فریدون آدمیت به کوشش جمشید شید مهر
🔰آدمیت در اول شهریور سال ۱۲۹۹ در تهران متولد شد. او فرزند عباس‌قلی‌خان قزوینی معروف به آدمیت بود. میرزا عباس‌قلی خان با تعدادی از هم‌فکران و پیروان میرزا ملکم‌خان، «جامع آدمیت» را به راه انداخته بود که انجمنی پر نفوذ در اوایل قرن بیستم به حساب می‌آمد و تعداد کثیری از رجال زمانه، حتا محمدعلی‌شاه قاجار عضو این مجمع بودند.
🔰آدمیت پس از اتمام تحصیلات ابتدایی به دارالفنون رفت. پس از آن به دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی راه پیدا کرد و در سال ۱۳۲۱ از آن‌جا فارغ‌التحصیل شد. پایان‌نامه‌ی آدمیت درباره‌ی زندگی و رفتار و اقدامات سیاسی امیرکبیر بود که دو سال بعد، یعنی در سال ۱۳۲۳ با عنوان «امیرکبیر و ایران» با مقدمه‌ی استادش دکتر محمود محمود به چاپ سپرده شد. آدمیت در حالی که دانشجوی رشته‌ی حقوق دانشگاه تهران بود به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و پس از فارغ‌التحصیلی به به سفارت ایران در لندن رفت و در همان زمان تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشکده‌ی اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه لندن (ال.اس.ای) ادامه داد و از این دانشگاه مدرک دکترای رشته‌ی تاریخ و فلسفه‌ی سیاسی گرفت. پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۲۸، معاون اداره‌ی اطلاعات و مطبوعات و سپس معاون اداره‌ی کارگزینی وزارت امور خارجه شد و در سال ۱۳۳۰ بود که آدمیت به عنوان عضو هیئت نمایندگی ایران به سازمان ملل متحد رفت و هشت سال در آن‌جا مشغول به کار شد که تا رتبه‌ی وزیرمختار پیش رفت. او در سال ۱۳۳۰ به عنوان جوان‌ترین سفیر ایران در سازمان ملل معرفی شد. تصدی مقام سفارت ایران در کشور هندوستان از دیگر ماموریت‌های مهم فریدون آدمیت بود که در سال ۱۳۴۲ اتفاق افتاد. در این زمان جواهر لعل نهرو نخست‌وزیر هند بود که از قضا دیداری بین آدمیت و نهرو نیز دست داد و همین‌طور در دیدار نهرو از ایران او را در این سفر هم‌راهی کرد.
🔰پس از پایان ماموریت آدمیت در هند، مشاور وزیر امور خارجه شد و سرانجام در سال‌های دهه پنجاه پس از آن‌که به استقلال بحرین از ایران و پذیرش آن توسط ایران اعتراض کرد، بازنشسته شد.
🔰فریدون آدمیت پس از بازنشستگی همه‌ی وقت خود را صرف تحقیق و پژوهش کرد. انقلاب که پیروز شد آدمیت منزوی شد. کم‌تر از خانه بیرون آمد. فریدون آدمیت از جمله نویسندگانی بود که با صدور بیانیه‌ای ده‌ماده‌ای خواهان اجرای قانون اساسی، آزادی انتخابات و آزادی مطبوعات و هم‌چنین آزادی زندانیان سیاسی و رعایت اعلامیه‌ی حقوق بشر شدند که ظاهرا به همین دلیل حقوق بازنشستگی‌اش از وزارت امور خارجه از سال ۱۳۵۹ قطع شد. از فریدون آدمیت به عنوان تاریخ‌دانی مدرن نام می‌برند که در این حوزه پیش‌رو بوده است. نمی‌توان از تاریخ و تاریخ‌شناسی در ایران سخن گفت و از کنار نام فریدون آدمیت گذشت؛ چه با شیوه‌ی تحقیق و اندیشه‌های او موافق باشیم و چه مخالف. آدمیت را تاریخ‌دان بزرگ مشروطیت می‌دانند که پیش از بسیاری از محققان تاریخ به این بخش از تاریخ ایران پرداخت.
🔰احسان یارشاطر، ایران‌شناس دقایقی پس از این‌که خبر مرگ آدمیت را شنید، جای‌گاه آدمیت را در تاریخ‌شناسی معاصر خصوصا دوره‌ی مشروطیت این‌گونه بیان می‌کند: «متاسفانه آقای دکتر فریدون آدمیت، مورخ برجسته انقلاب مشروطیت، در ایران فوت کردند. ایشان در میان تمام مورخینی که به این قسمت از تاریخ ایران پرداخته‌اند، مثل دکتر عباس امانت، دکتر فخرالدین عظیمی، هما ناطق و وانسا مارتین و عده‌ای دیگری، از همه اینها زودتر شروع به نوشتن مقالات و کتب در باره دوران مشروطیت کردند و کتاب‌هایشان در این باب مورد استفاده همه کسانی بوده است که در این رشته مشغول تحقیق بودند یا طالب اطلاعات بودند. ایشان در حقیقت با یک پایداری و ثبات قابل تمجیدی این رشته را در پیش گرفتند و در تمام مدت عمر ادامه دادند. ایشان از افراد نادری بودند که در خارج از ایران تحصیل تاریخ کرده بودند و در رشته تاریخ دکترا گرفتند.
🔰آثار فریدون آدمیت بسیار است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از
✅«فکر آزادی و مقدمه‌ی نهضت مشروطه‌ی ایران» ۱۳۴۰
✅«اندیشه‌های طالبوف تبریزی» ۱۳۴۶
✅«اندیشه‌های میرزا فتح‌علی آخوندزاده» ۱۳۴۹
✅«اندیشه‌ی ترقی و حکومت قانون (عصر سپه‌سالار)» ۱۳۵۱
✅«فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران» ۱۳۵۴
✅«ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران»
✅«آشفتگی در فکر تاریخی»
فریدون آدمیت در دهم فروردین سال ۱۳۷۸ در سن ۸۷ سالگی در تهران درگذشت.
