بهرام رحمانی
بنا بر گزارش ها، امروز سه شنبه ۱۱ یونی، پلیس ضد شورش و وحشی استانبول، با هدف متفرق کردن مردم در میدان تقسیم به آن ها یورش برد ولی با مقاومت تحسین برانگیز معترضین حاضر در میدان و «پارک گزی» روبرو شد. فیلم ها و تصاویر منتشر شده مقاومت بی سابقه هزاران معترض حاضر در محل در مقابل نیروهای پلیس ضد شورش به نمایش می گذارند.
ورود ماموران پلیس به میدان تقسیم، به درگیری شدید بین پلیس و تحصن کنندگان منجر شد. تعدادی از متحصنان میدان را ترک کردند اما تعدادی با پرتاب بطری آتش زا، وسایل آتشبازی و سنگ، دست به مقابله با ماموران زدند. ماموران پلیس پس از ورود به این محل، باندرول بزرگی را که معترضان بر یک ساختمان بلند در کنار میدان آویخته بودند پایین کشیدند و به جای آن، پرچم بزرگ ترکیه و تصویری از آتاتورک، بنیان گذار جمهوری ترکیه را آویختند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، فرماندار استانبول در پیامی در توئیتر خود گفته است که ماموریت پلیس در روز سه شنبه صرفا پایین کشیدن پارچه نوشته ای بوده که معترضان بر یک بنای یادبود در میدان تقسیم آویخته بودند. او، گفته است که منظور پلیس، حمله به معترضان و متفرق کردن آنان نبوده است.
علاوه بر استانبول، برخی دیگر از شهرهای ترکیه نیز شاهد تظاهرات ضد دولتی بوده و از جمله در آنکارا، پایتخت، ماموران پلیس برای متفرق کردن تظاهرکنندگان از ماشین آب پاش استفاده کردند.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، در سخن رانی امروز در برابر اعضای حزبش (حزب عدالت و توسعه» گفت که «هیچ تظاهرات دیگری را تحمل نخواهد کرد.» اردوغان، با اطمینان از حمایت اکثر مردم ترکیه از وی، این لحن تند و تهدیدکننده را به خود گرفت و به تظاهرکندگان گفت که برای ابراز ناخشنودی خود از انتخابات شهرداری‌ها در سال ٢٠١۴ استفاده کنند. رجب طیب اردوغان، هم چنین خبر مرگ چهارمین تظاهرکننده را هم که به شدت زخمی شده بود اعلام نمود.
هر موضعی که اردوغان اتخاذ می کند بیش تر مردم را خشمگین می کند. اردوغان، در پارلمان این کشور با لحن زننده ای گفت که اجازه نخواهد داد «پارک گزی» به «چرا‌گاهی» برای احزاب و گروه های غیرقانونی تبدیل شود.
روز سه شنبه ۱۱ ژوئن ۲۰۱۳ -۲۱ خرداد ۱۳۹۲، رجب طیب اردوغان، در پارلمان این کشور گفت اقدامات علیه ترکیه در عرصه بین المللی به علت حوادث «پارک گزی» افزایش یافته و وجهه این کشور را خدشه دار کرده است.
اردوغان با این ادعا که ۹۵ درصد معترضان اصلا از محل پارک خبر ندارند، افزود: «کسانی که نتوانستند در انتخابات پیروز شوند، اقدامات تحریک آمیز اخیر را سازماندهی کرده‌اند.»
به گفته اردوغان «خرابکاری» در استانبول و میدان تقسیم رایج شده است و معترضان با استفاده از پرچم ترکیه می خواهند اقدامات «غیرقانونی» خود را بپوشانند.
نخست وزیر ترکیه تایید کرد که در جریان اعتراضات اخیر دستکم چهارنفر کشته شده اند. به گفته او، سه معترض و یک افسر پلیس از قربانیان این اعتراضات بوده اند.
با وجود آن که اردوغان از گفتگو با معترضان خبر داده بود، در سخنان امروز خود هشدار داد که از هر تظاهراتی که امنیت ترکیه را هدف قرار بدهد، جلوگیری می کند. او، مخالفان دولت را متهم کرد که موضوع پارک را بهانه کرده اند تا توسعه اقتصادی و وجهه دموکراتیک ترکیه را هدف قرار دهند.
در همین حال پلیس ترک، ۷۳ وکیل دعاوی را که علیه دخالت امروز صبح پلیس علیه تظاهر کنندگان میدان تقسیم، دست به اعتراض زده بودند را بازداشت نمود؛ آن ها که از همان ١٢ روز پیش، یعنی روز آغاز تظاهرات دست به اعتصاب زده بودند، برای این اعتراض در صحن دادگستری استانبول گرد آمده بودند. در جریان این دستگیری ها که با خشونت بسیاری از سوی پلیس انجام شد، شماری از وکلا زخمی شدند.
رییس دادسرای ترکیه «متین فیضی اغلو»، در بیانیه ای که بر فیس بوک خود منتشر کرد، با تاثر بسیار از این کار پلیس اعلام نمود که برای دیدار با مقامات، از آنکارا به استانبول سفر خواهد کرد.
به هر رو، صدها پلیس ضدشورش، پس از خالی کردن میدان تقسیم راهی «گزی پارک» شدند که در آن تظاهر کنندگان تجمع کرده اند. اما در پایان چندین ساعت درگیری، نیروهای ضد شورش بدون موفقیت مجبور به ترک میدان تقسیم شدند.
جنبش اعتراضی کارگران، زنان، دانش جویان و جوانان، وکلا، روشنفکران و فعالین محیط زیست ترکیه، امروز نیز برای دوازدهمین روز متوالی هم چنان ادامه دارد. معترضین هم چنان خواستار استعفای دولت اسلامی رجب طیب اردوغان و حزب توسعه و عدالت هستند.
حدود دو هفته از جنبش اعتراضی علیه تصمیم دولت ترکیه مبنی بر قطع درختان در پارک گزی و تبدیل آن به بازار و مجتمع فرهنگی می گذرد. این تحصن به اعتراض‌های گسترده در سراسر ترکیه از جمله در آنکارا و ازمیر تبدیل شد و جنبه سیاسی گرفت. گستردگی اعتراضات به حدی بود که از ۸۲ شهر ترکیه، ۶۷ شهر شاهد نا آرامی‌هایی بوده اند. بنا به گزارش انجمن پزشکان ترکیه، تاکنون ۳ تن در حملات وحشیانه پلیس جان باخته اند و بیش از ۵ هزار تن نیز زخمی و هزاران نفر دستگیر شده اند.
اگر جرقه اعتراضات نخست به بریدن درخت های پارک گیزی آغاز شد اما با حمله خشونت با پلیس به فعالین محیط زیست و تهدیدهای و مارک زدن های اردوغان به معترضین، دامنه اعتراضات سراسر ترکیه را فراگرفت و شعارها و خواسته های مخالفان نیز ابعاد گسترده تری یافت. اکنون معترضان بر استعفای رجب طیب اردوغان پافشاری می کنند. لحن و ادعاهای اردوغان علیه معترضین، شبیه لحن مشمئزکننده هم فکرش احمدی نژاد رییس جمهور حکومت اسلامی ایران است.
اردوغان، نخست طی یک سخن رانی مردم معترضی را که در میدان تقسیم استانبول و دیگر شهرهای بزرگ این کشور علیه دولت او به خیابان ها آمده اند با عنوان «خرابکار و تروریست و غارتگر» یاد کرد. ایراد این سخنان بر خشم مردم معترض افزود و هزاران نفر دیگر با شنیدن این سخنان به خیابان ها ریختند و به جمع مردم معترض پیوستند.
احتمالا این مواضع تهدیدآمیز اردوغان، می تواند در میان موافقین و مخالفین دولت، شکاف بزرگی ایجاد کند. هواداران او پس از سخنرانی او جمعه ۷ یونی ، با شعارهای الله اکبر خواهان اجازه او برای «بیرون ریختن» «دزدان و مست ها» (معترضین در میدان تقسیم) شدند. در همین حال، پس از سخنان اردوغان، گروه های مختلف در فضای مجازی از مردم ترکیه خواستند که به معترضین بپیوندند.
دولت اردوغان پس از ده سال حکمرانی، هنوز حتی نتوانسته مناسبات و قوانین سکولار ترکیه را در جهت ارتجاع اسلامی تغییر دهد و تلاش های حزب عدالت و توسعه برای تغییر برخی قوانین مدنی برای سازگار کردنشان با شریعت، یا با مقاومت و شکست یا عقب نشینی روبرو شده یا این که تغییری اگر رخ داده، جزئی تر از آن است که به حساب آید.
بزرگ ترین انتقاد و اعتراضی که به دولت اردوغان می شود در زمینه آزادی بیان و سیاست او در «قبضه کردن» رسانه ها یا اعمال فشار بر روزنامه نگاران است. موارد زیادی وجود دارد که با هنرمندان و نویسندگان بر اساس «اتهام اهانت به اسلام و مقدسات دینی»، برخورد قضایی شده است و هم اکنون نزدیک به صد روزنامه نگار در ترکیه زندانی هستند.
در هر صورت این که سرانجام این اعتراضات که ریشه در سیاست های اقتصادی دولت اردوغان که با توصیه های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و استثمار و فقر و بی کاری فزاینده دارد به کجا خواهد رسید اما تاکنون دولت ترکیه، گرایشات پان ترکیستی، و حامیان بین المللی آن را به شدت نگران کرده است. حتی حکومت های منطقه، به ویژه سران حکومت اسلامی ایران، به شدت نگران گسترش این اعتراضات مردم ترکیه و کشیده شدن آن به کشورهای همسایه است.
کارگران ترکیه، در حمایت از مردم معترض چندین اعتصاب را سازمان داده اند که در آن ها صدها هزار نفر شرکت نموده اند. به خصوص میلیون ها کارگر در مناطق توریستی ترکیه پراکنده هستند که اگر آن ها دست به اعتصاب بزنند بی شک دولت ها به سقوط خواهند کشاند.
اکنون «سازمان گردشگری ترکیه» و «انجمن تجارت بین المللی»، با اعلام زیان های صنعت گردشگری ترکیه در جریان این اعتراضات هراس خود را از کاهش سود سرمایه داران بروز داده اند.
ترکیه در سال های اخیر، به یکی از موفق ترین کشورهای جهان در جذب توریسم تبدیل شده است. میلیون ها کارگر نیروی کار ارزان با دست مزدهایی بسیار اندک، شرایط کار سخت و ساعت کاری طولانی، سودهای کلانی را نصیب سرمایه داران بخش صنعت توریسم می کنند. سال گذشته ترکیه در این صنعت با جذب ۳۲ میلیون گردشگر، ۲۷ میلیارد دلار درآمد داشته و تنها شهر استانبول در همین سال با جذب ۱۰ میلیون گردشگر، ۱۰ میلیارد دلار برای دولت سرمایه داری اسلامی درآمد داشته است.
زیان روز اول صعنت گردشگری ترکیه در جریان اعتراضات هفته گذشته را تنها در شهر استانبول ۳/۳ میلیارد لیره برآورد کرده اند. بسیاری از توریست ها به کشورهای خود بازگشتند. شمار زیادی از تورهای مسافرتی، سفرهای تابستانی اروپائیان را لغو کرده اند. بسیاری از کشورهای اروپایی و متحد سرمایه داران ترکیه به شهروندان خود درباره سفر به این کشور هشدار داده اند.
رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر حزب اسلام گرای توسعه و عدالت از ده سال پیش تا کنون سمت نخست وزیری ترکیه را در دست داشته و در این مدت، ترکیه را به بهشت سرمایه داران داخلی و خارجی تبدیل کرده و با اتخاذ سیاست های تئولیبرالی، شکاف طبقاتی در جامعه را تشدید کرده به طوری که فقر و بی کاری و نارضایتی عمومی افزایش یافته است. او در عین حال، تلاش کرده است تا دستاوردهای سکولار جامعه را از بین ببرد و جامعه را به سوی پذیرش یک حکومت مذهبی سوق دهد که در این راه چندان موفق نبوده است. در چنین شرایطی، اعتراضات مردم ترکیه بر حق و عادلانه است بنابراین، باید محکم و قاطع از آن حمایت کرد!
سه شنبه بیست و سوم خرداد ۱۳۹۲ – یازدهم یونی ۲۰۱۳
