به کوشش عباس سماکار و بهرام رحمانی
مقاومت زنان و مردان کوبانی، در برابر ایلغارِ وحشتناکترین جنایتکاران تاریکاندیش جهان، زیرِ مجموعهای به نامِ داعش، سرنوشتِ فردای به ویژه زن را در خاورمیانه رقم زده است. مبارزات این مردمان با کشمکشهایی در میانِ دولتهای منطقه همراه بوده است، که سیاستهای یک بام و دو هوای اغلب آنها را آشکارا در برابرِ نگاهِ مردمانِ جهان قرار داده است.
مؤسسه نشر ارزان
اسد رخساریان
این کتاب رهآوردی همگانی است. چکیدهی اشک و اندوه و خونِ دلخوردنهای نویسندگان و شاعرانِ بسیاری در شبهای مقاومت زنان و مردانِ کوبانی در برابرِ جنایتکاران است. کتاب نیست، کتیبه است. در این کتیبه حکایتِ سیصد گلِ سرخ و صد گلِ نصرانی نوشته شده است. میتوان آن گلها را بویید؛ و از هرکدامشان عطر خوش آشنایی نسبت به جانِ جهان و جهانِ احساس و هم‌چنین معنای زیستن را استشمام کرد. آیندگان برای رسیدن به آزادی و دموکراسی باید از کانال این مفاهیم بگذرند. چون در گیرودارِ پیدایش این مفاهیم است، که ورق بلند و ضخیم تاریخِ، با وجودِ گردوغبارِ دههها سکوت و بیتفاوتی در تمامِ سطوحِ آن، از اوراق دیگر جدا شده، و برگشته است. آری با خیزشِ به ویژه زنِ کوبانی، که به گواهی این کتیبه، با معرفت و آگاهی نسبت به موقعیّتِ انسانی و قومی و پیوند فراقومی خود با بدنهی تمامِ بشریت، صورت گرفته است، کهنترین و سنگینترین ورق تاریخ برگشته است. این کتیبه – کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین- دربردارندهی واژههای زرّینِ این نخستین ورقِ تازهی تاریخ فردای ما است. برخی از این واژهها را باهم میخوانیم:
“به نظرم بیمعنی است که ازدواج کنم و یک کودک به این جهان بیاورم، قبل از آن که جای خوبی برای زندگی کودکان به وجود بیاوریم.” ص. ۲۵۹
“… روشِ ما زنان این است. ما برای مبارزهمان یک مبانی فکری برای آزادیمان ساختیم. در حالی که مبانی داعش بر اساسِ تجاوز به زندگی ساخته شده است.”
“موقعیّت زنان در کردستان موقعیّتِ تمام زنان علیه نظامِ مردسالار در جهان است و این باعث میشود من بسیار خوشحال شوم. به این مفهوم، من افتخار میکنم به همهی زنان، ما حتّی زنانِ مبارزی از کشورهای دیگر داریم، که اینجا میجنگند.” از مصاحبه با بیجن، زنِ سیودوساله ص. ۲۶۲
“آن کسانی که داعش را به موصل هدایت کردند و مجوزِ گرفتنِ سلاحها را به داعش دادند، دولت مردانِ ترکیه بودند که یکبار قطار سلاح برای داعش فرستادند. حالا من چگونه میتوانم از این دولتها درخواستِ سلاح کنم؟ امّا در نهایت، این دولتها، روزی که داعش علیه خودشان سلاح بردارد، خواهند فهمید.”
در حالِ حاضر مردم در کوبانی در حالِ مبارزه در دفاع از انسانیّت هستند و هیچکس نمیتواند این را انکار کند.”
“در نهایت باید بگویم ما در مدیترانه زندگی میکنیم و بسیاری از قدرتها میخواهند این منطقه در هرجومرج به سر برد، بنابراین ما باید آمادهی دفاع از مردم خود در تمامِ زمانها بیاشیم.”
“ما در زندگیمان خوشحال هستیم و خودمان را برای ترویجِ ارزشهای انسانی نامزد میبینیم.” گفتگو با ریحانه ص. ۲۶۴/ ۲۶۵
“من میخواهم همهی انسانها آزاد و برابر زندگی کنند. برای لقمهای نان، برای مأمنی که زیرِ آن آرام گیرند و از سرزمینِ خود آواره نشوند. برای تحقق اینها باید جنگید و مبارزه کرد.” از نامهی کادریه آرتاکایا به خانوادهاش ص.۲۶۹
در اینجا نویسندگان و شاعرانِ پراکنده در کشورهای مختلف از سویی و زنان و مردانِ کوبانی از سویی دیگر به همآوازی برخاستهاند. دهها شعر و جُستار به زبانهای فارسی، کردی و ترکی، چندین گفتگو با زنانِ مبارز کرد و روایتهایی از چگونگی زندگی و مرگ زنان و مردان و انگیزههای آنها برای مبارزه، سخن از عشق و آزادگی را به اوج رساندهاند. در این میان نگرهها به پسزمینهها، زمینهچینیها برای راهاندازی موتورِ دایناسورهای داعشی در منطقه زیرِ ذرّهبین گذاشته شده است. میخواهم بگویم که نویسندگانِ این کتیبه احساس و اندیشه را درهم سرشتهاند. آنچه از دلِ برمیآید سرشتی خردمندانه دارد و آنچه از مغز گویندگان جاری میشود، بری از برانگیختگیهای حسی و عاطفی آنها نیست.
مقاومت زنان و مردان کوبانی، در برابر ایلغارِ وحشتناکترین جنایتکاران تاریکاندیش جهان، زیرِ مجموعهای به نامِ داعش، سرنوشتِ فردای به ویژه زن را در خاورمیانه رقم زده است. مبارزات این مردمان با کشمکشهایی در میانِ دولتهای منطقه همراه بوده است، که سیاستهای یک بام و دو هوای اغلب آنها را آشکارا در برابرِ نگاهِ مردمانِ جهان قرار داده است. حالا همگان میدانند که هارترین کارتلها و جناحهای سیاسی در دولتهای امریکا، عراق، ترکیه و عربستان، چگونه برای در اختیارداشتنِ چاههای نفتی، نه تنها مردم منطقه که تمامِ بشریّت را به بازی گرفتهاند. و چه سیاستها که به کار میگیرند و الغاء میکنند و شگفتا که تمامی یکسره دروغ هستند. و چه استراتژیها که بهانهی گریز و شانهخالیکردن از زیرِ بارِ مسئولیّتها و پاسخگویی به پرسشها برای مقامات سیاسی، فرهنگی و قضایی هستند.
نوشتارها، در این مجموعه، هریک چشماندازِ نوینی را در برابر نگاهِ خوانندگان قرار میدهند. حتّی گفتگوها و گزارشها از کوبانی و شهرها و روستاهای همجوارِ آن همین ویژگی را دارا هستند. در بستر تلاش برای فرافکنی نوری بر واقعیّت و تغییر و تحوّلاتِ شتابان این منطقه از جهان، در این دوره از تاریخ، نوشتار پرویز قاسمی در ص. ۱۶۲ این دفتر، خبر از نهادینهشدنِ ساختارهای دموکراتیک در شهر و روستاهای کردستان در خاکِ سوریه دارد. این نهادها توانستهاند در غیابِ دولتی کلاسیک و سنّتی، دولتی مردمی را که خود آن را خودگردانی دموکراتیک مینامند، برپا دارند، که در تمامِ این سالهای جنگ و خونریزی، در عینِ حال با کارِ تشکیلاتی و سازماندهی مدبّرانهی خود، توانسته است کارها و مسئولیّتها را در نهادهای مدنی، میانِ زن و مرد تقسیم نماید. رهآوردِ چنین تدابیری هم ادارهی سیاسی و اقتصادی منطقه و هم همکاری و همیاری اکثریتِ قریببهاتفاق مردم با پشتوانهی نژادی و زبانی گوناگون است.
در کنارِ شعر و نوشتار نویسندگان و شاعران و مبارزان آسیایی، جستارهایی چند از نویسندگان اروپایی آمده است، که به نوبهی خود نگاهِ تیزِ انتقادیشان در رابطه با این جنگ، متوجّهِ دولتهای اروپا و امریکا است. در عینِ حال تمامِ این زبانآوران براین نکته تأکید میورزند که کوبانی نمودار تجربهی دموکراسی در کردستان است. دیوید گریبر، در جستاری به نامِ “چرا جهان از کوبانی غافل است؟” مینویسد:
“با بیرون راندنِ عواملِ رزیم اسد در ۲۰۱۱، و به رغم خصومتِ تقریباً تمامِ همسایگانِ خویش، روژاوا نه تنها استقلالِ خود را حفظ کرده، بل تجربهی چشمگیری در دموکراسی نیز محسوب میشود. مجامع عمومی – نهادهای مدنی- در حکمِ هیئتهای تصمیمساز نهایی شکل یافتهاند، شوراهایی که براساسِ توازنِ قومیتی دقیقی گزینش شدهاند، برای مثال در هر واحدِ شهرگردان سه افسرِ ارشد هستند اعم از کرد، عرب، آشوری یا ارمنی- مسیحی، و حداقل یکی از این سه تن باید زن باشد. شوراهای زنان و جوانان، و با شباهتی کمنظیر با جنبش «موهرس لیبرس- زنانِ آزاد در اسپانیا» ارتش از زنانِ جنگجوی غیرِنظامی موسوم به ستارهی وایجیای – اتحادیهی زنانِ آزاد- که ستارهی عنوانش به الههی باستانی بینالنهرین، ایشتار، اشاره دارد، که سهمِ عمدهای از عملیاتِ جنگی علیه داعش را عهدهدار شدهاند.” ص ۱۴۰/۱۳۹ برگردان ع.ثباتی
در این بخش پایانی باید از گفتگوی هنرمندِ هلندی یوناس استال، با صالح مسلم محمّد از رهبرانِ حزب دموکراتیک سوریه، یاد کنم که با زبانی ساده و تشکیلاتی خبر از شیوهی ادارهی روژوا میدهد. در این زبان تجربهای خودنمایی میکند که حاصلِ سالیانِ سال کار مداوم و هدفمند برای خودگردانی دموکراتیک روژوا است. این گفتگو طولانی نیست امّا در هر پاسخی که به پرسشها داده میشود، بسا از متدها و شیوههای کاری، در گسترهی برساختنِ جامعهای دموکراتیک یاد میشود، که خود برآمده از آموزشهای فردی از واقعیّتهایی هستند، که زندگی برای مردم رقم زده است. به این ترتیب میتوان گفت خودگردانی دموکراتیک روژوا، تجربهی ویژه مبارزان کرد در جریان تاریخی زندگی، و تلاشهای آنها برای دستیابی به آزادی و دموکراسی است.
کتابِ کوبانی، ادبیات و هنر مقاومتِ نوین با سرمایهگذاری نشرِ ارزان و به کوشش و همیاری شبانه‌روزی عباس سماکار و بهرام رحمانی در این دوسه ماهِ اخیر که محاصرهی کوبانی نفسها را در سینهی مردمانِ آگاه حبس کرده بوده است، در فرم آ۵ در ۳۵۳ صفحه همراه با عکسهایی رنگی فراهم آمده است.
گوتنبرگ
۲۸ بهمن ۱۳۹۳
*برای تهیّهی این کتاب میتوان با شماره تلفنهای 4687527709+ و 46704926924+ تماس
