در تاریخ ۳۳ ساله جمهوری اسلامی آقایان سیدمحمد خاتمی، میرحسین موسوی و اخیرا محمود احمدی نژاد به بنی صدر تشبیهشده‌اند،حال سوال این است که آیا واقعیتی در این قیاس وجود دارد و اینکه رابطه بین بنی صدر و خمینی دقیقا به چهصورت بوده است، در دو بارخوانی تاریخی(امروز و شش خرداد) به این پرسش، پاسخخواهم داد. بر این عقیده هستم که خواننده با مطالعه دقیق هر دو بازخوانیتاریخی به چگونگی رابطه بین آقایان بنی‌صدر و خمینی و موضع آقای بنی‌صدردرباره اتفاق‌های سال‌های ۵۷تا ۶۰ پی خواهد برد.
بازخوانی تاریخی اول را به نامه‌ای اختصاصمی‌دهم که ابوالحسن بنی صدر در یکم خرداد۱۳۵۹خطاب به آقای خمینی نگاشته است، این نامه اولین بار است که روی وب منتشر می شود.
متن کامل نامه به شرح زیر است:
سمه تعالى
معروض می‌دارد:
از جمله نوارها، نوارى است که در آن گوینده می‌گوید باید نگذاشت بنىصدر در هیچ زمینهاى موفق بشود تا بتوان ظرف ۶ماه مجلس را در مقابل او قرار داد و مجبور باستعفایش کرد. اگر ظرف این مدت استعفا نکرد، باید او را ترور نمود (۱).
و وقتى درست دقت بشود هر قدمى که برداشته میشود مانعى می‌تراشند که بى نتیجه شود. موارد را می‌آورم:
۱- ارتش:
وقتى اینجانب عهدهدار مسئولیت شدم، شیرازه ارتش از هم پاشیده بود. روحیه یاس حاکم گشته بود و هر روز در پادگانها تظاهرات بود (۲). از دلایل بسیار بر درستى این امر می‌گذرم و استناد میکنم به فرمایش خود شما در پیام روز اول سال که دیگر نمی‌توانید این وضع را در ارتش تحمل کنید. چرا آنطور شده بود، از دلایل دیگر که بگذریم باین دلیل اساسى که میخواستند مشکل ارتش را از راه تغییر اشخاص حل کنند حال آنکه مشکل ارتش بدون ایجاد روحیه و تجدید سازمان ممکن نیست. با ایجاد روحیه، گنبد را بازگرداندم و در کردستان نیز ارتش را از رخوت بیرون آوردم و تا امروز ۴۰۰کشته و ۱۰۰۰زخمى داده است. اما بلافاصله شروع شد. خدمت رسیدند و نوشته‌اى گرفتند که در ارتش تفتیش کنید و هفته‌اى یک گزارش بدهید. در کجاى دنیا و در کدام تاریخ ارتش می‌تواند با اینگونه اظهار علنى سوظن برسر پا بماند؟
چطور ارتش از فرماندهانى فرمان ببرد که اینطور طرف بى‌اعتمادى قرار گرفتهاند؟ رهبر باید از طریق فرماندهان خود گزارش دریافت کند و اگر بازرسى را لازم میبیند بطور مخفى اینکار را بکند وقتى علنى شد بازرسى ممکن نمی‌شود چون همه می‌دانند چگونه خود را از بازرسان مخفى کنند. تنها نتیجه اینکار بهم ریختگى میشود.
براى اطمینان از ارتش باید سازمان آنرا دگرگون کرد و اگر بگذارند اینکار زود انجام میگیرد و توطئه کودتا غیر ممکن میشود و کارآئى ارتش به حداکثر می‌رسد. صحبت زیاد است محض نمونه این مختصر عرض شد.
۲- مجلس:
میآیند خدمت شما که از شما گفته و نوشته بگیرند که…و بعرض می‌رسانند که من می‌خواهم مجلس تضعیف بشود. داستان مصدق و مجلس را پیش میکشند و… حال آنکه کاملاً عکس حقیقت را می‌گویند و جاى تاسف است که توجه نمی‌فرمائید. عد‌ه‌اى با دین را مامور بفرمائید تحقیق کنند و به شما گزارش صحیح بدهند بلکه معلوم بشود من مجلس قوى می‌خواهم و آنها که خوابهاى آشفته براى ایران دیدهاند، مجلس ضعیف می‌خواهند تا همواره جلو چشم مردم وسیله مایوس کردن مردم از این جمهورى بشود.
عرض شد باید به تقلبات انتخاباتى رسیدگى شود فرمودید صحیح است اما بدون اینکه صبر شود و نتیجه تحقیق معلوم شود، آمدند و از شما امریه گرفتند و دور دوم را شروع کردند، نتیجه اینکه بیش از۶میلیون نفر شرکت نکردند. باتوجه باینکه ۱۹۰نماینده در دور دوم معین می‌شوند و آنهم با اکثریت نسبى این مجلس معرف یک هفتم مردم ایران بیشتر نمی‌شود. این مجلس ضعیف است یا قوى؟ اینها چون مرض خودپرستى دارند هر حرفى را در رابطه با شخص رئیس جمهور تعبیر و تفسیر میکنند. حال آنکه اگر مقصود نجات کشور نبود و مقصود قدرتطلبى بود از این مجلس بهتر نمی شد. در همه جاى دنیا در انتخابات مجلس بیشترین راى دهندگان شرکت میکنند. اگر گروه گرائى نشده بود و سعى میکردیم آزادى واقعى انتخابات را بوجود میآوردیم، مجلس قوى بوجود می‌آمد. در حال حاضر اوضاع کشور آنقدر بحرانى است که مجلس ضعیف دردى را دوا نکند. باید مجلس تقویت بشود و یکى از راههاى تقویت آن این‌است که محل زد و بندها نشود آنطور کهآن شخص در نوار گفته است نخواهد رئیس جمهورى را تابع خود کند و هر روز در آن کشمکش شود. این مجلس اگر بخواهد اسباب دست افرادى بشود که می‌خواهند به‌هر قیمت قدرت را قبضه کنند، حتماً وسیله تشدید بحران میشود و قطعاً سرنوشت انقلاب و ایران را بخطر می‌اندازد (۳)
۳- گروگانها:
لابد مطالب نوار را بعرض رساندهاند. جاى کمال تاسف استما ملتى را در ازاء ۵۰نفر گروگان امریکا بکنیم و آن گروگانها را به "برگ برنده" برضد رئیس جمهورى تبدیل کنیم.کسى (که) دوبار به وزارتخارجه امریکا نامه اعتذار نوشته است امروز دم از محاکمه آنها میزند و برابر خبر موثق امریکائىها 3 گروه را مامور قتل گروگانها کردهاند اگر براى امریکائیها آزادى اینها اینقدر اهمیت دارد چرا گروههاى تروریست را مامور قتل آنها میکند. حیف نیست که ما کار اصلى را که استقلال واقعى کشور است رها کنیم و با استفاده از گروگانها در داخل بازى قدرت بکنیم؟ (۴)
۴- اقتصاد
با آنکه کشور در محاصره اقتصادى است، با تلاش شبانه روزى خود و تنى چند از مسئولان مخصوصاً آقاى نوبرى و آقاى صراف، چرخ اقتصاد را بحرکت درآوردیم و هر روز تظاهرات بیکاران در همه شهرها بود، مدتى است قطع شده است. اما تا دیدند در این زمینه توفیقى بدست آمده است، فوراً یادشان آمد که باید ثروت‌ها را بطور مساوى تقسیم کرد و شب و روز مشغولند بلکه دوباره چرخها را از حرکت بیاندازند (۵).
۵- امنیت و قضاء:
بخدا اینهمه خشونت در خور یک حکومت فاشیستى نیست چه رسد به یک حکومت اسلامى دیروز که از سفر بازگشتم ۳۰محکوم باعدام یا اعدام شده‌اند و یا منتظر اعدام هستند.با این میزان خشونت جامعه همگرائى پیدا نمى‌کند و جو سنگینتر میشود. غالب محکومان بناحق محکوم می‌شوند (۶).در خوزستان از راه اجراى یک طرح و با تشویق و دلگرمى دادن به نظامیان و ژاندارم و سپاه ایجاد همکارى میان آنها و ایجاد امید میان مردم بسیار محروم عرب، امروز یکماه و نیم است که دیگر اتفاقى نیافتاده اما قطع دارم که بزودى با عناصرى که در سپاه دارند، بخدمت می‌رسند و حرف‌هائى برضد ارتش و ژاندارمرى می‌گویند و دوباره همکارى اینها را از بین میبرند و بى نظمى و عدم امنیت را دوباره رواج می‌دهند.
حرف زیاد است، امید من بعد از خدا باین بود که آقا اعتماد دارید و در امور اقلاً قبلاً صحت و سقم هر مطلب را از من می‌پرسید. من براى مقام داوطلب ریاست جمهورى نشدم وضع را سخت دیدم خود را به آتش انداختم بلکه وضیعت را نجات بدهم اینک هم در صفحه جداگانه استعفا خود را مینویسم خدمت شما باشد هر وقت دیدید مصلحت کشور است بفرمائید منتشر کنند و تا وقتى اعتماد هست اجازه نفرمائید گروه بازان قدرت پرست مانع کارها بشوند.در شبانه روز ۴ساعت استراحت ندارم لازم ترور نیست با این کار کشنده و جنگ اعصاب ۶ماه نمکشد که از پا در میآیم. وضع بغایت سخت است هر اندازه امید ایجاد میکنم، فوراً تبدیل به یاس میکنند.
ابوالحسن بنى صدر
۱۳۵۹/۳/۱
توضیح:
۱-نوارها، نوارهای معروف سخنان حسن آیت هستند. در این نوارها، او گفته بود: در طرح تعطیل دانشگاهها، بنى صدر توانست بر موج سوار شود. این بار، طرحى تهیه کردهایم که پدر بنى صدر هم حریف نمی‌شود.
۲-بنابر گزارشهاى فرماندهان سه نیرو، میزان آمادگى نیروى زمینى صفر درصد و میزان آمادگى نیروى هوائى ۱۰درصد و میزان آمادگى نیروى دریائى ۲۰درصد بود.نخستین کار، رساندن آمادگى سه نیرو به حداکثر بود. با وجود اینکه بطور مرتب کارشکنى می‌شد، تغییر سازمان ارتش از استبدادى به مردم سالار و بالا بردن میزان آمادگى آن، مانع از سقوط ایران بهنگام حمله عراق شد. توجه به این امر که در کردستان، پیش از حمله عراق، به تحریک رژیم صدام، جنگ را براه انداخته بودند، بسیار مهم است.
۳-گزارشهاى هیات‌هاى بازرسى از وقوع تقلبهاى بسیار حکایت مىکردند. آن زمان، آقاى خمینى گفته بود: همین مجلس خوب است!
امروز که واقعیت از پرده بیرون افتاده و آقاى هاشمى رفسنجانى در عبور از بحران، با صراحت مىنویسد(نامه ۲۸بهمن ۱۳۵۸بهشتی، موسوی اردبیلی، خامنه ای، باهنر و هاشمی رفسنجانی به خمینی): «احتمال اینکه روال موجود مانع تشکیل مجلس شورای اسلامی احتمالی گردد که جنابعالی بدان دل بسته اید و امیدوارید بتواند نارسائی ها و کمبودهای رئیس جمهور را جبران کند، قابل توجه و تکلیف آور است» که همان بازنوشتن «امام به ما فرمود شما سعی کنید مجلس را دردست بگیرید» است.
و امروز که کودتاى خرداد ۶۰وقوع یافته است و باز آقاى هاشمى رفسنجانى در عبور از بحران مىنویسد: «امام فرمودند زودتر مجلس در مورد آقای بنی صدر تصمیم بگیرد» (یادداشت دوشنبه ۲۵خرداد ۶۰، صفحه ۱۵۶) و امروز که بر همگان روشن است که ملاتاریا مجلس دست نشانده بى اختیار مىخواهد، هم اهمیت تاکید بنى صدر بر استقلال و توانمندى مجلس بر مردم آشکار مىشود و هم مسلم مىگردد که نزاع میان مجلس و رئیس جمهورى نبوده، بلکه نزاع میان استبدادیان (خط سید ضیاء) با آنها بود که بنابر اصل استقلال و آزادى، مجلس نماینده واقعى مردم و مستقل مىخواستند.
۴-ماجراى سازش برسر گروگانها تازه شروع شده بود. همانطور که در نامه آمده است، آن زمان، معلوم بود که ملاتاریا در کار استفاده از گروگانها براى تصرف قدرت است. نقد از «مطالب نوار»،نوار صحبتهاى آقاى محمد حسین بهشتى خطاب به محارم خود بوده است. در این نوار گفته بود: از گروگانها باید مثل یک آتو برضد بنى صدر و کارتر استفاده کرد.
این نوار، رئیس جمهورى و همکاران او را هشیار کرد تا از نزدیک مراقب سازش پنهانى برسر گروگانها باشند. زیرا آتو کردن گروگانها برضد کارتر، تنها یک راه داشت و آن سازش با رقیب کارتر برسر گروگانها بود. و آتو کردنش برضد بنى صدر به کودتا میسر مىشد. در عمل نیز، سازش پنهانى با گروه ریگان – بوش موجب شکست کارتر در انتخابات ریاست جمهورى شد و در پى آن، کودتاى خرداد ۶۰واقع گشت.
در نامه اشاره به کسى است که دو بار نامه پوزش خواهى به وزارت خارجه امریکا نوشته است و امروز که ایران گیتىها شناخته شده‌اند، مواضع آن روزشان درباب گروگانها به ایرانیان پند مىآموزد که با رویدادهاى سیاسى که در ابهام انجام مىگیرند (گروگانگیرى یکى از مهمترین اینگونه رویدادها است) نباید موافقت کرد.
۵-اشاره است به سخنان آقاى بهشتى. لازم به یادآورى است که از جمله نخستین برخوردها با رهبرى حزب جمهورى اسلامى، بخاطر باجگیرى حزب از بازاریان روى داد. حزب از بهاى کالاها، درصد مىگرفت و بدینسان بود که دخالت قدرت طلبان اسباب تورمی را فراهم آورد که عوامل غیر اقتصادى داشت و دارد (رانت خوارى).
۶- یک مورد از دهها مورد اعتراض به اعدامها و سنگین کردن جو خشونت در جامعه.
منبع:
کتاب نامه ها از آقای بنی صدر به آقای خمینی و دیگران….انتشارات انقلاب اسلامی – ص ۴۴-
متن کتاب نامه‌ها را از این آدرس می‌توانید دریافت کنید.
اصل نامه:
