بداختری شماره ۱۳

سیزده را همه عالم بدر امروز از شهر
من همان سیزده ام کز همه عالم بدرم
شهریار

در باره ی شماره ۱۳ و این که این شماره نحس است یا نه روایات گوناگونی گفته شده است.
برخی از شماره ۱۳ هراس دارند. واژه Triskaidékaphobie ترس از شماره ۱۳ است. Tris به معنی ۳ و kai به معنی با و déka به معنی ۱۰ است و این کلمه از یونانی می آید و به معنی ۱۳ هراسی است.
بداختر بودن شماره ۱۳ را بیشتر خرافه پرست ها و پیروان آیین های دینی باور دارند. در جهان دانش شماره ۱۳ شماره ای است که پس از ۱۲ می آید.
برخی تصور می کنند که بداختری شماره ۱۳ از عهد عتیق به ما رسیده است، زمانی که فیلیپ ۲ پادشاه مقدونی مجسمه خودش را به مجسمه ی ۱۲ خدا اضافه می کند شخصی او را می کشد و بنابراین ۱۳ چون شماره ی نحس به حساب می آید.
مسیحیان در زمینه ی بداختری یا شومی شماره ۱۳ داستان حواریون حضرت مسیح و شام آخر را پیش می کشند. با پیوستن نفر سیزدهم به جمع ۱۲ نفره ی مسیح و شاگردانش، مسیح محاکمه و مصلوب می شود. برای مسیحیان شماره ۱۳ است که رنج های مسیح را به یاد می آورد.
برخی معتقدند که شماره ۱۳ شماره ی بداختری است چون در ۱۳ اکتبر ۱۳۰۷ میلادی پاپ و فیلیپ چهارم شاه فرانسه دستور قتل شوالیه های صلیبی معابد را می دهند.
به نظر می رسد که این بداختری شماره ۱۳ از فرهنگ های غربی و کشورهای مسیحی به ما رسیده است.
در برخی از کشورها منجمله آمریکا هزینه ی زیادی در سال برای رفع و دفع این بداختری شماره ۱۳ از طریق پس دادن بلیت هواپیما و قطار و اتوبوس مصرف می شود.
در بعضی دیگر از کشورها از نوشتن شماره ۱۳ بر روی پلاک خانه ها پرهیز می شود و در هتل ها اطاقی که شماره ۱۳ داشته باشد وجود ندارد.
در اسلام عدد ۱۳ بر می گردد به روز تولد حضرت علی که روز ۱۳ رجب بوده است و بنی امیه این عدد را نحس می دانند.
در فرهنگ ایرانی هیچ نشانی از بداختری شماره ۱۳ وجود ندارد. ایرانیان از دیرباز رسیدن بهار را به صورت جشن نوروز ۱۲روز به یاد ۱۲ ماه سال جشن می گیرند و روز سیزدهم را که در گاهشماری ایرانی تیرروز نام دارد به صحرا می روند. تیر در زبان اوستایی تیشتریه است. تیشتر ایزد باران یا بانوی آب است که نماد باروری می باشد. پس این روز روزی نیکوست. به گفته ی محمد علی دادخواه پیشینه ی سیزده بدر بر می گردد به میان دورودان یا بین النهرین که مردمی که در آنجا بودند قبل از اینکه آریایی ها به این خطه بیایند نوروز و سیزده بدر را گرامی می داشتند.
البته این تعریف هم می تواند تاحدی درست باشد که ”در” یعنی به سوی، به طرف ، به بیرون . پس سیزده بدر یعنی بیرون رفتن و در صحرا و دشت روز سیزدهم را گذراندن. اینکه مردم پس از ۱۲ روز جشن نوروز سیزده را به بیرون از خانه می روند کم کم به صورت سنت در آمده است.
اهمیت نوروز( و سیزده به در) تا حدی است که از ۲۳ فوریه ۲۰۰۹ یونسکو یک روز را به نوروز اختصاص داده و آن را در رده میراث فرهنگی جهانی اعلام کرده است.

امسال چگونه می توانیم سیزده را به در کنیم؟
سیزده بدر امسال هنگامی که به صحرا می رویم می توانیم آرزو کنیم که ستم و سختی و ستیزه کاری دیگر جایی در زندگی ایرانیان نداشته باشد. می توانیم آرزو کینم که آن هیولای غول پیکر سبعی که خون انسان ها را می خورد انسان های ایرانی را رها کند. می توانیم آرزو کنیم که سارقان ساحر دست از سر مردمان ما بردارند و به کشورهای دیگر بروند. می توانیم آرزو کنیم که سیاه روهای سبک مغز که سانحه آفرین هستند و خیالی جز آزار مردم در سر ندارند دست از سر ما بردارند. می تواینم آرزو کینم که سپاهیان سوگواری برای همیشه رخت از جهان بربندند. می توانیم آرزو کنیم که سانسور دیگر مصرفی نداشته باشد. ما می خواهیم آنچه را که در اینجا نام بردیم و بسیاری ناهنجاری های دیگر از زندگی ایرانیان حذف شود اما چه چیزهایی را آرزو می کنیم به جای آن ها داشته باشیم.
شاید وقت آن است که خرافات را کنار بگذاریم و راه و روش اندیشه و تفکر علمی را چراغ راه خود کنیم و بداختری سیزده را برای همیشه به فراموشی بسپاریم.
سیزده بدر می تواند به ما روحیه ی مثبتی بدهد و آغازی باشد برای پیشرفت، برای دگرگونی های مثبت و نشانه ای باشد برای تولدی دیگر، تولدی دوباره.
در پایان نوروز امسال جا دارد که کاری برای هم میهنان ستم دیده و سیل زده انجام دهیم و آرزو کنیم که روزی مواد حقوق بشری که چند نمونه اش را در اینجا می آورم جایگزین آن پلیدی هایی بشود که در بالا نام بردم.

همه انسان ها آزاد زاده شده ، در حرمت و حقوق با هم برابرند.
همه انسان ها بی هیچ تمایزی از هر سان که باشند، اعم از نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا هر عقیده دیگری … سزاوار تمامی حقوق، آزادیهای مطرح در این اعلامیه اند.

هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی، امنیت فردی است.

هیچکس نمی بایست مورد شکنجه یا بی رحمی و آزار، یا تحت مجازات غیر انسانی یا رفتاری قرار گیرد که منجر به تنزل مقام انسانی وی گردد.

هیچ احدی نباید مورد توقیف، حبس یا تبعید خودسرانه قرار گیرد.

هیچ احدی نمی بایست در قلمرو خصوصی، خانواده، محل زندگی یا مکاتبات شخصی، تحت مداخله ، مزاحمت خودسرانه قرار گیرد.

هر کس حق دارد که شخصیت حقوقی او در همه جا به عنوان یک انسان در مقابل قانون شناخته شود.

هر انسانی محق به داشتن آزادی اندیشه، وجدان و دین است. هر انسانی محق به آزادی عقیده و بیان است.

اراده ی مردم می بایست اساس حاکمیت دولت باشد، چنین اراده ای می بایست در انتخاباتی حقیقی و ادواری اعمال گردد که مطابق حق رای عمومی باشد که حقی جهانی و برابر برای همه است.

اعلامیه جهانی حقوق کودک
ـ کودک باید از امنیت اجتماعی بهره مند شود، در محیطی سالم پرورش یابد. کودک باید امکان برخورداری از تغذیه، مسکن، تفریحات و خدمات پزشکی مناسب را داشته باشد.

کودک باید در هر شرایطی جزو اولین کسانی باشد که از حمایت و تسهیلات بهره مند می شود

کودک باید در برابر هر گونه غفلت، ظلم، شقاوت و استثمار حمایت شود.

 - هر انسانی محق به آزادی گردهمایی و تشکیل انجمن های مسالمت آمیز است.  هیچکس نمی بایست مجبور به شرکت در هیچ انجمنی شود.             

زهرا شمس یدالهی
۱۲ فروردین ۱۳۹۸