در سوگ رادمرد بزرگ صارم الدین صادق وزیری

قلم به سوگ نشسته است، کاغذ به ماتم، کتاب و روزنامه به زاری و ناله، اینها وفاداری بزرگ از دست دادند، کسی که با آنها بهترین پیوندها داشت و به درازای عمرش با آنها دیدارهای شبانه روزی کارآمد داشت، دوستی میان آنها عمیق و دامنه دار بود، به همدیگر عشق ورزیدند، رابطه آنها به عمق جامعه رسید، بارورشد، انساندوستی، اخلاق و تلاش برای دستیابی به برابری و عدالت زاده این آمیزش بود.
قاضی جسورتهران، وکیل مبرز دادگستری، سیاست مرد و مبارز نستوه و خلل ناپذیر، صارم الدین صادق وزیری در گذشت،
جامعه سیاسی و حقوقی ایران و کردستان در اندوه فرونشسته است، آزادیخواهان و ترقیخواهان، دوست و همراه و هم اندیشی گرانبها، مجرب، مترقی و مسؤل از دست دادند۔ در اینجا نمیتوان کارنامه و ترازنامه ای از او ترسیم نمود، مجال بسیار تنگ است، فضا محدود و اندوه فراوان، تنها و کوتاه به ظرفیت ها و ثروت سرشار فرهنگ سیاسی، حقوقی و اجتماعی او اشاره می شود۔
در مسند قضا خۆشنام ودر میدان سیاست نهایت نیکنام بود، همه مسؤلیتهای محوله را در زمینه شغلی و در امور تشکیلاتی و سیاسی به بهترین شیوه انجام داد، به ارزشهای اجتماعی نهایت پایبند بود، در برابر هیچ اشغالگر و ستمکاری سر خم نکرد، پاک بود و نمونه ای ماند از پاکیزگی اخلاقی.
او پا برزمین دشت در رویارویی با آنچه می گذشت، سر در آسمانها در اندیشه های سیاسی و در پی اهداف۔ کانون ایده ها بود، ایده هایی که با راستی های کرداری جامعه پیوندی جدی داشت۔
در سیاست جانب ادب ونجابت را فراموش نکرد و بااحترام فراوان و بی چون و چرا به اصول اخلاقی و انسانی، با متانت با آن برخورد کرد، خردمند و خوددار بود، فرهیختگی و فرزانگی اش را در خدمت اهدافش نهاد و آمالش بشردوستی و خدمت به انسانهای مظلوم و ستم زده بود۔ پیرو و وفادار به دموکراسی بود، به آن عشق می ورزید و بمثابه تنها گزینه اداری و سیاسی برای ایران از آن یاد می کرد۔ با این اندیشه بر علیه استبداد و انحصار مبارزه کرد و حکم اعدام برایش صادر شد۔
در جایگاه انسانی شریف و شجاع، برجسته و جسور، احترام همه محافل، نهادها و سازمانهای مترقی، همه افراد و شخصیتهای دمکرات، انقلابی و آازادیخواه ایران را در طول قریب به یک سده، بحق برای خو تامین کردند، به مردم عشق ورزیدند، به جامعه احترام روا داشتند، برای مردم و جامعه از خود گذشتگیها کردند و برای به کرسی نشاندن و تحقق آرمانهای آزادیخواهانه و برابری جویانه شان تا پای محکومیت به اعدام پیش رفتند۔ نه ترس از اعدام، نه نگرانی از موقعیت شغلی و شخصی وخانوادگی ، او را هرگز باندازه سر سوزنی در دنباله گیری آرمانهای انسانیشان سست و متزلزل نکرد۔
در کسوت قضاوت ووکالت از حقوق فرد مظلوم و از عدالت، و در ردای سیاست ازجمع ستمدیدگان و محرومان جامعه دفاع کرد و با دقت و درستکاری، با جسارت و ازخود گذشتگی ها این تعهدات انسانی را بانجام رساند، قضاوت و وکالت و سیاست را نهایت صادقانه و سالم، بغایت فاضلانه و عالمانه در طبق اخلاص نهاد و در راه پربار آزادی، برابری و عدالت اجتماعی بکار گرفت۔
جناب صادق وزیری نماد تلاش و مبارزه برای حقوق دمکراتیک مردم در دورانهای تاریخ ساز بود ، او تاریخ زنده ایران و کردستان بشمار می آمد، حیات پر تلاش و پر توانش در ٩٠ سال گذشته مصادف با رویدادهای شگرف و مهمی در ایران و کردستان بود ، از مبارزات پر شورشان در سالهای ٢٠ و ٣٠، از شرکت فعال و همه جانبه شان در انقلاب ۵٧، می توان با افتخار و سربلندی یاد کرد ۔ در همه این دورانها در گفتار و نوشتار و کردارشان، توانایی های شخصی و اراده خلل ناپذیر را در رده و سطحی واقعا بالا به نمایش گذاشت و در جمع آزادیخواهان ایران ازلزوم تحولات دمکراتیک در حاکمیت سیاسی و قانون اساسی کشور جانبازانه وجانبدارانه حمایت کرد ۔ ارجاع پستهای حساس ومسوولیتهای کلیدی به ایشان، در نهادهایی چون کمیته آذربایجان و کردستان وجمعیت مبارزه با استعمار، نیز انتخاب به سمت عضویت در هیات مدیره کانون وکلای دادگستری ایران ، نشان از اعتماد قابل توجه هم رزمان، همکاران و همفکرانشان از یک سو و شایستگی قابل احترام از سوی دیگر است۔ سخنرانی تاریخی ایشان در ایام جوانی بهمراه شادروان دکتر مصدق در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رویداد تاریخی بازگشت دکتر مصدق به مجلس که به زخمی شدنتان نیز منتهی شد، ترجمان کارآئی، کاردانی و ویژگیهای ارزشمند شخصی شان میباشد۔
در کانون وکلا ی ایران و در جمع وکلای پیشرو ازاصل استقلال قوه قضائیه و نیز از نهاد واستقلال کانون وکلای دادگستری حمایت کردند۔ در شکل گیری جمعیت حقوقدانان ایران فعال و مؤثر و پایه گزار بود، در پیدایش و بنیانگذاری جبهه دمکراتیک ملی شریک و سهیم بود ۔ کلیه این تلاشها و تعهدات خود را بدون هیچگونه داعیه وفارغ از هرگونه شهرت و جاه به انجام رساندید۔
جناب صادق وزیری بدرستی و آگاهانه “موقع و وزن جنبش ملی- انقلابی کردستان را در زمینه کلی جنبش انقلابی ایران” با اهمیت تشخیص دادند و ” حقیقت تلخ درک نادرست یا نارسای سازمانهای انقلابی و ترقیخواه ایران نسبت به آن را” یاد آوری نمودند و براین امر پافشاری کردند که ” تداوم جریان حرکتهای انقلابی و دمکراتیک در سراسر ایران در رابطه ی مستقیم و تنگاتنگ بادوام و بقای جنبش ملی- دمکراتیک کردستان می باشد۔ ” رویدادهای بعدی صحت اندیشه و ارزیابی های فرهیخته ایشان را ثابت کرد۔
جنبش کردستان را بادقت و ظرافت و از دید گاه علوم سیاسی مدرن، ملی- انقلابی نام برد و آنرا بمثابه واقعیتی خود ویژه ارائه نمود که در شرایط مشخص تاریخی در اوضاع کنونی، هدف تحقق حق تعیین سرنوشت خلق کرد را در چهارچوب ایرانی مستقل و آزاد دنبال می کند۔
و چقدر جامع و عالمانه به آنانکه در مقابل این اندیشه ی مسؤولانه و مدبرانه به مخالفت بر خاسته بودند و قلم به دست گرفتند پاسخ مناسب و معقول داد، در کتاب “راه راه دمکراسی واقعی است” به نویسنده ی مقاله ای که در نوشته ای تحت عنوان” راه از کدام طرف است” با دیدگاههایشان در زمینه دفاع از دموکراسی و حقوق ملی، سر سختی پیشه کرده بود ، چنینن بیان نمود :
” تنها راه، دموکراسی واقعی است با طرق تضمین شده برای برخورداری محرومین از حق تعیین سرنوشتشان در ابعاد شخصی و ملی و فردی و اجتماعی و با در نظر گرفتن واقعیات اجتماعی ایران و عقب افتادگیهای اقتصادی و اجتماعی ملیت های تحت ستم چه کردها، چه ترکمنها، چه بلوچها و چه عربها و چه آذربایجانیها۔ بدون ایجاد چنین شرایطی و چنین فضائی، هر گونه گفتگو از دموکراسی و تناوب و غیر ذلک موعظه هایی هستند که فقط خاصیت خواب کننده محرومین در سطح اجتماعی و ملیتهای تحت ستم در مقیاس مملکت را دارند۔ آخر وقتی که به تصدیق خود نویسنده، عمده قدرت تولیدی و منابع آن و همچنین کارخانجات و مؤسسات تولیدی در دست دولت است، وقتی مدیران و کارگردانان و بوروکراسی حاکم عمدتا از یک ملیت اند، وقتی که نواحی کردستان و بلوچستان عقب مانده ترین نواحی ایران از لحاظ اقتصادی و فرهنگی هستند، چگونه میتوان بدون مکانیسم های خاصی که این نابرابریها را جبران و حقوق خلقهای کرد و بلوچ را تضمین کند، صرفا به قاعده اکثریت رای و تناوب دل خوش کرد؟”
جمعیت کردهای مقیم مرکز را در تهران بنیاد نهاد، وروزنامه های بروسکه و صدای معاصر را با تلاشهای بی دریغ و خستگی ناپذیری بی همتا در خدمت به دفاع از جنبش مقاومت کردستان در برابریورشهای سراسری پاسداران ارتجاع نهادند۔ سازمانهای سیاسی در کردستان با احترام ویژه به شخصیت این رادمرد، از رهنمودها و توصیه های
خردمندانه شان بهره ها گرفتند۔ ایشان در همه حال ضرورت وحدت رهبری سیاسی – نظامی را برای مقابله با جنگ تحمیلی بازرگان و خمینی و روحانیت تهران به کردستان به این سازمانها و احزاب یاد آوری کردند۔ تلاشها و توانمندیهای او، بعلاوه فشارهای موجود از جانب توده های مردم کردستان و نیز احساس مسؤولیت احزاب و سازمانهای سیاسی کرد و شادروان مامۆستا شیخ عزالدین حسینی منتهی به پیدایش برگ درخشانی در مبارزات ملت کرد گردید و بدینگونه هیات نمایندگی خلق کرد برای مذاکره با هیات ویژه دولت پاگرفت۔
به این نیز بسنده نکردند و قدم رنجه فرمودند و به مهاباد سفر کردند و جریان کارهیات و پیشبرد امر مهم مذاکره را از نزدیک هدایت نمودند۔ شاه بیت و شاهکار هیات نمایندگی خلق کرد در تهیه طرح ٢۶ ماده ای که بیان و زبان و فرزانگی شان در آن نمایان بود به افکار عمومی ایران و زمامداران دولت موقت بازرگان و یا هیات ویژه دولت ارائه شد۔ احترام محافل و شخصیتها به جناب صارم الدین صادق وزیری چنان بود که در جنگ سنندج به دعوت آقای احمد صدر حاج سید جوادی در زادگاهشان حا ضر شدند و در مقابل بهشتی، رفسنجانی، بنی صدر، طالقانی و احمد صدر از حقوق مردم دفاع کردند و با پیشنهاد و ابتکار ایشان بود که شورای شهر سنندج تشکیل شد که خود در آن زمان دستآورد بزرگی بود۔
در تبعید سیاسی نیز از پای ننشستند و توصیه های ارزنده شان را در نوشته ها و گفته های بخردانه شان به مسؤولین و رهبران سازمانهای سیاسی کردستان و ایران روانه کردند و به هر مناسبت، ناهنجاریهای سیاسی ونا بسامانیهای موجود را بر ملا کردند و هشدارهای سنجیده وبموقع دادند، پیشنهاد و طرح ” تشکیل شورای موقت انقلابی سراسری کردستان ایران، ضرورت اجتناب نا پذیر مرحله کنونی جنبش “، در سال ١٣۶١نمونه ای از احساس مسؤولیت پر بهایشان می باشد ۔
مرحوم صادق وزیری با قلم و قدم، بدون چون و چرا، همانند ژان ژورز فرانسه همه اندیشه و توان خو د را در خدمت به بشریت، به دفاع از حقوق ستمدیدگان بویژه به حمایت از چپ و ترقیخواهی به کار بردند و در طول زندگی پر افتخارشان، به مردم و رهروان رهایی ایران از چنگ استبداد و انحصار، کمکها و پێشرفتها ی چشمگیر اعطا نمودند۔ آقای صادق وزیری به پاس و به خاطراحترام و دفاع از اصول وارزشهای اخلاقی و انسانی از شهرت ویژه برخوردار بوده اند و چهره درخشان محافل حقوقی، سیاسی و اجتماعی ایران هستند ۔
من بویژه ازتعالیم عالیه ای که در دوران افتخار آمیز شاگردی ام در دفتراین شخصیت بزرگ که بیدریغ به شخص من عطا نمودند با تمام وجودم سپاسگزارم، دفتر وکالت ایشان برای من معتبرترین گنجینه و کتابخانه بود و شخص ایشان بهترین مرجع. مهرهای پدرانه و توجهات بزرگوارانه شان را تا واپسین دم حیات از یاد نخواهم برد۔
من امروز پدر معنوی ام را از دست دادم.
عزیز ماملی
پاریس
یازدهم اوریل 2018