در صورتی که داعش در سوریه و عراق و به طورِ کل خاورمیانه شکست بخورد، بعید نیست که برای تشکیلِ خلافتِ اسلامی متوجهِ «خراسانِ بزرگ» شود.
خراسانِ بزرگ یا «سرزمینِ خورشید» عموما به سرزمینی گفته می‌شود که از دامغان و سبزوار در غرب آغاز شده و تا بلخ و رودِ جیحون در شرق کشیده شده است. این سرزمین از جنوب به شمالِ سیستان و غزنی و از شمال به بخارا می‌رسد. قلمرو تاریخی خراسان بزرگ شامل استان خراسان در ایران کنونی و بخش‌هایی عمده از افغانستان و ترکمنستانِ امروزی است. در مفهوم گسترده‌تر، ازبکستان و تاجیکستان و بخش‌هایی از قرقیزستان و قزاقستان را هم می‌توان در قلمرو خراسان بزرگِ تاریخی به حساب آورد. بسیاری از نویسندگانْ خراسانِ بزرگ را مهدِ سیاسی ایران و برخی دیگر آن را حتی سرزمینِ مادریِ زبان و فرهنگ پارسی می‌دانند. بر پایه‌ی مستنداتِ موجود، اعرابِ مهاجم از هنگامى که پا به خاکِ ایران نهادند نظر به خراسانِ بزرگ دوختند.
از اوان خلافت عمر تا اواسط عهد خلافت عثمان، یعنى طی بیست سال، با وجود کوشش‌هاى پیاپى سردارانِ عرب، سرزمین خراسان بر روى سپاهیان مسلمان ناگشوده ماند؛ تا آن‌که در سال ۳۱ هجری قمری، عبدالله ابن عامر از طرف عثمان، سومین نفر از خلفای راشدین، مامور تسخیر آن ناحیه گردید. نخستین شهرى که در خراسان به دست یکى از سرداران عبدالله گشوده شد طبس بود. از آن پس، با وجودِ مقاومت‌های گهگداری که از سوی اهالیِ خراسان بزرگ در برابرِ هجومِ اعراب صورت گرفت، این منطقه قدم به قدم ابتدا در زمانِ خلفای راشدین و سپس در دورانِ امویان تسخیر گردید و به زودی به یکی از مراکزِ عمده‌ی اسلامِ سنی در جهانِ اسلام تبدیل شد، که هنوز هم بر همان منوال است.
بر اساسِ این سابقه، پیرمحمد ملازهی، کارشناسِ مطالعات منطقه‌ای با تمرکز بر روی افغانستان و پاکستان و هند، معتقد است اگر گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق شکست بخورد متوجه خراسان بزرگ خواهد شد. حتی در حالِ حاضر مقامات افغانستان، با وجودِ کمکِ نیروهای بین‌المللی، قادر به مقابله با نیروهای فزاینده‌ی داعش که در شمالِ کشورشان مستقر شده نیستند. این در حالی است طالبان نیز هنوز مثل سابق نیرومند است و منابعِ مالیِ چشمگیری در اختیار دارد. قاچاق مواد مخدر در افغانستان تحت کنترلِ اکیدِ طالبان انجام می‌شود.
ملازهی باور دارد که اگر گروه تروریستی داعش درآمدهای نفتیِ خود در سوریه و عراق را از دست بدهد، تمایلِ زیادی خواهد داشت تا کشتِ خشخاش و ترانزیت آن به تمام جهان را در اختیار خود بگیرد. بنابراین، داعش برای نگه داشتنِ افغانستان در دستِ خود و تامین منابعِ مالی برای خودش، علاوه بر راهکارهای آزموده‌شده از قبیلِ برده‌فروشی و فروشِ اعضای بدن، تلاش خواهد کرد کنترلِ تولید و فروشِ موادِ مخدر را هم از چنگِ طالبان دربیاورد. لذا کشتزارهای خشخاش می‌تواند از اهدافِ اساسی داعش در خاک افغانستان باشد.
از این گذشته، با توجه به اینکه داعش همیشه مدعی بوده که خراسان بزرگ بخشی از «خلافت اسلامی» آنان است، و افغانستان هم بخشی از این منطقه است، این کشور می‌تواند هدفِ بعدیِ داعش باشد. بر اساس گزارش‌های مستند، در حال حاضر در مناطق بدخشان و هیرمند نشانه‌هایی قوی مبنی بر یارگیریِ داعش وجود دارد. با تضعیفِ طالبان و تکیه بر «انشعاب»های این گروهِ تروریستی در مناطقِ مذکور، داعش امیدوار است بتواند تروریست‌های بریده از طالبان را جذبِ خود کند.
اما فراتر از همه‌ی این‌ها، استقرارِ داعش در خراسانِ بزرگ می‌تواند یک سودِ بزرگِ دیگر نیز برای این گروهِ تروریستی داشته باشد. از آنجا که خراسانِ بزرگ در مجاورتِ روسیه و چین قرار دارد، بعید است نیروهای «ائتلافِ غربی» که مواضعِ داعش در سوریه را می‌کوبند، بخواهند یا بتوانند در منطقه‌ی خراسان بزرگ هم چنین کنند، چون در آن صورت مجبور خواهند شد با روسیه و چین در «حیاط خلوت»شان گلاویز شوند. از طرفِ دیگر، برای غرب هم بهتر خواهد بود تا داعش را از خاورمیانه و بدین ترتیب اروپا دور کرده و آن را به زیرِ گوشِ رقبای خود یعنی روسیه و چین بفرستد. البته در آن صورت هیچ بعید نیست که حتی چین و روسیه بخواهند داعش را جذب خود کرده و به عنوان «کارگزار» از آن بهره ببرند. با نظر به تمامِ این حقایق، این احتمال وجود دارد که داعش به زودی متوجه‌ی خراسانِ بزرگ شود.
