بهرام رحمانی
امام جمعه قم، آیت الله سعیدی، بی شرمانه گفته است: «دانشمندان ما باید تحقیق کنند، ببینند در این موقعیت حساس واقعا این حادثه آذربایجان زمین لرزه بوده، که سرمنشاء آن فساد و بی حجابی است، یا از طرف استکبار و صهیونیزم یک نوع حمله نظامی یا یک زلزله سیاسی به ما وارد شده است.»
عصر شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۱ برابر با ۱۱ اوت ۲۰۱۲، زمین لرزه ای به بزرگی ۲/۶ ریش تر شهرستان اهر و زمین لرزه ای به بزرگی شش ریش تر شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی را تکان داد.
بر اساس آخرین آمارهای منتشره از سوی رسانه های ایران، در این زلزله تاکنون ۲۵۰ نفر کشته شده و بیش از دو هزار نفر نیز مجروح شده اند. هنوز آمار رسمی از سوی دولت اعلام نشده است. به گفته شهردار ورزقان ۱۲روستا بطور کامل تخریب شدند که هر کدام بین ۹۰۰ تا هزار نفر جمعیت داشتند که از آنها حدود ۴۰ درصد کشته شده اند. آمار جان باخته گان و مصدومین لحظه به لحطه بیش تر می شود به زودی که ایسنا، از ۵ هزار زخمی خبر داده است.
بیش از ۷۰ درصد جان باختگان این زلزله، زنان و کودکان هستند. این زلزله بسیاری از مردم فرودست را که بسیاری از آنان در مناطق روستایی به شغل قالی باقی اشتغال داشتند و خانه های بی دوام زندگی می کنند، بی خانمان کرده است. ساکنان محروم این روستاها هم اکنون یا بی سر پناه مانده اند و یا در چادر، زندگی می کنند. دیدن بعضی از تصاویر و صحنه های زلزله آذربایجان، بسیار دلخراش است.
مسلما، در هر فاجعه خبرسانی و اقدام سریع یک شرط است و می تواند بسیاری از آسیب دیدگان را نجات از خطر مرگ نجات دهد. اما بر عکس کم کاری می تواند به بهای جان باختن تعدادی زیادی از انسان های آسیب دیده تمام شود. بر این اساس، هنگامی که به زلزه آذربایجان نگاه می کنیم به سادگی می بینیم که رسانه ها و مقامات حکومت اسلامی در خبررسانی و کمک رسانی چقدر کم کاری کرده اند و عامل آسیب دیدگی هر چه بیش تری از مردمی شده اند که در زیر آوار زلزله مانده بودند.
صدا و سیما و روزنامه کیهان در رسانه مهم کشور هستند که مستقیما زیر نظر سیدعلی خامنه ای رهبر حکومت اسلامی، فعالیت دارند. هر دوی این رسانه ها، اهمیت جدی به زلزله آذربایجان نداده اند. هنگامی که هزاران انسان ها در مناطق زلزه زده زیر آوار مانده بودند و جان می دادند تلویزیون حکومت اسلامی، برنامه های دیگری را منتشر می کرده است. حتی هنگامی که صدا و سیما چند ساعت پس از زلزله این خبر را نه به عنوان مهم ترین و نخستین خبر، بلکه در آخر خبر خود و به طور حاشیه ای منتشر کرده است.
دولت چندین ساعت پس از وقوع زلزله اقدام کرده به طوری که حتی در مورد آمار قربانیان زلزله آمارهای ضد و نقیض و متفاوتی می دهند.
البته برای این که این کم کاری سران و مقامات و ارگان های حکومت اسلامی نسبت به زلزله زدگان آذربایجان در حد حرف و ادعا نباشد و مستند گردد به سخنان و مواضع برخی از مقامات حکومت اسلامی اشاره می کنیم.
تلویزیون دولتی ایران، در حالی که زلزله در آذربایجان شرقی در صدر اخبار بسیاری از رسانه های بین المللی قرار گرفته بود حاضر نشد تا برنامه های خود را به این موضوع اختصاص دهد و در مقابل، به پخش برنامه های دعاخوانی مربوط به شب های ماه رمضان در کربلا، مشهد و قم به صورت زنده پرداخت.
سایت «تابناک» وابسته به محسن رضایی در همین زمینه با انتقاد از نحوه واکنش دولت و صدا و سیمای جمهوری اسلامی به زلزله آذربایجان شرقی، یک روز «عزای عمومی» اعلام کرد. این سایت، با اشاره به تلویزیون دولتی ایران نوشته است که « فراگیرترین رسانه کشور که لقب ملی هم دارد، تقریبا این خبر را نیز به مانند برخی اخبار دیگر از دور انتشار بیرون گذاشته است!»
سایت «عصر ایران» نیز نحوه پوشش خبری اخبار مربوط به این زلزله در رادیو و تلویزیون ایران را به باد انتقاد گرفته و گفته است: « یک ساعتی طول نکشید که این خبر به صدر اخبار برخی شبکه های ماهواره ای تبدیل شد، اما تا زمانی که این خبر به حدی از اهمیت برسد که شایسته زیرنویس های شبکه خبر و دیگر شبکه های داخلی که از بودجه بیت المال همین مردمی که زیر آوار مانده یا کشته شده بودند، برسد ساعت ها زمان طی شد!»
این سایت افزوده است: «واقعا صداوسیمای ما چه زمانی از حالت یک بوقچی تبلیغاتی خارج شده و وقتی در سال هزاران میلیارد تومان ازبودجه عمومی این ملت می مکد ، واقعا شایسته عنوان “ملی” و متعلق به همه مردم خواهد شد؟»
از سوی دیگر، خبرگزاری مهر در گزارشی تصریح کرده است که با وقوع زلزله در شهرستان های ورزقان و اهر، فرماندار ورزقان به دلیل «پروازی» بودن تا ساعاتی پس از وقوع زلزله در محل خدمت خود حضور نداشت و تلاش ها برای یافتن او جهت هماهنگی و ساماندهی امور بی نتیجه مانده بود.
امام جمعه قم، آیت الله سعیدی، بی شرمانه گفته است: «دانشمندان ما باید تحقیق کنند، ببینند در این موقعیت حساس واقعا این حادثه آذربایجان زمین لرزه بوده، که سرمنشاء آن فساد و بی حجابی است، یا از طرف استکبار و صهیونیزم یک نوع حمله نظامی یا یک زلزله سیاسی به ما وارد شده است.»
رییس سازمان بحران کشور، خبر داده است «تصمیمات کلیدی و پیچیده رییس سازمان مدیریت بحران کشور: از حوزه‌های علمیه برای به کارگیری نقش معنویات در کاهش بلا‌یای طبیعی استفاده خواهیم کرد و در مرحله اول تفاهم نامه ای را با حوزه های علمیه قم، اصفهان، شیراز و مشهد امضا خواهیم کرد!»
ایسنا، امروز یک شنبه نوشت: سازمان صدا و سیما که سعی داشت با پوشش خوب المپیک، مخاطبان را راضی نگه دارد، با پوشش ضعیف اخبار مربوط به زلزله شمال غرب کشور، موجی از انتقادات را علیه خود به راه انداخت.
به گزارش خبرنگار سرویس تلویزیون ایسنا، انتقادها در یک روز بعد از حادثه زلزله و در حالی که صداوسیما تلاش می کند، این نقطه ضعف خود را با ارائه خبرهای لحظه به لحظه از زلزله پوشش دهد، هم چنان ادامه دارد؛ زلزله زدگان، نمایندگان مجلس و قشرهای مختلفی از مردم از جمله کسانی هستند که تاکنون عملکرد صدا و سیما در جریان حادثه زلزله را مورد نقد قرار داده اند.
علیرضا منادی سفیدان ـ نماینده مردم تبریز ـ از جمله معترضانی است که به ایسنا می گوید: مردم از انعکاس خبری صدا و سیما در خصوص زلزله روز شنبه بسیار گله مند بودند و علی رغم این که شب گذشته صدها نفر زیر آوار بودند، در برنامه‌های تلویزیونی و سحرگاهی اشاره ای به وقوع این فاجعه نشد و از مردم خواسته نشد که در دعاهای خود، زلزله زدگان را مدنظر داشته باشند.
اما این انتقادها در حالی صورت می گیرد که در حوادثی غیرمترقبه مانند زلزله، اطلاع رسانی به موقع سازمان صداوسیما برای کمک بهتر و سریع تر، می تواند بسیار موثر باشد.
تلویزیون، هم چنین بلافاصله پس از این اتفاق آماری دقیق از تعداد کشته شدگان و مجروحان زلزله ارائه نداد، تا کسانی که این حادثه را تنها از طریق تلویزیون و رادیو پیگیری می کردند، متوجه عمق فاجعه اتفاق افتاده در شمال‌غرب کشور نشوند.
ایسنا تاکید می کند: صداوسیما در حالی نتوانست به توقعات مخاطبان در ارائه آخرین اخبار زلزله اخیر پاسخ منطقی دهد که خبر زلزله شمال غرب ایران به یکی از مهم ترین اخبار تلویزیون های جهان تبدیل شده بود؛ تا در حالی که تلویزیون می رفت با عملکرد موفقیت آمیزش در پوشش المپیک به مردم نزدیک تر شود، خودش را ضربه فنی کند و در پاسخ گویی به انتقادات به جای مردم و مسئولان، بی پاسخ بماند.
محمد حسن نژاد، نماینده مرند در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرگزاری ایسنا، گفته است که «هنوز گروه های امداد به بسیاری از روستاها مراجعه نکرده اند چرا که در شرایط عادی چند ساعت تا برخی از این روستاها فاصله است و اکنون هم جاده ها بسته شده و دسترسی به این روستاها تنها از طریق هوایی میسر است.» به گفته او، «مناطق اطراف اهر، هریس و ورزقان فاقد بیمارستان است و مجروحان جهت اعزام به بیمارستان در تبریز باید چندین ساعت در مسیر باشند. لذا لازم است بیمارستان صحرایی برپا شود.» این نماینده مجلس ارتجاع، اقرار می کند که «اوضاع در این مناطق را به دلیل این که کانون زلزله بوده اند «بسیار وخیم» توصیف کرده است.»
خلیل ساعی، مدیرکل ستاد بحران آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرگزاری فارس گفته است: «بر اساس آمار رسمی ۲۲۷ نفر فوت شده و ۱۳۸۰ نفر نیز مجروح شده اند.» او، اظهار داشت: «در شهرستان هریس ۱۲۵ نفر کشته و ۲۸۰ نفر مصدوم شدند. شهرستان های اهر و ورزقان نیز به ترتیب ۴۰ و ۶۵ نفر کشته و ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر مصدوم دارند.»
مدیرکل ستاد بحران آذربایجان شرقی، درباره این که آمارها درباره کشته شدگان ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر است، گفت که «این آمار غیررسمی است.»
در همین حال، مدیرعامل جمعیت هلال احمر آذربایجان شرقی به خبرگزاری مهر، گفته است که هم اکنون بیش ترین آسیب دیدگان را مصدومان شهرستان های ورزقان، اهر و هریس تشکیل می دهند.
به گفته عزیزی نوری، بیش از ۵۰ روستا در این مناطق آسیب دیده است و هم اکنون ۶۶ گروه امداد و نجات به همراه ۱۸۵ دستگاه آمبولانس و ۴۰ دستگاه زنده یاب در منطقه حضور دارند.
دکتر غلامرضا توگه، در گفتگو با ایسنا با بیان این که گروه های خونی منفی به علت کمیاب بودن همواره مورد نیاز بوده اند، اظهار کرد: اکنون این نیاز در مناطق زلزله زده بیش تر شده است و از مردم درخواست داریم با توجه به شرایطی که وجود دارد، برای اهدای خون به مراکز خون گیری مراجعه کنند.
دکتر خلیلی مدیرکل پایگاه منطقه ای انتقال خون استان آذربایجان شرقی نیز با اشاره به خیل عظیم مصدومان زلزله در شهرستان اهر، ورزقان و هریس از کاهش ذخایر خونی استان خبر داد و به ایسنا گفت: گروه های خونی منفی مورد نیاز است.
حسن قدمی، رییس سازمان مدیریت بحران وزارت کشور ایران به خبرگزاری فارس گفته که در جریان زلزله روز شنبه ۱۱۰ روستای اهر، هریس و ورزقان خسارت دیده اند و آخرین آمار کشته ها به ۲۵۰ نفر و زخمی ها به ۱۸۰۰ نفر رسیده است.
در حالی که رضا صدیقی، فرماندار اهر، به همین خبرگزاری گفته که تعداد جان باختگان مناطق زلزله زده نزدیک به ۳۰۰ نفر است.
او، در عین حال از روند امدادرسانی انتقاد کرده و گفته که «میزان ارسال مواد غذایی و چادر به این شهرستان ناکافی است و مناطق زلزله زده شدیدا به چادر، آب، جیره خشک، کنسرو و آب معدنی نیاز دارند.»
در چنین شرایطی، وزیر کشور نیز ادعا کرده است: « کمبودی در مناطق زلزله زده وجود ندارد.»؟
شایان ذکر است که زلزله بم در ۵ دی ماه سال ۱۳۸۲ به قدرت ۶/۶ ریش تر بود اما به دلیل این که در شب و در حالی که مردم در خواب بودند روی داد قربانیانش بسیار زیاد بود و هزاران کشته و زخمی و صدها هزار نفر را نیز بی خانمان بر جای گذاشت. قرار بود ویرانی ¬های شهر بم هر چه بازسازی شوند اما سال ها پس از وقوع این فاجعه، هنوز تنها بخشی هایی از ویرانی ¬های این شهر بازسازی شده است. میلیاردها دلار کمک های مردمی داخل و خارج کشور و هم چنین نهادهای بین المللی و غیره نیز با سوء استفاده های مقامات و مسئولین دولتی حیف و میل شدند.
گزارش ها حاکی است که از روز شنبه مرکز لرزه نگاری دانشگاه تهران بیش از ۶۰ پس لرزه برای شهرستان های ورزقان و اهر به ثبت رسانده است.
بهرام عکاشه که از او به عنوان «پدر علم زلزله شناسی ایران» یاد می شود به خبرگزاری ایلنا گفته که «خوشبختانه زلزله روز گذشته آذربایجان شرقی ساعت ۱۷ اتفاق افتاد و اگر این زلزله ساعت پنج صبح رخ می داد همانند زلزله بم چندین هزار کشته بر جای می گذاشت.» او، افزوده است: «در هیچ جای دنیا زلزله شش ریش تری کشته نمی دهد و در نهایت حداکثر باید ۱۰ نفر در این زلزله زخمی می شدند در حالی که به دلیل ساختار نامناسب ساخت و ساز‌ها، شهر‌ها و روستاهای ما در این زلزله بسیار آسیب دیده اند.»
هم زمان با امدادرسانی به زلزله زدگان استان آذربایجان شرقی، کشورهای جهان برای فرستادن کمک های خود به مردم مناطق زلزله زده اعلام آمادگی کردند ولی هلال احمر ادعا می کند که نیازی به کمک بین المللی نیست. آخرین گزارش ها حاکی از افزایش شمار مصدومان تا ۲۶۰۰ نفر است.
مدیرکل هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز از اعلام آمادگی کشورهای سنگاپور، تایوان، آلمان، پزشکان بدون مرز و دفتر یونیسف در تهران خبر داده است ولی گفت که هلال احمر نیازی به کمک های بین المللی ندارد.
پویا حاجیان در گفتگو با خبرگزاری ایسنا، گفته است که «با توجه به توانایی جمعیت هلال احمر در پوشش مناطق امدادی مناطق زلزله زده، نیازی به کمک های بین المللی نیست.»
این ادعا در حالی بیان می شود که حتی بنا به گزارش رسانه های ایران و اظهارات نمایندگان استان آذربایجان شرقی در مجلس شورای اسلامی، حاکی است که وضعیت منطقه پس از وقوع زلزله وخیم است و کار امدادرسانی به کندی پیش می رود.
به این ترتیب، بر اساس گزارش ها و مشاهدات مردم، کمک رسانی ارگان های دولتی به زلزله زدگان در سطح پایینی است است و تاخیر در امداد رسانی، یکی از دلایل افزایش شمار کشته شدگان این فاجعه است.
بی شک حضور مستقیم نیروهای مردمی در مناطق زلزله زده و رساندن کمک های مستقیم به مصدومان و آسیب دیدگان، بسیار حائز اهمیت است. چون که از یک سو، نیروهای مردمی کم کاری های ارگان های دولتی را تامین می کنند و از دیگر سو، کمک هایشان مستقیم در اختیار آسیب دیدگان قرار می گیرد و از سوء استفاده سوداگران حکومتی جلوگیری به عمل می آید.
با اظهار تاسف عمیق از وقوع این فاجعه دلخراش و دردناک به بازماندگان جان باخته گان این حادثه، صمیمانه تسلیت می گویم و خود را در اندوه همه آنان سهیم می دانم.
یک شنبه بیست و دوم مرداد ۱۳۹۱ – دوازدهم اوت ۲۰۱۲
