پیام تسلیت همبستگی ملی جمهوری خواهان ایران به مناسبت در گذشت مورخ ونویسنده ارزشمند و مبارز دیر پای نهضت ملی ایران
زنده یاد دکتر خسرو شاکری
از شمار دو چشم یک تن کم و ز شمار خرد هزاران بیش!
خسرو شاکری که از فعالان جبهه ملی در خارج از کشور و نیز از بنیانگذاران کنفدراسیون محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی) بود. وی که به گفته خودش پشتیبان دکتر مصدق بود و میهن دوستی، شکیبایی و ارزش های دموکراتیک را از وی آموخته بود، پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ انگلیسی – آمریکایی بر ضد حکومت ملی دکتر مصدق راه وی را ادامه داده و از تلاش برای مبارزه با استبداد داخلی و سلطه خارجی بر ایران نه تنها دست نکشید، بلکه بر میزان تلاشش افزود و مبارزه را در بعد سیاست و علم به پیش برد .
خدمات وی به تاریخ نگاری معاصر ایران بخاطر تلاش مستمر و خستگی ناپذیرش برای تدوین و جستجو و گرد آوری اسناد تاریخی جنبش کمونیستی، سوسیال دموکرات و کارگری ایران از کشوها وکنار کتاب خانه ها و لابلای آرشیو دارات و وزارتخانه های کشورهای مختلف بود .تا سرگذشت این جنبشها را از منابع دست اول ثبت نماید و نه گزارشهای “رسمی ” حزبی و تا اینکه این تاریخ ناشناخته، شناخته و ثبت گردد و بدست فراموشی سپرده نشود. مهمتر از همه، تا هر ایرانی اعم از مردم عادی و اهل سیاست و دانش پژوهان نیز بدان اسناد دست یابند.
من باب نمونه؛ جمع آوری آثار اردشیر سلطان زاده از رهبران حزب کمونیست ایران بود که پس از کودتای سال ۱۲۹۹ و سرکوب جنبش‌های آذربایجان و گیلان و استقرار رژیم رضا شاه و یورش به حزب کمونیست ایران به شوروی پناهنده شد و از مسئولان عالی رتبه کمینترن و ساکن مسکو بود و توسط استبداد استالینی در دهه ۱۹۳۰ اعدام گردید.
از طریق نشر آثار سلطانزاد بود که معلوم گردید وی در گزارشی به نخستین کنفرانس حزبی تاشکند در اوایل همان سال۱۹۲۰ از “حدود هفت هزار کمونیست ایرانی سازمان داده شده” سخن گفته است و بسیاری از این ایرانیان در تصفیه های خونین دوران استالین همچون خود وی یا اعدام شدند و یا در اردوگاه‌های کار اجباری سیبری از میان رفتند.
شاکری که به استقلال ایران پایبند بود، نسبت به ذهنیتهای وابسته حساس بود لذا برای طرز فکرهایی که از جزم گرایی های حزبی فاصله میگرفتند اهمیت قائل میشد. خسرو شاکری نخستین کس بود که به نشر اندیشه‌های مصطفی شعاییان، از انقلابیان چپ دهه ۱۳۵۰ که نگاهی نقادانه به تاریخ جنبش کمونیستی ایران داشت و از منتقدین اندیشه‌های لنینیسم در پیش از انقلاب ۱۳۵۷ بود و معتقد بود بدون در نظر داشتن دموکراسی، سوسیالیسم لنینی به شکست می‌انجامد، همت گماشت.
شاکری در سال ۱۳۵۱ پس از اعدام تعدادی از اعضای سازمان مجاهدین و چریک‌های فدایی خلق با کورت والدهایم – دبیر کل وقت سازمان ملل- ملاقات کرد و اعتراض کنفدراسیون را به این اقدامات به اطلاع وی رسانید. با انقلاب ۱۳۵۷ به ایران باز گشت و پس از آغاز دهه خونبار شصت، جلای وطن کرد و انتشارات پادزهر را در پاریس راه انداخت. بعد از آن شاکری به تدریس تاریخ ایران و آسیای باختری در فرانسه مشغول شد .
کتاب های بسیاری از وی به یادگار مانده است که از جمله عبارتند از:
پیشینه اقتصادی – اجتماعی جنبش مشروطیت به زبان انگلیسی و فارسی، جمهوری شوروی سوسیالیستی، ایران « میلاد زخم » به فارسی و انگلیسی، ارامنه ایران، نقش خلاف – آمد – عادت، یک اقلیت در فرهنگی غالب به انگلیسی، «جملهٔ انقلاب مشروطه» و «انکشاف سوسیال دموکراسی»، «میلاد زخم» دربارهٔ جنبش جنگل، کتابی دربارهٔ تقی ارانی، «اسناد سوسیال دموکراسی ایران»
همبستگی ملی جمهوریخواهان ایران فقدان وی را ضایعه ای بزرگ برای جامعه علمی و سیاسی و فرهنگی ایران میداند و درگذشت این مبارز و نویسنده فرهیخته را به این جوامع بویژه خانواد ه محترم و بازماندگان وی تسلیت می‌گوید.
یادش گرامی و رهرو راهش پرفزون باد
۱۱ تیر ماه ۱۳۹۴
11 تیر ماه 1394
