مهدی رود
صحبت از واژه ” سکولاریسم ” همواره مورد چالش بسیاری از اندیشمندان , فعالان سیاسی و هر شخصی که در سیاست دستی بر آتش دارد , بوده است . اگر قصد آن را داشته باشیم که در کوتاه ترین شکل ممکن تعریفی ازاین واژه ارائه کنیم می توانیم به جدایی نهاد حکومت از هر گونه ایدئولوژی که دین نیز بر گرفته از آن است اشاره کنیم .
حال اگر از منظر گردانندگان نظام اسلامی حاکم بر ایران به موضوع سکولاریسم بنگریم تا حدود زیادی در می یابیم که چرا ایادی حکومت حتی از به زبان آوردن این لغت هراس دارند و بیشترین فشارها را همواره بر زندانیان سکولار روا داشته اند . از آنجایی که رژیم حاکم در این سه دهه کوشیده است از احساسات و اعتقادات مردم برای پیشبرد مقاصد خود استفاده کند و تا حدودی نیز در این امر موفق شده است , به هر شکل امروز با جامعه ای روبه رو هستیم که عمده مردم با تفکر مذهبی ( چه پررنگ و چه در بسیاری از موارد به صورتی کم رنگ ) رشد کرده اند و به دین به عنوان یک باور درونی اعتقاد دارند , با در نظر گرفتن این موارد , حال سوال اینجاست که در این میان تعریف سردمداران حلقه حاکمیت از یک نظام سکولار چیست ؟ حکومت در پی اهداف خود همیشه سعی بر آن داشته که لباسی ضد دین و ضد مذهب بر تن یک نظام مبتنی بر سکولاریسم بپوشاند , در صورتی که سکولاریسم از هیچ نظر در ماهیت خود ضد دین نیست , و بر عکس یک حکومت سکولار- دموکرات که اساس آن برگرفته از اعلامیه جهانی حقوق بشر باشد , در بر گیرنده حقوق تک تک افراد جامعه در برخوردار بودن از هرگونه نگرش و اعتقاد درونی به عنوان یک حق مسلم می باشد , تا اینجا با گذری کوتاه در می یابیم که اصولا در مبحث سکولاریسم موضوع ضدیت با دین مطرح نیست . از طرفی دیگر قانون اساسی که در یک نظام سکولار- دموکرات بر پایه اعلامیه جهانی حقوق بشر نوشته می شود این مشخصه بارز را در خود دارد که هیچگونه تبعیضی را در هیچ زمینه ای برای افراد جامعه در خود نمی پذیرد . در نتیجه نه تنها نوع نگرش وتفکر هر فرد را محترم می داند بلکه از مسلط شدن یک ایدئولوژی و تفکر خاص بر جامعه که منتج به دست اندازی به حریم خصوصی افراد خواهد شد جلوگیری به عمل می آورد .
با کمی عقبگرد به آنچه که پیش تر گفته شد , حکومت اسلامی به خوبی با ماهیت نظام سکولار آشناست و از آنجایی که خود یک حکومت ایدئولوژیک و تبعیض آمیز است ( که نشانه آن را به وضوح از تبعیض های قومی , دینی , نژادی , جنسیتی که رژیم همواره بر مردم روا می دارد می توان فهمید ) هیچگاه تحمل یک نظام مبتنی بر خواست و اراده آهاد مردم را نخواهد داشت از این روست که در تعریف خود از یک حکومت سکولار در ذهنیت افراد نا آگاه و به خصوص آن عده که تفکر مذهبی در وجود آنها پر رنگتر است پرچم دین ستیزی حکومت نوع سکولار را علم می کند .
با در نظر گرفتن مطالب گفته شده حال باید دید اصلاح طلبان حکومتی که کلیت نظام دینی و ولایت فقیه را قبول دارند چگونه به این موضوع می نگرند , اگر به دیدگاه این طیف که شعاری همچون آزادی بیان , مردم سا لاری دینی , و استقرار یک حکومت دموکراتیک ( زیر لوای نظام دینی ) را دارند نظر کنیم , این سوال به ذهنمان می رسد که چگونه می توان دو واژه ” نفی سکولارسیم ” و ” دموکراسی ” را در کنار یکدیگر پذیرفت ؟ در جایی که وجود سکولاریسم و دموکراسی لازم و ملزوم یکدیگرند , و اینکه آیا اصولا می توان بدون در نظر گرفتن یک جامعه سکولار و استقرار یک نظام به اصطلاح ” دموکراتیک اسلامی ” به جامعه ای بی تبعیض رسید ؟ بهتر است برای روشن شدن موضوع در این میان به ذکر چند مثال بپردازیم , شما تصور کنید روزی فرا برسد که اصلاح طلبان به آنچه که می خواهند دست پیدا کنند امور جاری کشور را به دست گیرند ( با توجه به اینکه فرض محال , محال نیست ) , آیا آنها می توانند قانون اساسی که بسیاری از مواد آن بر اساس استخراج و تفیسری از دین اسلام و مشخصا مذهب شیعه نگاشته شده است را تغییر دهند , در صورتی که خود معتقد به یک نظام مبتنی بر دین هستند ؟ آیا آنها دست به یک تغییر بنیادین در قانون اساسی در رابطه با مسئله ولایت فقیه که خود نیز گاه و بی گاه از وجود آن به عنوان دیکتاتوری یاد می کنند , خواهند زد ؟ آیا در جامعه دموکراتیکی که آنها به دنبالش هستند اجازه خواهند داد یک کشیش مسیحی آزادانه به تبلیغ دین خود بپردازد و هراسی از پیگرد اسلامیست ها نداشته باشد ؟ آیا در نظام مردم سا لار اصلاح طلبان شخصی با داشتن دین زرتشت می تواند با طی مراتب علمی بر مسند قضاوت بنشیند ؟ آیا بهاییان می توانند همانند دیگر شهروندان از حق طبیعی ادامه تحصیل بر خوردار شوند ؟ آیا در حکومت دموکراتیک شما یک مفتی اهل سنت اجازه دارد مسائل اسلام را از دریچه دید خودش تفسیر و تبیین کند ؟ آیا شما اجحافی که در این سالها در سایه یک حکومت دینی و ایدئولوژیک بر زنان شده است را می توانید جبران کنید و از تبعیض روز افزون و بیشمار به این قشر بکاهید ؟ ( مسائلی نظیر حجاب اجباری , تفکیک جنسیتی , حق برابری زن و مرد و موضوعاتی از این دست )
با کمی تأمل بر نمونه های ذکر شده به خوبی می توان به این نتیجه رسید که حتی در بهترین حالت , امکان پوشانیدن لباس یک جامعه دموکراتیک و بی تبعیض به تن نظامی بر پایه دین و ایدئولوژی مذهبی بنا شده باشد وجود ندارد . شکی نیست که جامعه ای دارای ساختار دموکراتیک و بی تبعیض خواهد بود که در آن قانون اساسی این اجتماع , اولا بر پایه اساسنامه جهانی حقوق بشر مکتوب گردد و ثانیا سکولاریسم به عنوان یک اصل و لازمه ایجاد یک جامعه دموکراتیک که در آن حقوق تک تک افراد محترم و برابر شمرده می شود پذیرفته و نهادینه گردد .
