علی جمالی عضو سابق شورای عمومی دفتر تحکیم وحدت و عضو شورای مرکزی و رییس کمیته سیاسی سازمان ادوار تحکیم است ود در جریان انتخابات دوره دهم راست جمهوری مسوولیت ستاد انتخابات این دفتر را بعهده داشته است . وی دانش آموخته حسابداری است و سالها درجنبش دانشجویی فعال بوده است . با وی در باره انتخابات آزاد و ضرورت آن به گفت و گو نشستیم . ”
1- ضرورت وجود انتخابات آزاد در تحقق دموکراسی چیست؟
اساسا دموکراسی بدون انتخابات ازاد فاقد هویت است. تنها شیوه اعمال نظر جمهور مردم پیرامون سرنوشتشان انتخابات و صندوق رای است. سخن گفتن از دموکراسی بدون انتخابات آزاد کاملا” بی معناست. نکته مهم این است که برگزاری انتخابات بدون رعایت سازوکارهایی که در همه جای جهان و در تمام دموکراسی های پایدار دنیا مرسوم است تنها نمایشی از دموکراسی با هدف فریب افکار عمومی است. . اگر طیفی از حکومت ها را در نظر بگیرید که یک سر طیف شامل نظامهای توتالیتر و سر دیگر شامل نظامهای آزاد و دموکراتیک باشد آنچیزی که ممکن است ملاک قرار گرفتن یک نوع از حکومت روی این طیف باشد انتخابات آزاد است. هرچند که نباید فراموش کرد انتخابات آزاد شرط لازم یک نظام دموکراتیک است ولی شرط کافی نیست و عواملی دیگری نیز در این میان موثرند.
۲- پیش نیاز تحقق انتخابات آزاد در کشور ها چه میتواند باشد ؟
به گمان من تا زمانی که شرایط برای برگزاری یک انتخابات آزاد مهیا نباشد نمی توان انتظار برگزاری آن را داشت. زمانی که اراده هایی فراقانونی و بالاتر از اراده ملتها بر سرنوشت انتخابات حکمفرما باشد نتیجه آن چیزی می شود که در اکثر نظامهای دیکتاتوری دنیا مشاهده کرده و می کنیم. مهمترین عامل در برگزاری یک انتخابات آزاد تضمین سلامت آن است. تا زمانی که یک نهاد ملی و خارج از اراده حاکمان مسئولیت برگزاری و نظارت بر انتخابات را به عهده نداشته باشد در بر همین پاشنه می چرخد. این نظارت باید شامل کلیه مراحل انتخابات باشد. به عبارت دیگر نمی توان گفت عدم تغییر در نتیجه انتخابات به معنای برگزاری یک انتخابات آزاد است. شما نمی توانید رد صلاحیت کاندیداهای مخالف، اعطا فرصتهای نابرابر برای تبلیغات انتخاباتی و … را جدای از فرایند انتخابات دانست. از این موضوع که بگذریم وجود نهادهای ناظر بر فعالیتهای سیاسی در جامعه در ایجاد یک نظام دموکراتیک بسیار اهمیت دارد. تا زمانی که احزاب آزاد، مطبوعات مستقل و قوه قضاییه مستقل وجود نداشته باشد برگزاری یک انتخابات آزاد دور از ذهن خواهد بود. در واقع انتخابات آزاد و نظام دمکراتیک لازم و ملزومند. یعنی پیش نیاز انتخابات آزاد وجود ساختار دمکراتیک و اراده همه جانبه حاکمان و همچنین وجود قانون صحیح و منطبق بر معیار های بین المللی و بدون هیچ گونه اعمال سلیقه و محدودیت برای انتخابات است.بدون این ها انتخابات آزاد انجام پذیر نیست.
۳ – تاثیر انتخابات آزاد در ایجاد و پیوند دولت ملت چیست ؟
در یکی از تعاریف فراگیر ملت آمده است” ملت گروهی انسانی هستند که نسبت به جماعت احساس تعلق کنند و سرنوشت خود را با سایر اعضا یکی بدانند” بر این اساس اگر در نظامی مردم امکان تحقق اراده خود از طریق انتخابات آزاد را نداشته باشند طبیعی است که احساس مسئولیت و تعلق خود به مجموعه دولت-ملت را از دست می دهند و این پیوند روز به روز گسسته تر می شود. گسست ایجاد شده در میان مردم و حاکمان برای موجودیت یک نظام سیاسی بسیار خطرناک است. بنا به گفته مشهور ویل دورانت ” هیچ تمدنی از بیرون مورد هجوم قرار نمی گیرد ، مگر آنکه از درون فروپاشیده باشد. ” این گفته موید آن است که بی تفاوتی مردم نسبت به سرنوشتشان عامل بسیار خطرناکی برای بقای یک کشور است.
۴- موانع انتخابات آزاد در ایران رو در چه عواملی می‌بینید؟
همانگونه که پیشتر گفتم اصلی ترین عامل در عدم تحقق یک نظام آزاد انتخاباتی در ایران تمرکز اجرا و نظارت بر انتخابات در دست نهادهای فراقانونی است که هیچگونه پاسخگویی به افکار عمومی و صاحبان اصلی حق ندارند. مهمتر از این موضوع جایگاه رهبری در قانون اساسی و اصل 110 به نحوی تعبیه شده است که به امکان اعمال اراده های فراقانونی و بالاتر از اراده ملت از طرف وی صورت قانونی داده است. در واقع اعمال سلیقه به شکلی قانونی بر انتخابات در ایران جاریست. ولی در دوران هشت ساله دولت اصلاحات تا حدودی انتخابات به سمت آزاد و قانونی بودن رفته بود که در آن مقطع نیز شورای نگهبان که مجری اراده های اقتدارگرایان است با رد صلاحیت های گسترده و دستکاری در نتایج برخی از حوزه ها همین آزادی نسبی را نیز از انتخابات گرفت. ساختار پارادوکسیکال قانون اساسی و قدرت بی حد و مرز نهاد های انتصابی چون شورای نگهبان که با نظر رهبری انتخاب میشوند بزرگترین مانع برای برگزاری یک انتخابات آزاد ،سالم ،دمکراتیک ،رقابتی و عادلانه است. نکته جدیدی نیز که در انتخابات گذشته بروز کرد این بود که حکومت حق اعتراض به روند برگزاری انتخابات را نیز از مردم و معترضان گرفت و به بی رحمانه ترین و غیر انسانی ترین شکل ممکن به سرکوب مخالفان پرداخت.
۵- فکر می‌کنید در صورتی که دولتی با انتخابات آزاد روی کار بیاید چه رابطه ای با اعتماد سازی در مردم خواهد داشت؟
قطعا” هر زمان که مردم احساس نمایند اراده آنها در تعیین حاکمانشان اعمال شده و به رسمیت شناخته شده است احساس تعلق به مجموعه حاکمیت در میانشان تقویت می شود و نسبت به حاکمیت اعتماد بیشتری می یابند. دو نمونه در تاریخ معاصر ایران ناظر بر این موضوع است که یک مورد در دولت مرحوم دکتر مصدق و نمونه دیگر مربوط به دولت اول سید محمد خاتمی است. در هر دو مورد آمارها و شاخصهای اقتصادی و اجتماعی بیانگر احساس تعلق و اعتماد مردم به حاکمیت است.
منبع: سایت انتخابات آزاد
