معمولاً در کتابهای «تعلیمات مدنی» ساختار نهاد های سیاسی و گاه اداری مملکت را برای نوجوانان توضیح میدهند تا به هنگام ورود به جامعه از حقوق خود اطلاع کسب کرده باشند و از طرز ادارۀ مملکت آگاهی داشته باشند تا بتوانند در این مهم شرکت بجویند.
من اگر میخواستم از روش معمول تألیف این نوع کتب درسی پیروی کنم، میبایست نگارش این کتاب را به زمانی موکول میکردم که نظام سیاسی ایران عوض شده باشد و قانون اساسی جدیدی نوشته شده باشد تا من با ارجاع به آن، طرز کار نهادهای سیاسی موجود را برای شما شرح دهم. ولی از آنجا که هدف من آشنا نمودن تان با نقش شهروندی بود که به هر حال همگی دیر یا زود به ایفای آن فراخوانده خواهید شد، بهتر دیدم که به جای انتظار از هم اکنون کار را شروع کنم و به پیشواز تغییری بروم که در راه است و دیر یا زود دمکراسی را در ایران برقرار خواهد کرد. از آنجا که نمیتوانستم در شرایط فعلی، طرز کار نهادهایی را که هنوز وجود ندارد، مضمون کتابم سازم، به اصل و اساس نظام دمکراسی و شهروندی و برخی ابهامات آنها پرداختم تا شما با آن نظام و این نقش که در حیات اجتماعی تان مرکزیت خواهد یافت، هر چه زودتر آشنا گردید و در موقع مناسب به فوریت بر عهده اش بگیرید.
معماری کتاب، چنانکه مناسب کتب درسی است، بسیار ساده و خطی است. در بخش اول یک رشته مفاهیم اساسی که همه به هنگام بحث از سیاست به کار میگیرند، توضیح داده شده تا ابزار اولیهُ تفکر و سخن گفتن منظم در این زمینه، در اختیارتان قرار بگیرد.
بخش دوم اختصاص دارد به روشن ساختن تفاوتهایی که بین صورت فرضی دمکراسی ناب و کامل از یک سو و دمکراسی های لیبرال موجود، از سوی دیگر، میتوان یافت. این بخش مغز کتاب است. هدف من درست شناساندن هر دوی آنها به شماست و بر حذر داشتنتان از سرخوردگی ناشی از توجه نکردن به تجربیات تاریخی و توجه صرف به فرضهای تئوریک. تئوری، با تمام نقاط ضعف و قدرتش، اسباب شناخت و تغییر واقعیت است نه توسن خیالپردازی.
بخش آخر هم موقعیت تاریخی شما را به عنوان شهروند ایرانی مدرن، ترسیم میکند تا هم به هویت سیاسی خویش و عناصر اصلی آن، آگاه گردید و هم به ابزار اصلی کار سیاسی.
برای خواندن کتاب اینجا کلیک کنید.
