳۳۸ سازمان تامین اجتماعی پیشنهاد تاسیس بانک تعاون را به موجب اجرای تبصره ماده ۳۹ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ کشور و ماده ۳۸ سازمان بیمه‌های اجتماعی مطرح کرد.با مشاوره هایی که انجمن طرفداران اجرا و اصلاح قانون کار که متشکل از محمد پروین گنابادی و مهندس ارداقی از دوستداران طبقه کارگر و جمعی از فعالان طبقه کارگر تشکیل شده بود، موضوع تاسیس بانکی برای کارگران را طرح و به میان کارگران برده شد.در جلسات بعدی این انجمن ، گروههای کارگری به این نتیجه رسیدند که نام بانک از تعاون به بانک کارگران تغییر یابد.با مراجعه طراحان کارگری بانک کارگران به آقای نیکپور ناظر تامین اجتماعی ،او نیز از این طرح استقبال و اعلام همکاری کرد. با همکاری و همفکری کارگران سندیکایی طوماری تهیه و خواستار تاسیس بانکی برای رفاه حال کارگران گردیدند. متن طومار با مضمون زیر نوشته شده بود:« با توجه به موقعیت کارگران ایران ، کارگران ایرانی خواهان تاسیس بانکی جهت رفع مشکلات مالی خود هستند.»
دودندگی های بسیاری برای جمع آوری امضاهای این طومار توسط فعالین کارگری آغاز شد ،که شب و روز را از این کارگران پیشرو گرفته بود.جمع آوری امضا از کارگرانی که در نانوایی ها و کارگاههای کوچک تراشکاری ومکانیکی و کارگران چلوکبابی ها بصورت پراکنده در تهران کار می کردند، بسیار مشکل بود.برای جمع آوری امضاهای این طومارتوسط فعالان کارگری،وقت بسیاری گذاشته شد.این طرح توسط سندیکای کارگران دخانیات : تقی آقا شریف ، تقی اسماعیلی ، علی اُمید ، علی باقری ، هاشمی ، اسماعیل فاضل پور وعباس میرزایی که بعدهانماینده مجلس شد – از سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی : مرتضا و مصطفا نیکو دست ، حسن اُمید ، محمد فرهت ، علی مخبریان نجات محمد اسماعیلی،سیدحسن درکه،حمزه جهان زمین،صداقت، محمد مهرعلی،علیرضافرهادی،عباس قهار بیگی،غلام حسین نصیری(مکانیک) دبیرسندیکای کارگران فلزکارمکانیک،که درآن هنگام درشرکت واحد مشغول بکاربود – از سندیکای کارگران روغن نباتی قو : ابوتراب فیضی – از سندیکای کارگران نانوا : احمد مرادی ، سیانوری. از سندیکای آرایشگران : جبارصحت.از سندیکای کارگران فلزکارمکانیک : غضنفر غضنفری ، ناصرکابلی ، غلامحسین نصیری ، جلیل انفرادی.از سندیکای کارگران چلوکبابی ها آقای آقازاده و کارگران سندیکای کوره پزخانه ها که در آن زمان در تشکیلات کارگری حزب مردم فعال بودند ، نوشته و در بعداز ظهری به پرفسور عدل که دوست شوهرخاله شاه ، آقای خزانه بود ، داده شد.آقای خزانه روزهای جمعه را با شاه سپری می کرد که این نامه را نیز به شاه داده و دستور تاسیس اش را می گیرد.
بانک رفاه در اجرای تبصره ماده ۳۹ قانون بودجه سال ۱۳۳۸ کشور و ماده ۳۸ سازمان بیمه‌های اجتماعی به منظور سرمایه گذاری و بهره برداری از وجوه بیمه کارگران با هدف کمک به تامین رفاه و ایجاد تسهیلات لازم برای رفع نیازمندیهای طبقه کارگر در تاریخ ۲۷/۵/۱۳۳۹ تشکیل و به ثبت رسید و عملیات خود را از ششم فروردین ۱۳۴۰ با افتتاح شعبه مرکزی در تهران و شعبه اصفهان آغاز کرد. سرمایه اولیه این بانک چهار صد میلیون ریال و از سوی سازمان تامین اجتماعی تامین شد.
از کارهای مهم این بانک ، که مخصوص کارگران تاسیس شده بود ، وام دهی برای ساخت خانه به کارگران ، دادن وام در شب عید برای کمک معاش به کارگران ، وام ازدواج برای فرزندان کارگران بود.این بانک مختص کارگران و جهت رفع مشکلات مالی کارگران احداث گردیده بود.فعالان سندیکایی پس از اخذ درخواست وام کارگران آنها را جمع آوری نموده ، به بانک رفاه برده کارهای اداری ش راانجام داده و پس از طی مراحل قانونی وام به کارگران پرداخت می شد.تا سال ۱۳۵۲ ،بیشتر کارگران شرکت واحد و کارگران کارخانه های تولیدی از این طریق صاحب خانه شدند. این بانک حتا بصورت سیار هم وام می داد. بطور مثال مدیریت کارخانه ایران ناسیونال و کارخانه ارج از ورود کارگران سندیکایی به کارخانه جلوگیری می کرند.به همین خاطر کارگران سندیکایی با هماهنگی بانک رفاه کارگران و آوردن نماینده بانک به همراه خود ، باایستادن در مقابل درب ورودی کارخانه به هنگام خروج کارگران با آنان صحبت کرده و درخواست وام شان را دریافت و به بانک تحویل می دادند. این فعالیت ها به دلیل استفاده کارگران از وام های بانک بود وهم با این طریق گردش مالی بانک را افزایش می دادند. این گونه حمایت ها تنها به بانک رفاه کارگران ختم نمی شد.
با اولین تولیدات کارخانه ایران ناسیونال بازهم به همت و درخواست کارگران سندیکایی که در هیات مدیره تعاونی مصرف شرکت واحد اتوبوسرانی انتخاب شده بودند ، هفتمین ماشین تولید شده را شرکت واحد اتوبوسرانی برای تعاونی مصرف شرکت واحد خریداری نمود.تا با این طریق از تولید ملی خودرو سازی در ایران حمایت کرده و این بخش را فعال کنند.
متاسفانه این بانک که با سرمایه کارگران راه اندازی شده بود در سال ۱۳۵۸ مصادره شد.در حال حاضر حتا نام کارگران را نیز از سر در همه بانک ها حذف نموده و این بانک در هر موردی فعالیت می کند به جز تسهیلات دادن به کارگران و در خدمت کارگران بودن.
وظیفه کارگران فعال و سندیکاهای کارگری است که از دستاوردهای پدرانشان حفاظت کرده و بانک رفاه کارگران را که حاصل دسترنج شان است به خدمت زحمتکشان باز گرداندند.
مازیار گیلانی نژاد ۲۲/۷/۱۳۹۲
