زهرا شمس
دلم از پرده بشد حافظ خوش لهجه کجاست تا بقول و غزلش ساز و نوایی بکنیم
بیش از سه ماه است که ویروس کرونا به جان مردم همه ی کشورها افتاده و هر روز شماری از مردمان جان خود را در مبارزه با ویروس کووید-۱۹ از دست می دهند.
روز ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ دولت چین سازمان بهداشت جهانی را از شیوع ویروس کرونا با خبر کرد. ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰ چین اعلام کرد اولین قربانی که مرد ۶۱ ساله ای بوده در ووهان جان خود را از دست داده است. ۱۳ ژانویه سازمان بهداشت جهانی اعلام می کند اولین کسی که در خارج از چین به کرونا مبتلا شده زنی بوده که از ووهان به تایلند رفته بود. ۳۰ژانویه ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی اعلام می کند که خطر این بیماری جهانی شده است و بالاخره ۱۰ آوریل ۲۰۲۰ دانشگاه هاپکینز تعداد قربانیان کووید- ۱۹ را در جهان بیش از ۱۰۰ هزار نفر اعلام می کند.
پیش از این حادثه ی تلخ انسان، مغرور از همه ی آنچه که در نتیجه ی پیشرفت علم بدست آورده بود سرمست به سواستفاده از منابع طبیعی که با سخاوت در اختیارش گذاشته شده بود مشغول بود. انسان پیش از کرونا حتا فرصت فکر کردن به آنچه می کرد را نداشت. انگار که به آدم آهنی تبدیل شده بود.
انسان پیش از کرونا از زندگی و زمان حال آنچنان که باید لذت نمی برد، از فامیل و دوستان سراغی نمی گرفت، مانند ماشینی به زندگی ادامه می داد تا اینکه از پشت سر آنچنان ضربه ای بر فرق سرش فرود آمد که از خود بیخود شد. انسانی که به دلیل پیشرفت علم به خدایی تبدیل شده بود و حتی آسمان ها را هم تا حدی تسخیر کرده بود مغرور از توانایی مغزش و پیشرفت های علمی با خوردن این ضربه تا مدت ها گیج گیجی می خورد و نمی دانست از کجا خورده و چه باید بکند.
او دیگر کنترلی حتا روی زندگی روزمره خود نداشت.
نمی دانیم آیا این ویروس آزمایشگاهی بوده و یا اینکه بخاطر ظلم و ستمی که انسان به طبیعت کرده بود، به سراغش آمده بود و حالا طبیعت انسان را تنبیه می کرد. البته طبیعت این تجاوز و خودخواهی انسان را بسیار تحمل کرد. اعلام خطرهایی به شکل خشکی برخی از مناطق زمین، سیل شدید، طوفان، آتش سوزی و غیره به انسان کرد ولی انسان مشغول به خود، غره از توانایی هایش بی توجه به این اعلام خطرها همچنان با بمب و بولدوزر و ماشین به تخریب طبیعت ادامه می داد. او به راه اندازی کارخانه ها و زهرآگین کردن محیط زیست، بریدن درخت ها به بهانه توسعه شهری، در مناطق جنگلی که احتمال آتش سوزی را در آنجا زیاد می کرد، آلوده کردن آب دریاها و صدها اقدام دیگر همچنان ادامه می داد و با مصرف بیش از اندازه ذخایر زمین آن را دچار بحران می کرد. طبیعت هم در برابر این همه بی توجهی و سهل انگاری ضربه کاری خود را بر انسان زد و کرونا را چون بلایی برای او فرستاد. طبیعت دهانش را باز کرده و روزانه دهها هزار انسان را می بلعد.
اما زندگی در دوره کرونا به ما امکانات دیگری را نشان داد. مثلا امکان کار کردن در خانه، تدریس از راه دور و غیره. ماندن در خانه و مشکل خرید مواد غذایی دست و پای انسان را تا حدی می بندد ولی از طرف دیگر محاسنی هم دارد، مثلا صرفه جویی را به انسان یاد می دهد و نشان می دهد ما احتیاج نداریم یخچال و فریزر را تا جایی که جا دارد پر کنیم و بعد مواد غذایی را حیف و میل کنیم و به دور بیاندازیم.
کرونا همچنین باعث شده که روابط انسان ها به هم نزدیک تر شود. فرد گرایی یا فرد محوری که فرد را در مرکز توجه داشت تا حدی زیر سوال می رود. مردم در این روزها کوشش می کنند حتا از راه دور به یکدیگر کمک کنند. سراغ یکدیگر را بیشتر بگیرند. کرونا به انسان ها نشان داد آنچه مهم است رابطه ی زیبای انسانی است نه سر در لاک خود فرو بردن و تنها بفکر خود بودن.
کرونا نقش مهمی در روشن کردن افکار پوسیده ای که سرچشمه از خرافات دارد هم بازی کرد. دیگر دعا و التماس پیروان دین نمی تواند کاری باشد. چگونه است که آن موجودی که خدا نامیده می شود به یاری انسان نمی آید؟ چگونه است که صدای آه و ناله دینداران شنیده نمی شود و پاسخی از آسمان ها دریافت نمی شود؟ و درمانی الهی از سوی او نمی آید؟
شاید وقت آن رسیده که انسان دین باور به خود بیاید و بپذیرد که از آسمان ها کاری ساخته نیست. تنها آگاهی وعلم است که راه را برای ادامه حیات امکان پذیر می سازد. از آسمان فرود بیاییم و در روی زمین زندگی کنیم.
اما این انسان کرونا زده چگونه می تواند از تکرار چنین بحران هایی جلوگیری کند؟
آیا فرزندان ما ارزش این را ندارند که در محیطی سالم تر و پاک تر به زندگی خود ادامه دهند؟
برای جلوگیری از تکرار چنین فاجعه هایی باید در حفظ محیط زیست بکوشیم. محیط زیست یعنی انسان و بدون وجود انسان، محیط زیست معنایی نمی دهد. انسان اکنون متوجه شده که همه در معرض خطر هستند و مهمترین چیز تنها بقای او است و برای بقای خود باید به فکر بقای زمین باشد. شاید انسان مجبور است طرز تفکر خود را تغییر دهد. تغییر ذهن، تغییر روش زندگی و تغییر شرایط زندگی راه زنده ماندن انسان بر روی زمین است. محیط زیست ما در خطر است و حفظ کره زمین وظیفه ی هر انسان است.
زهرا شمس
۱۱ آوریل ۲۰۲۰ میلادی
