فریبرز رئیس دانا ، اقتصاد دان و فعال سیاسی چپ گرا به دلیل اظهار نظر کارشناسی درباره ی اقتصاد ایران اکنون در زندان به سر می برد . این متن که در کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد ( در ژنو ) قرائت شده است، به طور خلاصه به معرفی او و فعالیت هایش می پردازد .
فریبرز رئیس دانا ( متولد ۱۹۴۸ ) ، دانش آموخته ی رشته ی اقتصاد از دانشگاه ملی و نیزدانشگاه لندن در رشته ی اقتصاد سنجی است . رئیس دانا به عنوان یک روشنفکر چپ گرا و نیز فعال اجتماعی چپ چهره ای شناخته شده است . در دو دهه ی اخیر او به عنوان مشاور اقتصادی سندیکاها و اتحادیه های کارگری داخل ایران ، تلاش زیادی در احقاق حقوق اقتصادی اقشار زیر دست جامعه داشته است . سخنرانی ها و نوشته های متعدد او که مبتنی بر نظرگاه اقتصادی سوسیالیستی است ، زمینه های اعتراضی داشته و به سیاست های نئولیبرالی دولت جمهوری اسلامی ایران انتقادات فراوانی ابراز کرده است .
در کنار فعالیت های اجتماعی و سیاسی ، رئیس دانا عضو هیات دبیران کانون نویسندگان ایران نیز هست . کانون نویسندگان ایران که در سال ۱۹۶۸ بنیاد گذاشته شده است ، در طول چهار دهه ی گذشته به مبارزه علیه سانسور بیان و اندیشه و فرهنگ پرداخته است و به همین دلیل در قبل و بعد از انقلاب همواره تحت فشار و سرکوب بوده است . پس از انقلاب ، برخی از اعضای آن از جمله سعید سلطانپور ، محمد جعفر پوینده ، غفار حسینی و محمد مختاری به قتل رسیده اند و بسیاری از اعضای آن به زندان رفته اند یا تحت تعقیب قضائی قرار گرفته اند . در دوره ی اخیر ، هر گونه فعالیت کانون نویسندگان ایران با دشواری ها و محدودیت های فراوانی همراه بوده است و عملا تحرک کانون نویسندگان ایران از آن با سرکوب گرفته شده است .
تالیفات فریبرز رئیس دانا در زمینه های متعدد اقتصادی از جمله اقتصاد سنجی ، اقتصاد توسعه ، روش شناسی و مدل سازی های اقتصادی و نیز تکنیک های کاربردی اقتصاد خرد بوده است . پژوهش های متعدد اجتماعی در حوزه های آسیب های اجتماعی ، از جمله تحقیق گسترده درباره ی اعتیاد در ایران و مدل های بازسازی شهری پس از جنگ ، از جمله کارهای اوست .
پس از انقلاب اسلامی ، رئیس دانا ، به دلیل تفاوت عقیده ، از تدریس در دانشگاه ها محروم شد و به عنوان مشاور اقتصادی بخش خصوصی در ایران به فعالیت حرفه ای مشغول بوده است .
در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۰ ، فریبرز رئیس دانا پس از مصاحبه با سرویس فارسی تله ویزیون بی بی سی و انتقاد از سیاست های دولت مبنی بر برنامه ی تغییر تخصیص یارانه ها ، در منزل شخصی اش در تهران دستگیر شد و به مدت یک ماه تحت بازجوئی بود . البته پیش از این بار نیز ، او به طور مکرر به مراکز امنیتی احضار و تهدید شده بود . پیش تر ، در سال ۲۰۰۰ نیز رئیس دانا به دلیل شرکت و سخنرانی در کنفرانس برلین تحت تعقیب قرار گرفته بود .
سیاست های اقتصادی دولت حاکم بر ایران از نظر رئیس دانا ، سیاست های نئولیبرالی است . او معتقد است که امر کاهش یارانه ها در ایران ، در مقطع فعلی ، مبنای درست و دقیق اقتصادی ندارد و معطوف به کنترل های سیاسی است که منجر به ازدیاد فقر و تشدید نابسامانی های اجتماعی خواهد شد . او همچنین معتقد است که فشار اصلی سیاست های آزادسازی اقتصادی دولت بر دوش کارگران و مزدبگیران سنگینی خواهد کرد و این فشار اقتصادی بر رشد اجتماعی و انسانی جامعه ی ایران ، تاثیر منفی خواهد داشت . اساسا از نظر رئیس دانا مقوله ی اقتصادی صرف معنا ندارد و در واقع اقتصاد همان « اقتصاد سیاسی » است . از این رو نقطه ی عزیمت او در اقتصاد ، نظرگاه طبقاتی است . او به تضادهای جامعه نظر دارد و با سیاست های تعدیل ساختاری که از سوی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول توصیه می شود ، مخالف است .
در یک ماه بازداشت ، اتهاماتی که به رئیس دانا منتسب شد ، نقد سیاست های دولت و توهین به رئیس جمهوری و همچنین عضویت موثر در کانون نویسندگان ایران بوده است . در واقع بازداشت او به عنوان منتقد سیاست های اقتصادی دولت به منزله ی نوعی اخطار به سایر منتقدان تلقی شد که در ادامه ی تشدید فشار سیاسی به شمار می رود .
در دوران بازداشت او درخارج از ایران ، «کمپین آزادی فریبرز رئیس دانا» شکل گرفت . عده ای از داخل و خارج کشور طی همکاری با هم کوشیدند ضمن اطلاع رسانی روند دستگیری او ، بر مبنای حقوق بشر خواستار آزادی او شوند زیرا او به عنوان یک متخصص اقتصاد ، صرفا اظهار نظر کرده بود که این مقوله ، به هیچ وجه جرم محسوب نمی شود . بیانیه ی کمپین که به امضای بیش از ۳۲۰ نفر ازنویسندگان ، روشنفکران ،آکادمیسن ها و فعالان اجتماعی و سیاسی داخل و خارج از کشور رسیده است که طی آن ، آن ها خواستار آزادی و رفع تعقیب و تهدید از رئیس دانا شده بود . همچنین ، وکیل وی ، ناصر زرافشان نیز در مصاحبه های متععدد با رسانه های آزاد ، خواستار ایفاد حقوق بشر برای او و سایران زندانیان سیاسی بود .
آقای رئیس دانا ، پس از یک ماه حبس انفرادی ، با قید وثیقه از زندان آزاد شد و به دادگاه احضار شد . در دادگاه ، او به یک سال حبس قطعی محکوم شد . در این فاصله ی ، رئیس دانا به فعالیت های خود ادامه داد از جمله در دو سخنرانی در دانشگاه های تهران و تبریز نظرگاه های سوسیالیستی خود را بیان نمود .
در تاریخ ۲۱ مه ۲۰۱۲ ، فریبرز رئیس دانا به زندان احضار شد و در حال حاضر با وجود بیماری های جسمی دوران محکومیت خود را می گذراند .
بازداشت و محاکمه و محکویت فریبرز رئیس دانا که یک روشنفکر و فعال سیاسی شناخته شده است ، صرفا به دلیل ابراز عقیده ی کارشناسی و فعایت های مدنی بوده است . مطابق هر تفسیر از منشور حقوق بشر ، چنین رویه ی قضایی غیر قابل قبول است . زندانی بودن او مصداق دیگری از نقض حقوق بشر در ایران ، به ویژه در دوران اخیر است که فشار بر گروه های روشنفکری افزایش یافته است .
