فرید مرجایی
معنی و بار سیاسی واژه «ملی» در خلاتاریخی شکل نگرفته است. مفهوم مقوله «ملی»، در دل نهضت ملی ایران شکل گرفت. در آن دوره، این جنبش مردمی حول محور ملی کردن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق بسیج شده و در نتیجه در مقابل سیاست کلنیالیسم انگلستان، دربار و ایادی شان در ارتش قرار می گرفت.
به عبارتی، هدف آن بود که صنعت نفت ملی و دولتی شود، به طوری که مقوله «ملی» مخالفت با نفوذ استعمار را تداعی کرده و منعکس کننده مفهوم «استقلال» بود. به این معنی که این نفت خودمان است، ما مستقل بوده و مستعمره انگلیس نیستیم. در حقیقت، در مرحله های تاریخی مشروطیت و نهضت ملی نفت، مقوله «ملی» به مفهوم استقلال گره خورد. این تعریف برآمده از تحولات تاریخی، منافاتی با دین نداشت.
در دوران مشروطیت، در شهرها و مناطق مختلف، کمیته ها «شورا های محلی» مطرح شد. در این راستا، مجلس کشور، «شورای ملی» نام گرفت که نماینده سراسر ایران بوده، و نشان دهنده یکپارچگی کشور باشد.
بررسی اهداف، جایگاه تاریخی و نامگذاری «جبهه ملی» در آن مقطع نیز، همین قرائت را می رساند. در اعتراض به آزاد نبودن انتخابات دوره شانزدهم مجلس، عده ای به همراهی دکتر محمد مصدق در دربار تحصن کردند. این اقدام اعتراض آمیز نطفه پیدایش ائتلاف جبهه ملی بود که در سال 1328 شکل گرفت. این تشکل ائتلافی از احزاب، شخصیت ها و نیروهایی بود که از ملی شدن صنعت نفت و برنامه دموکراتیک دکتر مصدق حمایت می کردند. مبارزات ملی و در نتیجه پارادایم «ملی»، برای استقرار دموکراسی و استقلال در برگیرنده همه گرایش ها بود.
