جلال ایجادی
زمین لرزه و سونامی ژاپن فاجعه انسانی و اقتصادی و زیست محیطی بیسابقه ای بوجود آورد و احتمال یک فاجعه اتمی نیز این کشور و سرزمین های دیگر را تهدید میکند. این حادثه در کشوری روی میدهد که میزان تسلط بر تکنولوژی اتمی بر بالاترین تخصص ها قرار دارد. در حال حاضر هفده نیروگاه اتمی در ژاپن موجود است که در مجموع به ۵۵ راکتور اتمی مجهز میباشند. یازده راکتور دیگر در حال ساخت میباشند که تا سال ۲۰۱۸ بپایان میرسند.
نیروگاه اتمی فوکوشیمادایشی دارای شش راکتور بوده که در زمین لرزه اخیر چند راکتورآن دستخوش نابسامانی شده اند. در واقع قلب راکتور که در برگیرنده میله های سوختی میباشد پیوسته با ید درمخزن آب قرار گرفته تا میزان گرمایش کاسته شود. حتا زمانی که فعالیت راکتور متوقف میشود سیستم خنک وسرد کردن باید ادامه داشته باشد زیرا حرارت بسیار بالا منجر به انفجار میگردد. زلزله و سونامی اخیر سیستم خنک کردن وسرد سازی را در برخی از راکتورها دستخوش اختلال نموده و رآکتورها را در وضعیت بحرانی قرار داده اند. بدنبال یک انفجار در ساختمان پوشش بیرونی یکی از راکتورها مقداری اثرات رادیوآکتیویته در اطراف این راکتور مورد تائید قرارگرفته است ولی هنوز معلوم نیست که آیا قلب رآکتور صدمه دیده است یانه. میزان اطلاعات نازل بوده ومسئولان در گزارشات خود به حداقل اکتفا میکنند ودر سال های گذشته دولت ژاپن چندین حادثه اتمی در نیروگاه ها را از انزار عمومی پنهان کرد. دولت ژاپن در ابتدا تا شعاع سه کیلو متری وسپس تا بیست وبالاخره چهل کیلو متری ساکنان منطقه را دور کرده وبدون سروصدا همه سیستم های خطر را فعال کرده است و اعلام نموده که میزان خطرات اتمی این انفجاردرجه ۴ ارزیابی شده حال آنکه وخیم ترین درجه ۷ میباشد. یادآوری باید نمود که انفجار نیرگاه اتمی چرنوبیل که در سال ۱۹۸۶ اتفاق افتاد ومنجر به مرگ ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر وبیماری تعداد بیشماری گردید در مرتبه ۷ ارزیابی شده است.
در حال حاضر اطلاعات مربوط به این حادثه بسیار کم است وما شناخت لازم در باره اشکالات تکنیکی وخطرات ناشی از آن را نداریم. در تمام دنیا تکنولوژی اتمی بشکل محرمانه وسری مدیریت میشود وعلیرغم تعهدات دولتی در شرایط وقوع حوادث اتمی کمترین خبر داده میشود، زیرا استراتژی دولت ها و صاحبان این صنایع تلاش دارد اثبات کند که براین تکنولوژی سلطه کامل بوده و خطر مهلکی جامعه را تهدید نمیکند. در کشور های دیکتاتوری مانند ایران این فعالیت کاملن سری بوده واز هرگونه پژوهش مستقل ویا بررسی روزنامه نگارانه دور میباشد و چه بسا هرخبرگیری وخبررسانی جرم تلقی گردد. جامعه قادر نیست نظر بدهد ومردم حق پرسش وبحث را ندارند. در ایران این تکنولوژی ومدیریت آن بطور عموم توسط گروه بسیار محدودی از آخوندها وتکنوکرات ها و محافظه کاران وسران پاسداران انجام میگیرد واین شیوه در تضاد کامل با سیاستهای باز ودمکراتیک میباشد.
این حادثه نگران کننده ژاپن، یکبار دیگر برضرورت یک مبارزه فکری وسیاسی علیه سیاست اتمی تاکید میورزد. توسعه فعالیت اتمی در جهت اهداف سیاسی ونظامی کاملن بر خطا بوده ودر نهایت بسوی ایجاد تشنج وجنگ طلبی متمایل است و همین فعالیت در زمینه اقتصادی نیز امر نابجائی میباشد وپیوسته همراه با ریسک وخطرات بسیار سنگین است. در زمینه اتمی دوعامل اساسی که غیرقابل کنترل ودشوار میباشند وجودارد که رها کردن فعالیت اتمی را تشویق وتوجیه مینمایند. عامل اول اینکه هر نیروگاه اتمی پیوسته یک خطر دائمی است، زیرا رویداد های ناگوار طبیعی مانند زلزله و سونامی و توفان های سهمگین زیر کنترل متخصصان ومهندسین قرار ندارند وعلیرغم یکسری بررسی های علمی تمامی حوادث قابل پیش بینی نیستند. بعلاوه خطرات تروریستی با سقوط هواپیما نمی توانند کاملن مهار شوند وتمامی اقدامات امنیتی هرگز کافی نخواهند بود تا جلوی خطر گرفته شود.عامل دوم در مخالفت با فعالیت اتمی، زائده های اتمی است که بسیار خطرناک بوده وهزاران وبلکه میلیونها سال قدرت رادیو اکتیویته مرگبار خود را نگاه داشته وبه این ترتیب بطور جدی جان انسانی وطبیعت ومحیط زیست را تهدید میکند.
در ایران سیاست حکومت اسلامی در پی جاه طلبی ها وسلطه طلبی رژیم در منطقه خواهان بمب اتم بوده وطی سی سال در خفا طرح اتمی را با هزینه های بسیار سنگین پیگیری نموده است. حکومت خامنه ای ادعا میکند که سیاست اتمی اش دارای هدف اقتصادی وتولید انرژی است. این یک دروغ بزرگ است زیرا امکانات عظیم گازی ونفتی موجود در ایران هرگونه نیاز سوختی را میتواند جبران کند. البته از نظر من که اکولوژیست هستم این منابع فسیلی عامل اصلی تخریب محیط زیست و انتشار گازهای کربنیک در کره خاکی میباشد وبنابراین بطور جد وبا قدرت تمام باید انرژی های پاک مانند آفتابی وبادی را توسعه داد. ولی این نکته را میخواهم تذکر دهم که رژیم اگر معتقد وقادر به توسعه اقتصادی بود از همین امکانات فسیلی استفاده میکرد. حال آنکه آشکار است که حکومت اسلامی موافق استخراج وفروش نفت، نه برای اقتصاد، بلکه برای دزدی های همیشگی پول های نفتی است ودر کنار آن توسعه اتمی در راستای اهداف سیاسی نظامی اش قراردارد.
بعنوان صلح طلب، معقول وخردمندانه است تا ما با ایدئولوژی وفعالیت اتمی در همه جا ونیزبا سیاست اتمی حکومت مخالفت نمائیم (۱) زیرا نه تنها خواستار جنگ نیستیم وآشوب طلبی در سیاست خارجی را مردود میدانیم، بلکه سلامتی مردم وایمنی زیستی آنان مشغولیت فکری سیاسی اصلی ماست. تمامی فعالیت های اتمی حکومت مخفی وسری است و مردم ما هیچگونه اطلاعی راجع به وضعیت امنیتی مراکز اتمی نداشته ونخواهند داشت. بعنوان نمونه میتوان پرسش کرد وضعیت نیروگاه اتمی بوشهر چگونه است؟ خطراتی که مردم ما ومحیط زیست ایران ومنطقه را تهدید میکند کدامند؟ توضیح تخریب بخشی از تجهیزات این نیروگاه بدنبال ویروس های کامپیوتری چیست؟ علت قتل چند مهندس اتمی ایران کدام است؟ بودجه سالانه اتمی چه میزان است؟ برای این پرسش ها پاسخی هرگز نخواهد آمد.
بعلاوه وضعیت ژئولوژیکی منطقه بوشهر چگونه است؟ کدام مرکز مستقل وعلمی در این زمینه تحلیل علمی ارائه نموده است؟ متخصصین بین المللی برآنند که ایران از نظر لغزش زمین و بروز زلزله جزو کشورهائی است که بیشترین امکان زلزله در آن وجوددارد وتاریخ ما نشان داده که متاسفانه ایران هرچند سال یکبار دستخوش زلزله وخرابی بوده است. در این سرزمینی که ویرانگری ناشی از طبیعت یک احتمال قوی است، توسعه نیروگاه های اتمی مانند بوشهر وآنهم با تکنولوژی ناهمگون والتقاطی نیروگاه بوشهر و تخصص ومعیار ایمنی نوع روسی که مورد اعتماد کامل همه دانشمندان ومتخصصان جهان نیست، یک خطای نابخشودنی است. این خطا زمینه ساز فاجعه های بزرگ است.
جلال ایجادی
استاد دانشگاه، پاریس، ۱۳ مارس ۲۰۱۱
idjadi@free.fr
۱ – در سه مقاله جداگانه من دیدگاه خود را در مخالفت با سیاست هسته ای بیان کرده ام. این نوشته ها در سایت عصرنو قابل دسترس میباشند.
جامعه رنگین کمان
