فرزاد وحید
نوع سیستم انتخاباتی تاثیر زیادی در ترکیب حضور نمایندگان در پارلمان دارد.
برای مثال اگر سیستم انتخاباتی اکثریت ساده باشد
First past the post
آنوقت احزاب کوچک چون رای شان در سراسر کشور پراکنده میشود احتمالا در هیچ حوزه ای انتخاب نمی شوند و لذا یکی از دو حزب بزرگ می‌تواند اکثریت مطلق نمایندگان مجلس را داشته باشد و نیازی به ائتلاف با احزاب دیگر را ندارد.
این سیستم انتخاباتی در انگلستان و دیگر کشورهای آنگلوساکسون معمول است.
.
در ایتالیا و آلمان از سیستم انتخاباتی نسبی
Proportional Representation
استفاده می کنند و بر اساس آن هر حزبی بر اساس نسبت آرایش در سراسر مملکت در مجلس نماینده خواهد داشت. در این سیستم احزاب کوچک که آرایشان در سراسر مملکت پراکنده است و در هیچ حوزه ای اکثریت ندارند هم, موفق به حضور در پارلمان بنا بر نسبت آرایشان در کل مملکت می‌شوند.
این سیستم بنظر عادلانه تر میرسد منتها اشکالش اینست که هیچ حزبی در ایتالیا و آلمان از اکثریت آرا برخوردار نخواهد شد و احزاب مجبور به ائتلاف با یکدیگر می‌شوند و نتیجه آن دولتهای ناپایدار و غیر مقتدر است.
در سیستم انتخاباتی دو مرحله ای که در فرانسه و کشور خودمان انجام میشود، در مرحله دوم احزاب در یک ائتلاف پیش از انتخاباتی به نفع یکدیگر برای دو کاندیدای حائز بالا ترین آرا رای می‌دهند . این سیستم معایب سیستم نسبی را ندارد ولی بیشتر از سیستمهای دیگر منجر به بده بستانهای احزاب می شود.
در سیستم رای ترجیحی
Transferable vote
رای دهندگان نام چند نامزد را به ترتیب ترجیح خود در برگه های انتخاباتی می نویسند و اگر ترجیح اولشان در هنگام شمارش آرا رای کافی نیاورد آرای آنها بنا بر ترجیح دومشان پخش میشود.
همه این سیستم های انتخابی معایب و مزایای خود را دارند و شاید بد ترین آنها سیستمی بنام Block vote
باشد که در شهر های بزرگی نظیر تهران که سی نماینده دارد رای دهندگان نام همه سی نماینده مورد ترجیح خود را می نویسند. در این سیست بسته های نامزد های خود را ارائه می کنند و اگر رای دهندگان بنا به توصیه حزب مورد علاقه شان عمل کنند و نام هر سی نامزد را دقیقا همانطور که حزب خواسته است در برگه های خود بنویسند یک حزب می تواند برای مثال با داشتن پنجاه و یک‌درصد آرا هر سی نماینده خود را به پارلمان بفرستد و حزب دیگری با داشتن چهل و نه درصد آرا هیچ نماینده ای از این شهر در پارلمان نداشته باشد
در مورد سیستم های مختلف انتخاباتی من سالها پیش چند سخنرانی در لندن و نیوکاسل ارائه کردم که در آنها انواع سیستم های انتخاباتی را بصورت بسیار مبسوط تری ارائه کردم . متن آن سخنرانی ها موجود است و علاقمندان می توانند در سایت راز دل من به آنها مراجعه کنند.
