اعتصاب کارگران پتروشیمی

اتحاد بین المللی درحمایت از کارگران در ایران

اعتصاب کارگران پتروشیمی بی شک یکی از اعتراضات بسیار مهم در تاریخ جنبش کارگری این دوره در ایران است. این اعتصاب علاوه بر نقش عمده صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در ایران، از چند جنبه دیگر نیز حائز اهمیت است. این اعتصاب از لحاظ عمومیت داشتن مطالبات کارگران پتروشیمی از اهمیت بسیاری برخوردار است. کارگران پتروشیمی برای تحقق مطالباتی دست به اعتصاب زدند که خواست فوری و بسیار مهم بخش بزرگی از کارگران دیگر صنایع تولیدی و خدماتی است: خواست لغو کار موقت، استخدام رسمی و برچیدن شرکت های پیمان کاری.

سابقه تشکیل شرکت‌های پیمان کاری به قبل از انقلاب باز می‌گردد. با به قدرت رسیدن رژیم جمهوری اسلامی، حضور این شرکت‌ها سیر صعودی یافت و به ویژه در دولت‌های هاشمی و خاتمی، به اوج خود رسید. در سال های اخیر، بخش بزرگی از نیروهای شاغل در کشور – از کارگران گرفته تا کارشناسان و متخصصان وزارتخانه‌ها – با قراردادهای کوتاه ‌مدت به کار گرفته شده‌اند. کارگران قرارداد موقت در زمان استخدام فرمی را امضا می کنند که در آن اشاره ای به قرارداد دائم نیست اما قرارداد موقت و پیمانی در آن ذکر شده است.

بر طبق آمارهای موجود، حدود ۸۰ درصد از کارگران در ایران بر طبق قرار داد های موقت، پیمانی و سفید امضا کار می کنند و تنها ۲۰ در صد از کارگران تحت پوشش قرارداد دائم هستند. طبق برنامه چهارم، برای دست یابی به هدف “کوچک کردن حجم دولت” قرار است که کارگران استخدام دائم به تدریج بازنشسته و توسط کارگران قراردادی جایگزین شوند. بنابراین اگر سیاست “کوچک کردن حجم دولت” ادامه یابد، در آینده نزدیک تقریبا همه کارگران در ایران تحت پوشش شرکت های پیمانی کار خواهند کرد.

بر متن چنین شرایطی کارگران پیمانی پتروشیمی تبریز در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ دست به اعتصاب زدند. مطالبات کارگران اعتصابی شامل موارد زیر بود :

۱- انعقاد قرارداد دستجمعی و حدف قرار دادهای پیمانی

۲- افزایش دستمزد ها متناسب با رشد نرخ تورم و افزایش قیمت کالاهای خدماتی

۳- عدم تبعیض با کارکنان رسمی کارخانه و برخورداری از امکانات رفاهی و بیمه های درمانی

اعتصاب اسفند ماه ۸۹ با وعده های مدیران شرکت پتروشیمی برای پاسخ دادن به خواست های کارگران خاتمه یافت. اما در فروردین ماه کارگران پتروشیمی ماهشهر با همان خواست های کارگران پتروشیمی تبریز دست به اعتصابی ۱۱ روزه زدند. این بار نیز مدیریت شرکت های پیمانی و نمایندگان دولت با گرفتن فرصتی سه ماهه از کارگران برای پاسخ دادن به مطالباتشان توانستند با وعده های خود به اعتصاب کارگران خاتمه بدهند.

متن توافقات کتبی کارگران پیمانکاری پتروشیمی بندر امام با مدیریت این مجتمع در فروردین ماه به شرح ذیل بود:

۱- مدیریت پتروشیمی از کارگران ٣ ماه مهلت گرفت تا در طول این مدت کلیه مراحل اجرای مصوبه برچیده شدن شرکتهای پیمانکاری و طی مراحل اداری آن را در پتروشیمی بندرامام و وزارت نفت به انجام برساند. اجرای این بند را در طول سه ماه ظریفکار مدیر عامل پتروشیمی و نماینده مردم ماهشهر در مجلس ضمانت کردند .

۲- قرار شد ۲۵ نفر نماینده منتخب کارگران با مدیران عامل مجتمع های مربوطه خود وارد مذاکره شوند تا از ٣۷ آیتم مزایایی که به پرسنل رسمی داده می شود، آن آیتم هائی که در توان مجتمع پتروشیمی بندرامام هست همزمان با پرسنل رسمی به کارگران پیمانکاری نیز پرداخت شود.

٣- مدیر عامل پتروشیمی متعهد شد تا زمان اجرای مصوبه برچیده شدن شرکتهای پیمانکاری، مسئله پرداخت مستقیم بیمه و مالیات کارگران از سوی پتروشیمی به این شرکت ها ابلاغ شود و پس از پرداخت مستقیم آن توسط پتروشیمی مبالغ آن از صورت وضعیت پیمانکار کسر شود تا هیچگونه تقلبی از این لحاظ توسط شرکتهای پیمانکاری انجام نگیرد.

۴- آقای ظریفکار و نماینده ماهشهر متعهد و تضمین نمودند شرکتهای پیمانکار در قبال ایام اعتصاب کارگران به هیچ وجه حق ندارند: ۱- به هیچیک از کارگران فشاری وارد کنند و حق اخراج هیچ کارگری را ندارند ۲- حقوق تمام روزهای ایام اعتصاب به شکل تمام و کمال و بدون هیچگونه کم و کسری به کارگران پرداخت شود. در صورت مشاهده تخلف از این توافق مدیریت پتروشیمی ملزم به برخورد با شرکت متخلف شده است.

دور سوم اعتراضات بعد از پایان مهلت سه ماهه (که بیش از ۵ ماه به طول انجامید) و بی نتیجه ماندن توافق های انجام شده و سر دواندن کارگران توسط کارفرمایان در ۳ مهر ماه در بندر امام شروع شد و به مدت ۱۴ روز ادامه یافت. این اعتصاب توسط کارگران پیمانی سازمان داده شده بود. بنا بر گزارشات رسیده، در این اعتصاب کارگران علاوه بر خواست لغو قرار دادهای موقت و پیمانی و برچیدن شرکت های پیمانی از محیط کار و بستن قرا داد های دستجمعی، حق ایجاد تشکل مستقل کارگری را نیز مطرح نمودند.

حمایت ها از این اعتصاب:

در ایران دو سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه و شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه و همچنین جمعی از کارگران ایران خودرو با انتشار اعلامیه از این اعتصاب حمایت کردند. اتحادیه آزاد کارگران ایران و کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکلهای کارگری در اطلاع رسانی در مورد این اعتصاب چه در داخل و چه خارج از کشور نقش موثری داشتند.

در سطح بین المللی، کلکتیو سندیکاهای فرانسوی ازسوی تشکل های کارگری “س ژ ت”، “اف اس یو” و “یو ان اس آ” و “سود” با انتشار اطلاعیه پشتیبانی خود را از این اعتصاب اعلام کردند. در سوئیس، اقای کلود ریموند Claude REYMOND به نمایندگی از جانب سندیکاهای کارگری ژنو از اعتصاب کارگران پتروشیمی پشتیبانی نمود و همچنین در تظاهراتی که به مناسبت “روز جهانی کار شایسته” در مقابل دفتر مرکزی سازمان ملل در ژنو توسط نمایندگان اتحادیه های کارگری از کشورهای مختلف جهان برگزار گردید از اعتصاب کارگران پتروشیمی حمایت بعمل آمد. فدراسیون اتحادیه های کارگری بلژیک در نامه ای سرگشاده خطاب به کارگران اعتصابی پتروشیمی از اعتصاب آنها حمایت کرد و همبستگی کارگران بلژیک با مطالبات عادلانه کارگرانه اعتصابی را اعلام نمود. علاوه بر این، “فدراسیون اتحادیه های کارگران صنایع شیمیایی، انرژی، معدن و بخش عمومی” در سایت سراسری خود گزارش مفصلی در حمایت از اعتصاب کارگران پتروشیمی بندر امام درج نموده است.

.

اخبار این اعتصاب، از جمله به کوشش فعالین کارگری، سازمان ها و احزاب کارگری و مترقی در اپوزیسیون، در بسیاری از رسانه ها که رو به ایران برنامه پخش می کنند انعکاس یافت و باعث شد سد سانسور دولتی نسبت اعتصاب ترک بردارد. اما در عرصه بین المللی، علیرغم کوشش فعالین و تشکل های کارگری در خارج از کشور و با وجود حمایت های بین المللی ای که صورت گرفت، باید گفت که این کوششها به حمایتهای گسترده و پر دامنه از این اعتصاب منجر نگردید. علل آنرا باید در فرصتهای مناسبی جستجو و بررسی کرد، اما کاستی ها و محدودیتها در فعالیت های صورت گرفته و همچنین عدم دسترسی به اخبار دقیق و نیز ابعاد این اعتصاب، همگی در این پروسه تاثیرگذار بودند. برای مثال گزارش ها از تعداد کارگران اعتصابی به نسبت کل کارگران مجتمع و نیز تعداد کارگرانی که در مقابل ساختمان مرکزی مجتمع بندر امام تجمع می کردند بعضا ضد ونقیض بودند و کارگران پتروشیمی متاسفانه نتوانستند با کل جنبش کارگری در ایران و جهان ارتباط مستقیم برقرار نمایند.

اعتصاب کارگران پتروشیمی بندر امام گرچه موقتا پایان یافت، مبارزات آنها برای کسب خواستهایشان کماکان به اشکال مختلف ادامه خواهد یافت. ضروری است بعنوان فعالین و تشکلهای کارگری و حامیان جنبش کارگری ایران، ضمن درس گیری از تجارب این اعتصاب، در آینده با آمادگی بیشتر از مبارزات کارگران پیمانی و موقت علیه خیل سرمایه داران، کارفرماها، پیمانکاران و حکومت حمایت کنیم.