حسن بیات
از مردی سخن می گویم که روزنامه «ابزرور» چاپ لندن در مورخه 2/3/1330 او را پدر ملت ایران نامید و نوشت:«او یکی از کسانی ست که وطن پرستی را به معنای واقعی تجسم بخشید و منافع ملت خود را بر همه چیز ترجیح داد».
«جواهر لعل نهرو» در وصف وی گفت : «در قرن ما آسیا سه مرد بزرگ به وجود آورد که در جهان تاثیر نمایان گذاشتند این سه مرد بزرگ یکی گاندی، دومی مائو تسه تونگ و سومی مصدق است.» و جمال عبدالناصر بعد از ملی شدن کانال سوئز در سال 1335 اعلام کرد که : «من شاگرد مکتب ضد استعماری مصدقم و در مکتب دکتر مصدق درس آموختم. (1)
دکتر «احمد سوکارنو» رهبر مردم اندونزی در سال 1960 در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «مصدق پرچمدار آزادی کشورهای غیر متعهد است. ما در سنگر جنگ و مبارزه با هلند از اعمال و گفتار دکتر مصدق الهام گرفتیم و بر دشمن فائق شدیم.»
و «دکتر قوام نکرومه» رهبر استقلال غنا نیز در بزرگ داشت وی گفت: «من از نطق دکتر مصدق در شورای جامعه ملل درس بزرگی گرفتم؛ اگر حقیقت زندگانی را که خودمختاری و استقلال و آزادی و جواب رد به خارجی‌هاست، به‌دست آورید، مابقی نعمات خداوندی که فرع آزادی و آگاهی است، نصیب شما خواهد شد.»
مجله «تایم» نیز با انتخاب وی به عنوان مرد سال 1951 میلادی، ضمن شرحی بر ویژگی های شخصیتی و آرمان های ضد استعماری وی نوشت: «در کشوری که تهمت های سیاسی رواج کامل دارد، این مرد شرافت و عزت نفس خود را به نیکوترین شیوه حفظ کرده است. آقای دکتر مصدق مخالف هر گونه نفوذ بیگانه است».
«لوموند» در مقاله‌ای با عنوان “معاصر کوروش کبیر” نوشت: «حتی مرگ که پیروزی نهایی‌اش بود، حق وی را ادا نکرد. مردی صادق و شرافتمند که با خداوندان نفت پنجه در افکند.»
رادیو فرانسه گفت: «مصدق برای مردم ایران در حکم یک پیامبر بود …دفاع همیشگی از حق محرومان در مقابل زورمندان حضرت پولس مقدس را به یاد انسان می‌آورد.»
«تایمز لندن» از او با عنوان «مصلحی پاکدامن یاد کرد که وجودش برای ایرانیان موهبت به شمار می آمد.»
روزنامه «فیگارو» فرانسه، مصدق را «مردی نحیف با اراده ای آهنین» نامید.
روزنامه «بوینس آیرس هرالد» نیز نوشت: «مصدق بزرگترین خدمتگزار بشر بوده است.»
رادیو صوت‌العرب بعد از مرگ مصدق گفت: «امشب می‌خواهیم راجع به یک روح بزرگ و مبارز قهرمان عظیم که از قهرمانان آزادی و جهاد در راه وطن و بر ضد استعمار و استبداد بود صحبت کنیم …ای روح مصدق سلام مبارزان بر تو»
حسنین هیکل سردبیر نشریه مشهور الاهرام مصر پس از آگاهی از مرگ دکتر مصدق یادآور شد که: «مصدق مردی بود که در تاریخ معاصر ایران فروزان ترین ستاره بود و گمان نمی رود امروز پس از مرگش، اندکی از فروغ او و صحت افکار و روش و آرمانش کاسته شده باشد. این بزرگ مرد نخستین مقام فکری همه ی انقلابیون آسیا و آفریقا از جمله رهبر بزرگ و فقید مصر جمال عبدالناصر و مردانی چون قوام نکرومه، سوکارنو، لومومبا، بن بلا و حتی کاسترو بود. گذشت زمان افکار و اندیشه های او را تغییر نداد و کهولت و بیماری به بستر محافظه کاریش نینداخت».
منابع و مآخذ در مقاله «تنها ترین پیشوا»، در وبلاگ «به رنگ سپید»،
