یحیى صادق وزیرى، وزیر دادگستری کابینه بختیار که نخستین وزیر مستعفی آخرین دولت پیش از انقلاب هم محسب میشود، امروز در سن ۱۰۱ سالگی درگذشت. او پس از راى اعتماد مجلسین به کابینه و خروج شاه از کشور، از مقام خود استعفا داد که بسیاری، استعفای وی را یکی از عوامل مهم سقوط کابینه بختیار میدانند.
یحیى صادق وزیرى امروز در سن ۱۰۱ سالگی درگذشت.
یحیى صادق وزیرى – فرزند میرزا محمود خان- ۱۸ مهر ۱۲۹۰ ش، در خسروآباد سنندج متولد وسال ۱۳۰۶ وارد دبیرستان شد و در ۱۳۱۳ در دارالفنون با معلم هایی همچون نصرالله فلسفى، جلال همایى، فرامرزى و…- آشنا میشود. سپس وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران مى شود. از استادان معروف وی در دانشکده حقوق مى توان به این افراد اشاره کرد : سنگلجى، سید على شایگان، کریم سنجابى، حسن امامى، شیخ محمد بروجردى، تقى نصر، شیخ باقر حائرى، محمد مشکاه، متین دفترى و على حائرى. مهر سال ۱۳۱۶ پس از لیسانس، یک سال قبل از ورود محمدرضا پهلوى، وارد دانشکده افسرى مى شود و به عنوان افسر مالیه، به هنگ ۲۸ پیاده کردستان مى رود. مهر ماه ۱۳۱۸ در تبریز دادیار درجه دوم دادسرا، اواسط آبان۱۳۲۰ دادیار دادسراى کرمانشاه و سپس دادستان کردستان و اردیبهشت ۱۳۲۵ دادیار تهران و مامور بازرسى نخست وزیرى – قوام – مى شود. به اصرار رزم ارا در مسند قضاوت بین قاضى محمد و حکومت وقت ایران مینشیند.هنگام بازگشت به تهران و ارائه گزارش کار به پیرنیا، به بازپرسى دیوان کیفرى منصوب شد. به دستور قوام و اللهیار صالح به عنوان دادیار تهران مامور خدمت دادگستری در نخست وزیری یا نماینده مخصوص میشود.صادق وزیرى در دادسراى دیوان کیفرى به بررسى قضاوت درباره پرونده هاى مختلف رشوه، اختلاس، سوءاستفاده، شکایات و… مى پردازد.
پس از تیر ۱۳۳۱ با تغییر کابینه به عنوان بازپرس به دادسراى تهران منتقل شد. سال ۱۳۳۴ که سپهبد زاهدى از نخست وزیرى کناره گیرى کرد و حسین علا به عنوان نخست وزیر مامور تشکیل کابینه شد به دستور شاه از طرف دادگستری، مامور رسیدگی به وضع گمرک شد. بعد از طرف اسد الله علم – وزیر کشور – بازرس شهردارى تهران میشود و هنگامی که دکتر على امینى وزیر دادگسترى بود؛ به معاونت اول دادستانى منصوب شد.
سال ۱۳۳۵ نخست متصدى امور دادسرا و سپس دادستان دیوان کیفر شد. سال ۱۳۳۸ مجددا به دستور شاه در تهیه گزارشى به کابینه از جریان پرونده مربوط به شرکت گوشت تهران مامور دادگستری شد. اوایل سال ۱۳۳۹ – وازرت محمدعلى هدایتى- ابتدا به سمت مستشار دیوان کشور و پس از کابینه اقبال و شریف امامى ؛ در ایام نخست وزیری على امینى در سال۱۳۴۰ دادستان دادگاه انتظامى قضات مى شود. اواخر تیر ۱۳۴۱ ایام نخست وزیر امیراسدالله علم ووزارت غلامحسین خوش بین در دادگسترى، به مدیریت کل بازرسى کل کشور منصوب میشود ؛ اما صادق وزیرى مخالفت مى کند. اواخر سال ۱۳۴۱ دکتر محمد باهرى وزیر دادگسترى مىشود و صادق وزیرى را به سمت بازرس قضایى در اداره کل بازرسى کشور منصوب اما او به ابلاغ اعتراض شدید مى کند.سپس در تشکیل کابینه على منصور، باقر عاملى وزیر دادگسترى بود و صادق وزیری به عنوان نماینده دادگسترى در کمیسیون حل اختلاف وزارت دارایى تعیین میشود؛ اما وی نمىپذیرد ( زیرا میگفت این شغل شایسته مقام او نیست و با وضعیت شغلى او تناسب ندارد ) و به خاطر این اعتراضها سرانجام در سال ۱۳۴۴ با ابلاغ وزیر، صادق وزیرى منتظر خدمت و ارتباط وی با دادگسترى قطع شد.
تا سال ۱۳۴۶ خانه نشین بود و نهایتا در اول آبان ۱۳۵۱ بازنشسته شد. از کانون وکلای دادگستری، پروانه وکالت گرفت، اما هیچ وقت وکالت کسى را قبول نکرد و به عنوان وکیل در هیچ دادگاهى حاضر نشد.
اول دى۱۳۵۷ شاپور بختیار نخست وزیرى شد و بنابه آشنایى با برادر صادق وزیرى- صارم الدین- از او تقاضاى پذیرش وزارت دادگسترى را دارد. صادق وزیرى بنا به تماس هاى مکرر بختیار و درخواست قضات و دوستانش از جمله احمد حاج سید جوادى، نور الدین الموتى، دکتر باقر عاملى، فتح الله بنى صدر و… روبه رو مى شود که به درخواست بختیار جواب مثبت مى دهد و در روز معارفه کابینه به شاه حضور مییابد. پس از راى اعتماد مجلسین به کابینه و خروج شاه از مملکت، از مقام خود استعفا داد که در تاریخ سیاسی معاصر استعفای وی را یکی از عوامل مهم سقوط کابینه بختیار میدانند.
در دوران انقلاب و جریانهای نزاع سیاسی کردستان، وی به همراه هیات صلح اول دولت مرکزی را یاری میدهد و درتدوین شورای قانون اساسی در ۱۳۵۹ هم مدتی فعالیت داشت و بعد به کلی از صحنه اجرایی و سیاسی کنار میرود و سکوت پیشه کرد.
در مرداد ۱۳۸۴ به همت جمعی از همشهریان، همکاران و دوستانش در کاخ نیاوران، مجلس بزرگداشت یا مراسم تقدیری به عنوان قاضی پیشکسوت برگزار شد که از جمله صدر حاج سیدجوادى، محمدرضا جلالى نائینى و ابراهیم یونسى و همچنین مرتضى رسولى، اسعد اردلان و عرفان قانعى فرد سخنرانى کردند و لوح تقدیری توسط رشیدیان و شادروان بهاالدین ادب به صادق وزیری اهدا شد. تنها گفتگو و خاطرات وی در کتاب آهنگ وفا ( گفتمان تاریخی فرهنگی کردها ) نوشته عرفان قانعی فرد امده و در آن کتاب مولف اشاره کرده است که وی کلیه اموال خود را مصروف مدرسه سازی و خوابگاه دانشجویان در کردستان نمود و درباره این قاضى معروف و خوشنام و صحیح العمل دادگسترى، به دو لقب «اخرین وزیر کرد اهل سنت» و «آخرین وزیر دادگستری شاه» در تاریخ معاصر ایران اشاره کرده است.
وی بنا به گفته خانواده اش امروز صبح در بیمارستان دی تهران درگذشت.