چند نگاه راهبردی به ایران آینده

می توان با استفاده از روشهای علمی و متدهای شناخته شده در تعیین، تعریف و به اجرا گذاشتن اهداف راهبردی در راه رسیدن به ایرانی آزاد و آباد، با برپایی سمیناری از اندیشمندان و کنشگرانی که راهی برای گشودن مطرح می-سازند خشتهای نخستین مانیفست پایه ای سازندگی ایران را تهیه کرد ؟

کتاب شامل نه مقاله است که همگی در نشریات اینترنتی خارج از کشور در طی سال ٢٠١٢  منتشر شده اند. در پیشگفتار کتاب می خوانیم: “مشاهدۀ تحولات جهان و ایران از قرن نوزدهم میلادی ببعد، به عبارت دیگر، پس از بیداری ایرانیان، دریافت مسیر پیچیدۀ مراحل حرکت جهان، نقش کنشها، واکنشها، منافع ملی و فراملی، رشد و انقلاب فن آوری، رشد جمعیت جهان تا مرز هفت میلیارد نفر؛ که بیش از دو میلیارد نفر آن به یادگیری و یاددهی مشغولند، حاوی این پیام است که اگر چه آیندۀ مردم ایران در میان مدت روشن است ولی در کوتاه مدت نیازمند تلاش در دستیابی به پایه های اساسی و لازمی هستیم تا بتوانیم بحران کنونی را پشت سر بگذاریم.  یافتن راه حلی، هم ممکن و هم پیشرو، اگر چه آسان بنظر نمی آید ولی غیرعملی هم نیست. در دو قرن اخیر، در ایران عزیز، کنشگران سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیچگاه صحنه را خالی نکرده اند. می توان گفت که بیشتر اینان  به موازین حقوق بشر، حقوق بین الملل و اصول شهروندی اعتقاد دارند. برای رسیدن به چنین ایده آل هایی، راه و روشهای گوناگونی پیشنهاد و تجربه می شوند. استفادۀ بهینه از افکارعمومی مردم جهان، منطقه و ایران، از سویی، و بکارگیری اهرمهای بین المللی، استفاده از تضادهای لایه های گوناگون دست اندرکاران حاکمیت موجود بر سر منافع کوتاه مدتشان، و نیز بهره گیری از اشتباهات و ضعفهای آنها، و نهایتاً کمک به بیداری و روشن نگری هر چه بیشتر قشرهای گوناگون مردم ایران، راههای مسالمت آمیز رسیدن به این اهداف است .آیا در چنین جهان و چنین منطقۀ بحران زا و پیچیده ای نمی بایست برای دستیابی به راه حل نهایی رهایی از حلقۀ بسته و تنگ رژیم موجود ایران، تلاش کنیم تا همگی نیروهای آزادیخواه و مترقی، توجه خود را به پرسشهای اصلی و پایه ای معطوف کنند  آیا دانش ـ هنر مدرن استراتژی می‌تواند در راهیابی آیندۀ ایران ما را کمک کند؟ و اگر آری، توسط چه کسانی و چگونه؟ تلاش این مقالات راهگشایی دیگری در همین زمینه ها است.”  

بدنه کتاب را این چهار گفتار اساسی تشکیل می دهد: شکافتن نقش خدمات راهبردی و تعاریف، نقش خدمات راهبردی در تجربه کشور ترکیه، خدمت راهبردی از زبان اپوزیسیون و نظام جمهوری اسلامی و نتیجه گیری بدین صورت آورده میشود :  ”   مراد ما از این گردش کوتاه در ادبیات استراتژیِ اپوزیسیون و حاکمیت، بیشتر آن بود که کار، طبق روشهای خدمات راهبردی را نشان دهیم و کنشگران سیاسی را به سودجویی از این دانسته ها دعوت کنیم. بررسی تاریخ، دست کم دو قرن اخیر ایران، با نگاهی راهبردی و بیرون کشیدن اهداف راهبردی حرکتها، جنبشها ، قیامها و شناخت دقیق دستیابی به نتایج این اقدامات، نقاط ضعف و قدرت اقداماتی که برای دستیابی به این اهداف صورت گرفته است، برای آیندۀ ما بسیارروشنگر و آموزنده است. نگاه راهبردی به ما اجازه می دهد که به اعمال شخصیتهای سیاسی، با فاصله و دقت بیشتری بنگریم. و شاخص و اعتبار حرکتهای سیاسی را هم در شیوه کارکرد و هم در نتیجۀ حاصل و مقایسه آن با هدف از پیش تعیین شده، بدانیم. “

و به دنبال آن ما را دعوت  میکند تا به پرسش های زیر پاسخ دهیم :  ” می توان با استفاده از روشهای علمی و متدهای شناخته شده در تعیین، تعریف و به اجرا گذاشتن اهداف راهبردی در راه رسیدن به ایرانی آزاد و آباد، با برپایی سمیناری از اندیشمندان و کنشگرانی که راهی برای گشودن مطرح می-سازند خشتهای نخستین مانیفست پایه ای سازندگی ایران را تهیه کرد.

آیا در چنین جهان و منطقۀ بحرانزا و پیچیده ای، نمی بایست برای دستیابی به راه حل نهایی رهایی از حلقۀ بسته و تنگ رژیم موجود ایران، تلاش کنیم تا همگی نیروها، نگاه خود را به پرسش اصلی و پایه ای بدوزند. و در این راستا پرسشهای زیر را به فراخوان پاسخ بکشانیم:

۱– آیا مناسب تر نیست که توان خویش را صرف مسائل پایه ای و راهبردی کنیم؟ 

 هرچه هدف ژرف تر و دورنگرانه ترباشد، نیروهای بیشتری را در بلندمدت به خویش فرا می خواند.

۲– آیا مناسب تر نیست که به میدان واقیعت ملموس و اهداف راهبردی با ویژگیهای علمی بازگردیم؟  اهدافی که واقع-گرایی، تعریف پذیری، دسترسی به آنها با شاخصهایی با قابلیت اندازه گیری، شناخته می شوند.

۳– آیا مناسب تر نیست که بهترسازی زندگی مردم ایران و پرسشهای راهبردی برای دستیابی به آن را محور اصلی سازیم؟ چرا که حدود و ثغور ایران، تعریف مردم ایران و تعریف رفاه و آزادی و پیشرفت و زندگی بهتر چه از نظر مردم و چه از نظرکارشناسان روشن است.

۴– آیا مناسب تر نیست از روش علمی و پذیرفته شدۀ تعریف اهداف راهبردی سود بجوئیم و همگی به آن تن دهیم؟ در سایۀ ایرانی آباد، آزاد و مرفه و دانش پژوه است که می توان به کشت اندیشه و مکاتب گوناگون پرداخت نه برعکس.

اگر پاسخ ما به این پرسشها آری است، می توان پرسشهای وابستۀ دیگری را به میان آورد و از راه و روش ردیابی پاسخ سخن گفت. و نخستین گام بیگمان به واقیعت چیستی ما بازمی گردد.”

 در مقالات باقیمانده  نویسنده، نگاه راهبردی خود را به بررسی مسائل گوناگون مورد گفتگو در ایران امروز می برد و از ؛

 نقش زنان از مشروطیت تا به امروز؛ از کدام اسلام سخن میگوییم؛  نقش دین مدنی در ایران آینده….سخن می گوید.

این کتاب را  انتشارات[ii] H &S در لندن در سپتامبر امسال به چاپ رسانده است و از طریق تارنمای آمازون[iii] قابل دسترس است.