گفتگوی رادیو سی بی سی کانادا (کارول آف) با کورش زعیم
کارول آف: روز آدینه، ایرانیان برای یک رییس جمهور جدید رای دادند. و با وجود ترس از تکرار انتخابات ۲۰۰۹ – هنگامی که اتهامات تقلب در رای منجر به تظاهرات خشونتبار شد – نتیجه آن با جشن مردم روبرو شد. در گزارش های پیش از انتخابات در رسانه ها، حسن روحانی تنها اصلاح طلب در میان فهرستی از محافظه کاران توصیف شده بود. وقتی رای ها شمرده شد، آقای روحانی با بیش از نیمی از رای مردم برنده شد.
کورش زعیم، هموند حزب سکولار چپ گرای جبهه ملی ایران است. او چندین بار به علت فعالیت سیاسی خود زندانی شده است. ما توانستیم با آقای زعیم در خانه اش ارتباط برقرار کنیم.
پرسش ۱: آقای زعیم، بنظر می رسد که مردم در ایران بسیار قاطعانه عمل کردند و بیش از ۵۰% رای مردمی برای حسن روحانی بود. شما فکر می کنید ایرانیان امید یا باور دارند که با ریاست جمهوری حسن روحانی، چه چیزی در کشورشان تغییر خواهد یافت؟
کورش زعیم: آقای روحانی خود همیشه یک تندرو بوده، ولی با مشاهده اینکه هشت سال مدیریت کشور به دست تندروان، چه بر سر کشور آورده، و براستی کشور را به آستانه فروپاشی رسانده، او خود را متعهد به دوربرگردان اقتصادی، کاهش و سرانجام رفع تحریم ها کرده است. با وجود اینکه خود هیچگاه اصلاح طلب نبوده، ولی به علت اینکه اردوی اصلاح طلبان در آخرین لحظه از وی پشتیبانی کردند، او قول داده که مسیر اصلاحات را بپیماید، البته تا آنجا که بتواند.
پرسش ۲: اگر من درست فهمیده باشم، دغدغه مردم در ایران اقتصاد و کیفیت زندگی است، زیرا آنها با تحریم ها کاهش یافته اند، اینطور نیست؟
کورش زعیم: دقیقا. در حال حاضر بزرگترین نگرانی مردم اقتصاد است. آنان دیگر چندان به حقوق بشری و حقوق مدنی از دست رفته خود نمی اندیشند. اقتصاد آن چنان بد است که مهمترین دغدغه و نخستین نگرانی در ذهن مردم شده است. آقای روحانی قول داده تا روی اقتصاد کار کند. یکی از قول های اصلی او هم آزاد کردن زندانیان سیاسی است؛ با وجود اینکه این مورد از حدود اختیارات او خارج است، ولی کوشش خواهد کرد. همچنین دوربرگردان اقتصاد که در استانه فروپاشی است، و بهبود روابط خارجی با غرب، به ویژه با ایالات متحده، و ایجاد گونه ای صداقت در مذاکرات آینده خود با ان پی تی.
پرسش ۳: اقتصاد وابسته به روابط خارجی است، اینطور نیست؟ مگر اینکه او بتواند تغییر در روابط با غرب به وجود آورد، موج منفی اقتصادی ادامه خواهد داشت. آیا شما روحانی را بیشتر یک دیپلمات می بینید، که براستی روابط با غرب را تغییر دهد و بازرسی ها از برنامه هسته ای اجازه دهد؟
کورش زعیم: آری، من باور دارم که او می تواند. او یک سیاستمدار است، تحصیل کرده و هوشمند است. او روش زندگی در خارج ایران، بویژه در غرب، را دیده و تجربه کرده است، و از مسائل ایران نیز آگاهی دارد. از سوی دیگر، او زیر فشار اردوی اصلاح طلبان قرار دارد که از او پشتیبانی کردند و بدون این پشتیبانی او هرگز نمی توانست انتخاب شود. و اقتصاد ایران، البته، توسط تحریم ها بشدت آسیب دیده، ولی هشت سال سوء مدیریت آقای احمدی نژاد حتی بدون تحریم ها هم اقتصاد را نابود می کرد. زیرا تمامی سیاست های او ابلهانه و خلاف اصول دانش اقتصاد بود. برخی اوقات ما باور داشتیم، بویژه که من بارها این اتهام را به ایشان وارد آوردم، که او بطور عمد اقتصاد در راستای هدفهایی که بر ما پوشیده بود تخریب می کرد.
پرسش ۴: منتقدان، تصور می کنم بسیاری در غرب، نسبت به آقای روحانی بدبین هستند. ایالات متحده، اسراییل و دیگران در غرب می گویند که این می تواند فقط تفاوت در سبک کار باشد و روحانی چیز زیادی در محتوا عرضه نمی کند. او خواستار گفتمان است، ولی سیاست را چندان تغییر نمی دهد، و اینکه او امتداد محافظه کاران در شورای خبرگان است. آیا شما هم چنین تصوری دارید؟
کورش زعیم: خوب، من اظهار نظرهایی از برخی دیپلمات های غربی، بویژه از اسراییل و تا حدودی از کانادا شنیده ام. ولی می پندارم که او مجبور است تغییراتی را بدهد؛ به عبارت دیگر، اختیار دیگر در دست او نیست. شرایطی که به سود اوست، یک اینست که دیپلمات است و در خارج کشور احترام دارد. آقای خامنه ای که رهبر تیم است، همچنین درک کرده اند که دیگر نمی توان به شیوه گذشته ادامه داد، و درک می کنند که مردم در حال حاضرعلاقه ای به ایشان ندارند. پایه هواداری از ایشان بسیار کاهش پیدا کرده و خیلی محدود است. ایشان مجبور هستند اجازه دهند رییس جمهور منتخب آزادی عمل داشته باشد، دستکم در زمینه اقتصاد. من می پندارم که روحانی می تواند و تعهد کرده است، و رهبران اردوی اصلاح طلبان، بویژه دو رییس جمهور گذشته، آقای رفسنجانی و آقای خاتمی، او را مجبور خواهند کرد و یاری خواهند داد تا دستکم دو قول خود را وفا کند: یکی بهبود اقتصاد که برای ایران حیاتی است، و دیگری اعتمادسازی با غرب، به ویژه نسبت به ان پی تی. من فکر می کنم که او بی تردید دشواری های زیادی خواهد داشت.
پرسش ۵: ان پی تی، منظور چیست؟
کورش زعیم: اختلاف اصلی میان ان پی تی و ایران، پروتکل الحاقی است که ایران به آن تن در نمی دهد. ان پی تی پیمان منع گسترش هسته ایست، و پروتکل الحاقی به این پیمان، پروتکلی است که بر پایه آن کشورهایی که فعالیت هسته ای دارند، باید اجازه بازرسی بدون خبر قبلی را بدهند. این چیزی است که ایران تا کنون اجازه نداده است، ولی می پندارم که داریم به مرحله اجازه بازرسی های بی خبر نزدیک می شویم.
پرسش ۶: شما خیلی خوشبین بنظر می آیید، با توجه به اینکه حزب شما، جبهه ملی ایران، یک حزب سکولار و چپ گراست. شما نامزدی نداشتید، و حزب شما حتا نام نویسی هم نکرده بود. ینابراین، شما امید چندانی به انتخابات نداشتید.
کورش زعیم: نه نداشتیم، ما رای هم ندادیم. ما امیدی به سیستم نداریم. این شخص خاصی نیست که ما به او اعتماد نداشته باشیم، این خود سیستم است که توانایی ایجاد مدیریتی که بتواند همه امیدها و نیازهای کشور را برآورده کند ندارد. درست است، ما رای ندادیم، ولی آقای روحانی همانند آقای خاتمی 16 سال پیش، می تواند روزنه ای از امید برای مردم دهد. شاید این بار این آغازی برای یک روند برای بهبود باشد.
پرسش ۷: شما چه چیزی را مایل هستید ببینید آقای روحانی در کوتاه مدت انجام دهد تا مردم اطمینان کنند که یک برگ نوین در کشور باز شده است؟
کورش زعیم: او باید به قولهایش وفا کند، حتا اگر به او این اجازه را ندهند آنجور که می خواهد و باید عمل کند، باید نشان دهد که تلاش می کند. مهمترین قول او آزاد کردن زندانیان سیاسی است. آزاد کردن زندانیان سیاسی در محدوده اختیارات او نیست، ولی او باید با کوشش خود احترام و اعتماد مردم را جلب نماید. دوم، او باید کابینه ای از تکنوکرات ها و کارشناسان تشکیل دهد با هدف بهبود اقتصادی کشور، کاهش اتلاف منابع و فساد اداری که هر دو چنان گسترده و ژرف، بویژه در دوران سوء مدیریت آقای احمدی نژاد، در سیستم نهادینه شده که اگر کسی آن را برای شما بازگو نمود باور نخواهید کرد. سوم، که اهمیتش از آن دو کمتر نیست، بهبود روابط با کشورهای غربی است. او بویژه باید از تنش با امریکا بکاهد، و گونه ای اعتماد در مذاکرات هسته ای بوجود بیاورد، و برخلاف آقای جلیلی، با صداقت مذاکره کند. وقتی مردم این عملکرد را ببینند، می پندارم که آرام خواهند گرفت و امید خود را زنده نگه خواهند داشت.
پرسش ۸: برخی از سیاستمدارن گذشته، مانند آقای موسوی یک نخست وزیر پیشین، در حصر خانگی بوده اند. آیا می توانیم انتظار داشته باشیم که به عنوان یک حرکت نمادین آقای موسوی از حصر خانگی بیرون آید؟
کورش زعیم: آری. من می پندارم که این نخستین خرگوشی خواهد بود که از کلاهش بیرون آورد. من باور دارم که این کار هم اکنون روی کاغذ انجام شده و او آنرا در مراسم تحلیف اعلام خواهد کرد. من نسبتا مطمئن هستم. رفع حصر خانگی را، که در اصل غیرقانونی بوده، می تواند در محدوده اختیارات رییس جمهور باشد و او می تواند آن را با یک فرمان انجام دهد، البته به این شرط که مقام رهبری اجازه آن را بدهد. من از منبعی مورد اعتماد شنیده ام که این کار انجام شده است. من امیدوارم که حصر خانگی برداشته خواهد شد، احتمالن پس از مراسم سوگند. برای زندانیان دیگر، زمان لازم است و درگیری با قوه قضائیه.
کارول آف: بسیار سپاسگزارم آقای کورش زعیم و از صرف وقت شما با ما امشب.
کورش زعیم: سپاسگزارم برای گفتگو با من.
۲۷ خرداد ۱۳۹۲ (۱۷ ژوئن ۲۰۱۳)
