تغییرات عمیق اجتماعی
به نظر می رسد، فراروند تاریخی گرایش به لائیسیته، برای بخشی از شهروندان در کشورهای دموکراتیک به یک ویژگی ملی تبدیل شده باشد. چرا که، زیر سوال بردن آن نگرانی‌هائی را – برای مخالفان لائیسیته – موجب می‌شود. نگرانی‌هایکه بیشتر، فراروند گرایش به لائیسیته را طولانی میکند و با خود درگیری‌های اجتماعی را همراه می آورد. همینطور پدیده‌ی هراس و پرهیز از تغییر، در این روند بیشتر مشاهده می‌شود. اما، واقعیت عینی این است که لائیسیته تغییرات عمیق اجتماعی را همراه دارد و نمی تواند به عنوان چیزی سخت و غیر متحرک تلقی شود. بنابراین برای ارائه پاسخ های تازه به چالش های تازه، باید از ترس‌ها و تخیلات پرهیز کرد.
( در تجسس در این زمینه در جامعه ایران ویژگی‌های بزرگی مشاهده می شوند مانند:
- مقاومت بخش بزرگی از شهروندان در برابر مذهب است.
- بیان آشکار پوچی مذهب و نترسیدن از بیان لامذهبی است.
- دست رد زدن آشکار و نه گفتن به دخالت دین و دولت است.
- بیان آشکار شکست تمام سیاست های حکومت مذهبی از نظر آموزشی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اکولوژیک.
- ورشکستگی ایدئولوژی اسلامی و حاکمیت دینی.
