روز شنبه، ۱۶ دسامبر، یک بحث آزاد در پاریس با موضوع تحولات اخیر خاورمیانه، موقعیت ایران و نقش گرایش‌های سیاسی موجود برگزار شد که در آن جمشید اسدی، بهروز فراهانی، فرهنگ قاسمی‌و مهران مصطفوی شرکت داشتند.
به گزارش کیهان لندن، در این نشست نخست جمشید اسدی استاد دانشگاه و اقتصاددان ساکن پاریس، خاورمیانه را در پرآشوب‌ترین دوران خود عنوان کرد و مسئله عمده نفت و انرژی در این منطقه را از زمینه‌های اصلی رقابت قدرت‌های بزرگ اقتصادی دنیا دانست که البته به اعتقاد وی میتواند الزاما امر نامبارکی هم برای کشورهای منطقه نباشد.
وی ضمن اشاره به وضعیت بقای اسراییل در منطقه، این امر را یکی از مهم‌ترین مسائل منطقه دانست و به قدرت یهودیان در جهان برای ورود آمریکا به جنگ دوم جهانی اشاره نمود.
این استاد دانشگاه در پاریس، بحران خاورمیانه را یک بحران فرامنطقه ای دانست و با اشاره به اینکه در منطقه دوستی و اتحادهای نظامی و امنیتی بین کشورهای منطقه با قدرت‌های خارج از منطقه وجود دارد، تنش‌های موجود در این منطقه را یک تنش جهانی دانست.
جمشید اسدی با طرح موضوع تاریخ استعمار و تحولات قرن اخیر در روند عمومی جهان و خروج قدرت‌های استعماری و جایگزینی کشورهای قدرتمند و فعال منطقه پس از آن را دلیل اصلی وقایع نیم قرن گذشته در خاورمیانه عنوان کرد.
به گفته وی، «کشورهای بزرگ و تأثیرگذار در منطقه بیشتر از کشورهای استعماری که پیش از این آرایش منطقه را تعیین کرده بودند، حضور دارند و این رقابت را شکل می‌دهند چرا که کشورهای استعماری قدیم با خروج از منطقه، سیاستی [پایدار] را به جا نگذاشتند. به طور مثال آمریکا سیاستی روز به روز در منطقه دارد که به عنوان نمونه می‌توان به سیاست غرب در برابر رفتن یا ماندن اسد در سوریه اشاره کرد.»
اسدی معتقد است، ایران مهم‌ترین استراتژی را در وضعیت فعلی منطقه دارد. سیاستی که طی آن قدرت شیعی باید قدرت فرادست آن باشد. این سیاست روشنی که ۴۰ سال است در منطقه وجود داشته و موفق هم بوده از یمن تا لبنان را در بر گرفته، باعث بروز یک خطر بزرگ و واکنشی خطرناک از سوی قدرت‌های منطقه شده است که متوجه این خطر بزرگ شده‌اند. نفوذ ایران به عنوان یک کشور شیعی، باعث میشود که همه کشورهای منطقه را علیه خود بسیج کند.
وی با طرح موضوع منافع ملی و خطوط قرمز مطرح شده در برابر نظام جمهوری اسلامی گفت، گاهی از سوی برخی دوستان که اپوزیسیون هموند نظام هستند یعنی خطوط قرمزشان به بهانه منافع ملی با نظام جمهوری اسلامی یکی است، شنیده میشود که می‌گویند با وجود مخالفت با نظام، اما منافع ملی حکم می‌کند که با خطوط قرمز نظام همسو بوده و آن را رعایت کنند. وی افزود: «من می‌خواهم بگویم که واژه «منافع ملی» در ایران امروز نداریم و این یک واژه توهم‌زا و دروغین است؛ در حال حاضر ما در ایران با وضع فعلی منافع ملی نداریم، منافع حکومتی، منفعت مجلس و غیره داریم، اینکه هر کسی قدرتی در دست داشته باشد و منافع ملی را به نفع خودش تعریف کند و عده‌ای هم به دنبال آن راه بیافتند، اگر از ناآگاهی نباشد از سر ریا است. ما باید بدانیم که افشای سیاست جمهوری اسلامی و تنش‌افروزی‌های آن در منطقه، به معنی مخالفت با ایران عزیز و منافع ملی آن نیست.»
قدرت‌های ماکیاولیستی منطقه در پوسته مذهبی
سخنران دوم بهروز فراهانی، فعال سیاسی مقیم پاریس، سخن خود را ضمن اشاره به گرایش‌های ماکیاولیستی قدرت‌های منطقه شروع کرد و با طرح سند چشم‌انداز ۲۰ ساله نظام جمهوری اسلامی ایران گفت: «دولت اسلامی ایران سندی را در سال ۱۳۸۴ تحت عنوان چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران مطرح کرد که توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام هم تنظیم شد و بر اساس این سند، رشد نظام ایران تا سال ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است.»
وی در بخشی از صحبت‌های خود به توازن قوا در منطقه پرداخت و سیاست فعلی ایران را همان تداوم سیاست نظام سلطنت دانست و گفت: «ایران می‌خواهد قدرقدرت منطقه باشد، آن زمان (دوران سلطنت شاهنشاهی) می‌خواست به اسم کوروش این کار را بکند و اینها میخواهند با نام اسلام به این هدف برسند. این مسئله در چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی در بند شش آن به صراحت گفته شده است که دست یافتن به جایگاه اول اقتصادی علمی و فن‌آوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی، شامل آسیای میانه و کشورهای همسایه و تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل، از اهداف مطرح شده است.»
این فعال سیاسی، ضمن بیان اینکه «وقتی پوشش ایدئولوژیک نظام را کنار می‌زنیم، در می‌یابیم که اینها میخواهند حرف اول و آخر را در منطقه بزنند»، افزود: «در دوره‌ای این بحث پوشش مذهبی داشت، به معنی اینکه ملت ایران نداریم و امت اسلامی داریم و محدود به جغرافیا نیستیم و انترناسیونالیسم اسلامی و حزب‌اللهی که در منطقه ایجاد شده بود، موفق شد تا سوار بر نیروی ملی- مذهبی به نام حزب‌الله در لبنان شود. در زمانی دیگر، دوره بازسازی و غیره است که زمان رفسنجانی بود و سیاست خارجی تابع بازسازی قرار گرفت و بعد از آن دوره پاسخ به آن جناحی که این انترناسیونالیسم اسلامی را دنبال می‌کرد فرا رسید و با حضور محمود احمدی نژاد عملی شد و دوباره شعارهای اسلامی و همچنین سطح معینی از درگیری را برای ایجاد جایگاهی برای خودشان پیش می‌برند که بر اساس آن با جریان‌هایی که مخالف سیاست آمریکا در جهان هستند حتی در آمریکای لاتین، ارتباط برقرار کردند. نیروهایی به کلی ناهمگون که هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشتند.»
وی با اشاره به حضور چهار کشور قدرتمند در منطقه خاورمیانه، از عربستان، ترکیه، ایران و اسرائیل نام برد که به گفته وی هر کدام خود را ابرقدرت منطقه می‌دانند و درگیری میان آنها تنها بر سر منافع این دولت‌ها بوده و عاری از اعتقادات اخلاقی است.
به گفته این فعال سیاسی، «در حقیقت هیچ آرمان‌گرایی در اهداف سیاسی این کشورها نیست و دقیقا اینها دولت‌های کلاسیک ماکیاولیستی هستند که بر سر منافع خود درگیر می‌شوند و پوسته‌های شیعه و سنی ومذهبی دارند، که باید به این نکته توجه داشت، اینها دولت‌هایی هستند هم طرفدار سرمایه داری و هم خشن‌ترین سیاست‌ها را در کشور خودشان پیاده می‌کنند، حتی اسرائیل هم در کشور خودش چنین می‌کند. به همان اندازه که دولت جمهوری اسلامی در حقیقت به خاطر تلفیق مذهب با سرمایه‌داری یک دولت نامتعارف است، عربستان هم همچنین و دیگر کشورهای منطقه هم همینطور هستند.»
امروز خاورمیانه گورستان اسلحه است
دیگر سخنران این جلسه، فرهنگ قاسمی، کنش‌گر حقوق بشری و فعال سیاسی مقیم فرانسه، ضمن اشاره به تقسیم‌بندی خاورمیانه به سه جمعیت عمده‌ی اعراب، ایران و اسرائیل، ایران را کشوری تأثیرگذار در تاریخ منطقه عنوان کرد و گفت: «در قسمت اول، ایران در تاریخ خود کشوری بزرگ و تأثیرگذار و با نفوذ بوده است، و امروز جمهوری اسلامی به نام شیعه و همان شعار آیت‌الله خمینی به گسترش این تأثیر خودش ادامه می‌دهد.»
وی با اشاره به وضعیت فعلی جهان عرب گفت: «جهان عراب در دوره‌ای که به طور کلی دوران روشنایی اروپا نامیده میشود، در خواب بود. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، جریانی شکل می‌گیرد که با اخوان‌المسلمین و انتقاد به عقب افتادن از دنیای مدرن غرب خود را نشان می‌دهد و می‌خواهد به این دنیای جدید نزدیک شود، اما به شکلی که با نگه داشتن آنچه سنت‌های قدیمی در داخل اسلام و قرآن است این امر اتفاق بیافتد، بنابراین از مدرنیته فقط به تکنولوژی توجه میشود و در نشستی که در اواخر ۱۹۲۰ انجام می‌گیرد، اعراب قبول می‌کنند که ما باید مدرنیته را قبول کنیم اما این مدرنیته فقط از آن چیزی که درک می‌کنند، یعنی تکنولوژی باشد. سه پایه مدرنیته پارلمان‌گرایی، آزادی‌خواهی و دموکراسی است. و اعراب این موارد را قبول نمی‌کنند و می‌بینیم که در امتداد این روش، نهضت‌های بعدی شکل می‌گیرند که تبدیل به نهضت‌های موجود از جمله خمینی و داعش و… می‌شوند.»
قاسمی در ادامه به نقش اسرائیل در منطقه اشاره کرده و افزود: «به نظر من دنیای غرب در ارتباط با یهودیان دو اشتباه بزرگ کرد، اشتباه اول اینکه هیتلر یهودی‌ها را کشت و از بین برد و دوم اینکه انگلستان و هم‌پیمانان او درست در وسط منطقه اعراب کشور اسرائیل را به وجود آوردند. و نتایج این دو اشتباه بزرگ این هست که امروز ما در خاورمیانه می‌بینیم.»
وی در ادامه افزود: «امروز منطقه یکی از فجیع‌ترین دوران خود را می‌گذراند و در اصل خاورمیانه قبرستان اسلحه است. باید پرسید هر روز چقدر تسلیحات و جنگنده در خاورمیانه فروخته میشود؟»
فرهنگ قاسمی در ادامه به «بهارعربی» اشاره کرد و ضمن خطرناک بودن ادامه آن روند برای کشورهای غربی گفت: «این اتفاق برای کشورهای غربی خطرناک بود، چرا که از تونس شروع شد و اگر اعراب موفق می‌شدند به همان شکل که تونس موفق شد، می‌توانستند مدرنیته و سکولاریسم را در منطقه و خاورمیانه به وجود آورند، اما کشورهای دیکتاتور و دست‌نشانده غرب، به مسائل این کشورها دامن زدند و این مسیر تغییر کرد و پدیده‌ای مثل داعش قوی شد. با وجود داعش دیگر بهارهای عربی را کوبیدند و خاموش کردند و نمونه آن مصر بود.»
نشست پاریس، ۱۶ دسامبر ۲۰۱۷
وی وضعیت فعلی خاورمیانه را چنین توصیف کرد: «در منطقه ویران خاورمیانه ۱۳ مورد را می‌توان طرح کرد از جمله گسترش فقر، نابودی طبقه متوسط، گسترش عجیب جمعیت، گسترش شدید تجاوز به حقوق اساسی انسان‌ها، گسترش فروش اسلحه، و آنطورکه یک متخصص دانشگاهی عراقی طی گزارشی در لوموند که ۱۰ روز پیش منتشر شده است، اعلام کرده در ۱۰ سال گذشته هیچ کار علمی در خاورمیانه به وجود نیامده و همه امکانات برای جنگ صرف شده است.»
وی همچنین وضعیت محیط زیست منطقه را نگران‌کننده دانست و افزود: «گزارش سازمان سی آی ای آمریکا در مورد وضعیت تخریب محیط زیست که امسال منتشر شده است نشان می‌دهد در سال‌های آینده، نه آب نوشیدنی در خاورمیانه خواهد بود و نه نیروی انسانی کار.»
جوامع مسلمان باید بیدار شوند و مسئولیت بپذیرند
سخنران آخر این نشست، مهران مصطفوی نویسنده و دیگر فعال سیاسی مقیم پاریس بود که با اشاره به رخدادهای دو هفته گذشته در ارتباط با خاورمیانه گفت: «اینقدر در خاورمیانه اتفاقات گسترده است که من تنها به پنج حادثه اخیر که در عرض هفته گذشته اتفاق افتاده اشاره می‌کنم. آقای ترامپ بودجه نظامی خود را اعلام کرد، که بر اساس آن این بودجه از ۵۵۰ میلیارد دلار به ۷۰۰ میلیارد دلار رسید، چیزی بی‌سابقه در آمریکا چرا که مجلس آمریکا اعلام کرده بود که سقف بودجه نظامی نمی‌تواند از ۵۵۰ میلیارد دلار تجاوز کند. تأثیر این افزایش بودجه چیست؟ مسلما تقویت محوریت اسرائیل و عربستان در منطقه است.»
وی افزود: «مسئله دیگر سخنان خانم نیکی هیلی در نشستی با اشاره به کمک تسلیحاتی ایران به حوثی‌ها است که به گفته وی این موشک را حوثی‌ها با کمک ایران به سمت عربستان پرتاب کرده‌اند. ایشان اشاره کرده است که ایران خود را پشت برجام پنهان کرده و باید تکلیف ایران مشخص شود.»
مصطفوی این رویداد را با مشابه دیگر آن در تاریخ منطقه مقایسه کرده و افزود: «این صحنه مرا به یاد همان عمل پاول و شیشه پودری که در دست داشت و اعلام کرد که عراق سلاح شیمیایی دارد و پس از آن [آمریکا و متحدانش] به عراق حمله کرد، می‌اندازد. این احتمال زیاد است که حوثی‌ها موشک را از ایران گرفته باشند، اما این سئوال هم مطرح است که بمب‌ها را چه کسانی به عربستان می‌دهند تا بر سر مردم یمن بریزد؟»
مصطفوی در ادامه به اشتراکات دو نظام حاکم ایران و عربستان پرداخت و گفت: «وجود اشتراکات ضدیت با دین، انسانیت و ملیت بین ایران و عربستان آنها را شبیه به هم کرده است.»
وی سپس دعوت بشار اسد از پوتین را عنوان کرد که طی مراسم مربوطه، سلام نظامی پوتین بدون قرار گرفتن اسد در کنار پوتین صورت گرفت و این نشان‌دهنده این استت که چه کسانی واقعا در این کشورها حکومت می‌کنند که به اینگونه توسط قدرت‌های بزرگ تحقیر می‌شوند.
مصطفوی همچنین به سخنان نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نیز اشاره کرد و افزود: «تبریک نتانیاهو که اورشلیم را پایتخت اسرائیل از ۳۰۰۰ سال پیش عنوان کرده است، از سوی کسی مطرح شده است که از نظر فساد مالی چند دادگاه در اسرائیل او را تعقیب می‌کنند.»
وی همچنین به افزایش بودجه روحانی در بخش دفاعی پرداخت و گفت: «میزان افزایش ۳۳ درصدی بودجه نظامی کشور که ۶۰ درصد آن مربوط به سپاه است در حالی صورت می‌گیرد که در عوض بودجه‌های عمرانی ۲۵ درصد کاهش می‌یابد. ایشان [حسن روحانی] کی هست؟ ایشان کسی است که عنوان کرد وقتی اسلحه و پول و خبرگزاری و سایت در اختیار یک نهاد باشد، اگر ابوذر و سلمان هم باشند، دچار فساد میشود. حال چرا می‌آید و چنین بودجه‌ای می‌دهد؟ برخی معتقد هستند که می‌خواهد رهبر باشد.»
مهران مصطفوی در پایان سخنرانی خود، خواستار تحول و بیداری جامعه مسلمان و مسئولیت‌پذیری آن شد و افزود: «از دخالت‌های قدرت‌ها صحبت شد، من می‌خواهم بگویم اینها دشمنان ما هستند. تا ما خودمان هر کدام از شهروندان خاورمیانه مسئولیت خودمان را نپذیریم، دشمنان خاورمیانه خود مردم خاورمیانه خواهند بود. مسئولیت اول این دشمنی با خود مردم خاورمیانه است.»
گزارشی از نشست تحولات خاورمیانه و موقعیت ایران
