کورش راد
از آنجا که نیروهای خواهان تغییر مسالمت آمیز حکومت در ایران بخش بزرگی از بدنه مخالفان جمهوری اسلامی را تشکیل می دهند، تفکیک آنها از اصلاح طلبان حکومتی و طرفداران حمله نظامی به جهت شفاف سازی بلوکهای مخالف حکومت اجتناب ناپذیر است. ساختارشکنان، به دلیل فضای بسته سیاسی ایران، در مقاطعی برای نشان دادن مخالفت خود با قدرت مسلط، ناچار به همراهی با اصلاح طلبان شده اند؛ تا آنجا که می توان پیروزی قاطعانه خاتمی در انتخابات سالهای ۷۶ و ۸۰ را مدیون همراهی ناگزیر ساختارشکنان با اصلاح طلبان دانست.
اما پیروزی جبهه اصلاحات این توهم را در میان اصلاح طلبان ایجاد کرد که دارای پایگاه اجتماعی قدرتمندی هستند و لذا با رویکردی ماکیاولیستی و ابزاری، برای جلب رضایت اقتدارگرایان، تخریب ساختارشکنان و مرزبندی با آنها را در دستور کار قرار دادند.
در وقایع پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، ساختارشکنان با حضور شجاعانه و چشمگیر در خیابانها مطالبات رادیکال خود را بدون واسطه و در قالب شعارهایی که فراتر از از حیطه ساختار قدرت نظام می رفت مطرح کردند. در این مقطع نیز اصلاح طلبان و در راس آنها خاتمی برای حفظ نظام و کاهش فشار حکومت بر زندانیان اصلاح طلب، ساختارشکنان را غیر خودی و متوهم و هدایت شده از سوی قدرتهای خارجی خواندند. اخیرا نیز خاتمی، برای جلب رضایت خامنه ای و بازگشت به قدرت، در دیدار با دانشجویان عنوان کرد: «با کمال تأسف اعتراض به اصل نظام و حتی براندازی بخصوص در خارج تبلیغ و تقویت شد و جنبش با مشکل روبرو شد». به گفته وی، «موسوی و کروبی اصلاح طلب بوده و حرکت در چارچوب قانون اساسی را دنبال می کردند، اما با توجه به رفتارهای حکومت نتوانستیم جامعه را قانع کنیم که حرکت در درون نظام مطلوب است».
به علاوه، اصلاح طلبان، در کنار استفاده ابزاری از رای و حضور ساختارشکنان برای رسیدن به قدرت، به مانند دستگاه تبلیغاتی رژیم همه ساختارشکنان را به قدرتهای خارجی پیوند می زنند. این اتهامات و خط کشی ها در حالی مطرح می شود که میرحسین موسوی در خلال وقایع جنبش حضور ساختارشکنان را به رسمیت شناخت و جنبش را متشکل از نیروهای مختلف دانست.
در همین راستا، اتهام زنی و تخطئه ساختارشکنان مستقل منحصر به اصلاح طلبان داخل کشور نیست، و فرخ نگهدار نیز در مقاله اخیرش ضمن اینکه تمام نیروهای فعال در جنبش سبز را به اصلاح طلبان منتسب می کند، نیروهای خواهان تغییر رژیم را در سه طیف «مجاهدین خلق، سلطنت طلبان و جریان اتحاد برای پیشبرد دموکراسی (آهی-خادم )» که هر سه طرفدار حمله نظامی و مداخله خارجی در ایران هستند خلاصه می کند. با این مرزبندی شگفت انگیز، نگهدار سعی در القای این تفکر دارد که تغییر ساختار نظام حاکم تنها از طریق حمله نظامی و دخالت خارجی میسر است، و در شرایط خطرناک کنونی نظام حاکم برای بقای خود راهی به جز همکاری با اصلاح طلبان برای گرم کردن تنور انتخابات آتی ندارد، و ایرانیان نیز برای اجتناب از تبعات جنگ و حمله نظامی و به دنبال آن به روی کار آمدن آلترناتیو مورد نظر غرب نظیر مجاهدین یا سلطنت طلبان، می بایست با شرکت در انتخابات آتی تمام قد از اصلاح طلبان حمایت کنند.
حقیقت این است که انکار و تخریب چهره ساختارشکنان به معنای نادیده گرفتن بخش مهمی از مردم ایران و خواستهای آنهاست، که در ۳۳ سال اخیر برای مطالبات دموکراتیک و رهایی خواهانه خود هزینه های سنگینی را متحمل شده اند؛ و تجربه اخیر جنبش سبز نشان داد این نیروها با وجود سرکوب شدید حاکمیت همواره خواستار تحقق خواستهای رادیکال خود از کانال های دموکراتیک و بدون خشونت و مداخله خارجی بوده اند. به تعبیر دیگر، رهایی خواهان ساختارشکن به «راه سوم برای گذار به دموکراسی» بدون مداخله خارجی و جنگ داخلی و اصلاح طلبی حکومتی معتقد می باشند.
با این وجود، هم اصلاح طلبان حکومتی و هم آپوزیسیون جنگ طلب مدام تغییر رژیم جمهوری اسلامی را مترداف حمله نظامی به ایران قرار می دهند: اصلاح طلبان به جهت تخریب چهره ساختارشکنان و برای بازگشت به ساختار قدرت، و جنگ طلبان به دلیل فقدان پایگاه اجتماعی و به منظور جلب حمایت غرب و معرفی خود به عنوان آلترناتیو. در دیدگاه نخست، فاعلیت مردم ابزاری است برای کسب قدرت، و در دیدگاه دوم اساسا فاعلیت مردم معنایی ندارد. در چنین شرایطی، واجب است که آپوزیسیون پایبند به «راه سوم گذار به دموکراسی» برای مقابله با اینگونه تخریبها و به همچنین برای پیشبرد دموکراسی در ایران به تبیین و بسط گفتمان ساختارشکنانه که مشروعیت خود را تنها و تنها از اراده مردم ایران می گیرد بپردازد.
