روز هفتم خردادماه ۱۳۳۱ دکترمصدق،نخست وزیردولت ملی،برای دفاع ازمنافع وحقوق ملت ستمدیده ایران در مقابل شکایت دولت استعماری انگلیس عازم دادگاه بین المللی لاهه گردید.اودراین دادگاه بادفاعیات شورانگیز ومستند خود پیروزی ایران رامحقق ساخت ودر روز دوم تیرماه ۱۳۳۱ درمیان استقبال کم نظیرمردم ایران به میهن بازگشت.
درآن ایام دوران مجلس شانزدهم به پایان رسیده ومجلس هفدهم شورای ملی درشرف تشکیل بود.به همین جهت دکترمصدق بنابر رعایت سنت پارلمانی از سمت نخست وزیری استعفاءداد تا مجلس جدید درگزینش نخست وزیر آزادانه عمل نماید. مجلس هفدهم که ازهمان آغاز کاردست خودرا روکرده ونشان میداد که اکثریتی وابسته به دربار و مخالف با رهبرنهضت ملی دارد،درشرایط مهیج کشورواحساسات پرشور ملت ایران نسبت به مصدق،ناچاربه اظهار تمایل به او وقبول تداوم نخست وزیری ایشان گردید.ومجلس سنا نیزپس از اما و اگرها به همین سیاق عمل کرد. ولی دکترمصدق که با هوشیاری تمام تهدیدات وخطراتی را که درکمین نهضت ملی نشسته بود احساس میکرد، هنگام گزینش ومعرفی کابینه جدید خود به شاه اعلام کرد که نمیتواندانتخاب پست وزارت جنگ رادر اختیار مقام سلطنت قرار دهد وبه موجب قانون اساسی و به دلیل مسئولیتی که نسبت به کار دولت ومجموعه کابینه دارد باید انتخاب وزیر جنگ دردست اوباشد. شاه نپذیرفت و مصدق درتاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۳۱ طی نامه ای کوتاه استعفاء خود وامتناعش از قبول مسئولیت را به اطلاع او رسانید. درروز ۲۶ تیرماه چهل نفراز نمایندگان مجلس به ریاست امام جمعه با پیغام شاه وبدون حضور نمایندگان طرفدار نهضت ملی تشکیل جلسه داده و به نخست وزیری احمدقوام (قوام السلطنه) رای تمایل دادند. از طرف دیگر۳۱ تن ازنمایندگان فراکسیون نهضت ملی طی اعلامیه ای ازملت ایران خواستند که به منظور پشتیبانی از دکترمصدق و دفاع از دست آوردهای نهضت ملی روز سی ام تیرماه در سراسر کشور دست به اعتصاب عمومی بزنند. روز۲۷ تیرماه قوام الساطنه باصدور اعلامیه ای شدیدالحن مردم را به عکس العمل تند خود وتشکیل محاکم انقلابی تهدید نمود ونوشت که « وای به حال کسانیکه در اقدامات مصلحانه من اخلال نمایندودر راهی که درپیش دارم مانع بتراشند» . سرانجام روز دوشنبه سی ام تیرماه فرارسید. از ساعات اولیه صبح مردم تهران در چهارراه ها وسرکوچه ها تجمع را آغاز کردند. مغازه ها وبازار بسته بود. وسایل نقلیه وحتی تاکسی ها و اتوبوس ها درحال اعتصاب بودند. از ساعت ۷ صبح اولین تظاهرات با شعار « مصدق پیروز است » و « یامرگ یامصدق » از سبزه میدان وجلوی بازار شروع شد. شعارهای مردم بارگبار مسلسل ها درهم آمیخت و اولین شهید در سبزه میدان به خاک افتاد. مردم پیکر خونین اورا بر روی تخته گذاشته وبه طرف خیابان ناصرخسرو ومیدان توپخانه به راه افتادند. صحنه پیکرخون آلود آن شهید بر روی دوش مردم صدچندان به هیجان وخشم هزاران تظاهر کننده افزود. امواج خروشان مردم ازهر سو واز میادین مختلف شهر به طرف میدان بهارستان و مقابل مجلس سرازیر بود وبیشترین در گیریها در خیابان های منتهی به میدان بهارستان صورت پذیرفت . تا ساعات بعد از ظهر ده ها تن ازمردم درخون خود در غلتیدند . درخیابان اکباتان جوان دانش آموزی که به خاک افتاده بود قبل از مرگ با انگشت زدن درخــون خود نوشت
«یا مرگ یامصدق » . صدای تیراندازی وغرش تانک ها وفریادهای مردم درتمام خیابان های مرکزی شهرطنین انداز بود . سرانجام ساعت ۵/۵ بعدازظهر ازدربار به مجلس تلفن شد که قوام السلطنه استعفاء داده است واز نمایندگان جبهه ملی در مجلس درخواست شدکه درآرام کردن مردم واطلاع دادن خبر سقوط حکومت قوام السلطنه به تظاهرکنندگان کوشش نمایند . نیروهای نظامی وانتظامی از سطح شهر عقب نشینی کردند وامنیت شهر در دست مردم وزیرنظارت نمایندگان جبهه ملی قرارگرفت. درغروب سی ام تیر هزاران نفر از مردم پیروزمند قیام در مقابل خانه دکترمصدق گردآمدند واو در بالکن منزل خود با چشم گریان طی سخنانی خطاب به مردم گفت « ای مردم، من به جرات میگویم که استقلال ایران از دست رفته بود ولی شما بارشادت خود آن را نگهداشتید. ای کاش مرده بودم وملت ایران را اینطور عزادار نمی دیدم » . در روز سی ام تیر علاوه بر تهران درتمام شهرهای بزرگ وکوچک کشور ملت ایران یک پارچه در این قیام تاریخی وطرفداری از دولت مصدق وحاکمیت ملی فعالانه شرکت نمود . اما دریغ وافسوس که امروز پس از ۳۵ سال که ازپیروزی انقلابی که به منظور تحصیل آزادی واستقلال به منصه ظهور رسیدسپری گردیده، حاکمیت بر قدرت نشسته جمهوری اسلامی که خود وامدار مجاهدت ها وجانفشانی های ملت ایران در سال های پیش از انقلاب میباشد،حقوق وآزادی های ملت ایران را نادیده انگاشته وحتی از تجلیل از شهدای قهرمان سی ام تیر ممانعت به عمل می آورد
.
جبهه ملی ایران یاد وخاطره شکوهمند قیام ملی سی ام تیر را گرامی میدارد وبه شهیدان قهرمان آن روز تاریخی درود میفرستد
.
تـهران – جـبـهه مـلــی ایـــران
سی ام تیر ماه ۱۳۹۲
******
به مناسبت قیام سی تیر- ۱۳۳۱ دکتر هرمیداس باوند ، سخنگوی جبهه ملی ایران- تهران
بنام سعادت ملت ایران
روند توسعه مترقیانه تمدن بشری معطوف به نیل آزادی برای کلیه ابناء بشر بوده است. حصول این مقصود متجلی در ارزشهای جهانشمول وقت چون آزادی، حقوق بشر، دموکراسی و حکومت قانون فرآوردِ قرنها تلاش و تکاپوی فکری نواندیشان و متفکران از یک سو و جنبش ها، نهضت ها و انقلاب های اجتماعی-سیاسی از سوی دیگر بوده است.n بی شک ارزشهای جهانشمول مورد بحث به ویژه حقوق بشر و آزادیهای اساسی، مندرج در منشور ملل متحد مورد تایید و پذیرفته شده از سوی ۱۹۴ کشور عضو- غیر قابل تفکیک و تقسیم به تبعه های مختلف عقیدتی چون هندوئیسم، مسیحی ایسم، بودائیسم، شینتوئیسم، جنییسم ، یهودیسم و غیره می باشد. و از طرف دیگر برخوردهای گزینشی با ارزشهای مزبور و یا سوء استفاده از آنها نیز به هیچ وجه خلل و کاستی به اعتبار، ضرورت و نیازمندیهای جامعه بشری بدانها [وارد] نخواهد داشت. به ویژه آنکه در راه تحقق این ارزشها، انسانهای مبارز بسیاری نقد جان باخته و می بازند. بهمین جهت در برخی از کشورها تاریخ رویداد چنین نهضت ها و یا جنبشهای مردمی را بنام روز ملی، آزادی، استقلال و یا عناوین دیگر گرامی داشته و ارج می نهند.
اما در جوامعی که در گذر تاریخ خود با دو پدیده استعمار و استبداد در تعارض و دست به گریبان بوده اند، جنبش ها و نهضت های مردمی برای نیل به آزادی با وجود پیروزیهای اولیه به دلایلی با نافرجامیهایی از لحاظ سیاسی و اجتماعی روبرو بوده است. بهمین جهت بزرگداشت و یادبودهای این جنبش ها با عناوین متفاوتی رقم خورده است. چنانکه مجاهدینی که در انقلاب مشروطیت برای نیل به آزادی، عدالت خواهی و حکومت قانون نقد جان باختند و یا مبارزانی که در نهضت ملی کردن صنعت نفت برای آزادی، رنسانس سیاسی، استقرار ارزشهای دموکراتیک، توسعه اقتصادی و تصحیح قانون اساسی در سی ام تیر جان سپردند و بالاخره مجاهدانی که در راه دفاع از استقلال و تمامیت ارضی ایران جان باختند و دیگر جانسپاران راه آزادی در سالهای اخیر همه و همه نه تنها جامعه آینده خود را از لحاظ پویایی و دینامیسم اجتماعی-سیاسی بارور ساختند بلکه بعنوان قلب تپنده تاریخ چون الگویی رهنما و رهنمون نسل های آینده از جهت پیگیری و تحقق آزادیهای اساسی بوده اند.
از آنجاییکه قیام سی ام تیر از لحاظ بعد زمانی حد واسط بین انقلاب مشروطیت و جنبشهای جاری جامعه ایران می باشد و از سوی دیگر شصت و یک سال پیش مجلس شورای ملی وقت به اتفاق آرا قیام سی ام تیر ماه ۱٣٣۱ را بعنوان قیام مقدس ملی اعلام داشت، لذا بایسته است که با این روز تاریخی بعنوان گرانیگاهی برای بزرگداشت و یاد بود تمامی شهدا و جان باختگان راه آزادی تلقی و برخورد گردد. بهمین جهت جبهه ملی ایران در پی بزرگداشت این روز تاریخی به یاد و خاطره تمامی شهدا و مبارزان راه آزادی، در انتظار این است که نظر با توجه به یکی از اولین و مهمترین درخواستهای بیش از ۱٨ میلیون رای دهنده دائر به آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی، هرچه زودتر اقدامات عاجل در این مورد صورت گیرد که بی شک اثرات خاص خود را در تعاملات خارجی در پی خواهد داشت و باشد که واقع نگری و هوشمندی سیاسی راهبرد و راهگشای مشکلات و بن بستهای موجود در پیش باشد.
هرمیداس باوند
۲۴ تیرماه ۱٣۹۲
