آرش سلیم
فراموش نکنیم که این کنگره ملی یک ارگان حقوقی و نماینده رسمی مردم ایران نیست. نهادی است برای تمرین دمکراسی و شکستن یخ های دیالوگ بین ایرانیان. تجربه موفق چنین تشکلی و تجربیاتی که به دست خواهد آمد بس گران بها؛ راهگشا و تعیین کننده، خواهد بود! آن چه مهم است تلاش در «فراگیر» بودن این تشکل است! بعد راه خود بگویدت که چون باید رفت! …
در نوشتار کنگره ملی: «اتحاد» یا «همکاری» ایرانیان [۱] بیان شد که منافع فرد و جامعه در گرو «همکاری» افراد و گروه های آن جامعه است. برای رفاه و بهروزی شهروندان و رشد و پیشرفت فرد و جامعه، همکاری هر چه گسترده تر بدیهی و گریزناپذیر است! نیاز به شرط و شروط ندارد. از طرف دیگر همه جوامع رنگارنگ و چندصدایی است. «اتحاد» و تشکیل جبهه و یا ادغام گروه هایی که به هم نزدیک ترند نه تنها تهدید نیست که فرصت است و «همکاری» را تسریع می کند. در این نوشتار یک طرح اجرایی Action Plan نمونه برای تشکیل کنگره ملی موقت، اما فراگیر، که بتواند جریانات گوناگون سیاسی-اجتماعی را زیر یک سقف گرد آورد، بر مبنای آن چه در [۱] آمده است، ارائه می شود.
هر طرح و برنامه ای که به یک جامعه مربوط می شود، موفق نخواهد بود مگر این که از مسیر رنگارنگی آن جامعه عبور کند. می توان خیال پردازی کرد. اما این خیال پردازی باید از مسیر خیال دیگران هم بگذرد تا هنگامی که به زمین می آید یک طرح عملی روی میز باشد. به عبارت دیگر برای هر پروژه ای باید ریسک هایی که می تواند در عدم موفقیت پروژه تاثیر داشته باشد از قبل ارزیابی و برای مدیریت آن راه حل در طرح گنجانده شده باشد. قبل از پرداختن به طرح نخست چند نکته زیر یادآوری می گردد:
۱) بیایید مساله تشکیل کنگره ملی را خیلی بزرگ نکنیم. ما به نهادی نیاز داریم که در وهله اول بتوانیم در آن با هم به گفتگوی رو در رو بنشینیم و دمکراسی را تمرین کنیم. گروه ها چنین فرض کنند که بخشی از وقت خود را دارند صرف یک کار داوطلبانه در جهت خیر عمومی می کنند. قرار نیست کسی دولتی در تبعید تشکیل دهد، چرا که نه مقدور است و نه به صلاح کشور است. قرار نیست جبهه ها و شوراها و اتحادهای موجود از هم پاشیده شود. همه این ها ذخایر ملی است و در فردای ساختن ایران آزاد و آباد رنگارنگ، الهام بخش و منبع ایده های متنوع هستند که از نعامل آن ها راه بهینه بیرون خواهد آمد!
۲) ایرانیان خارج کشور باید بپذیرند که با سه دهه زندگی در کشورهای آزاد کارنامه قابل قبولی در همکاری «فراگیر» ندارند. درست است که شاهد تلاش ها و فداکاری های زیادی بوده ایم؛ اما خلا یک ارگان و نهاد فراگیر حمایت کننده در خارج زمانی که میلیون ها نفر در داخل کشور به خیابان ها آمدند، بسیار نگران کننده و هشدار دهنده است. تا جایی که متاسفانه برخی از افراد و گروه هایی که حتی سال ها فعالیتی نداشتند، بر عکس با دامن زدن به جدال های بی موقع و تازه کردن اختلافات قدیمی، اثری منفی داشتند.
٣) اکنون خوش بین ترین افراد دیگر نمی توانند چشم خود را به روند شتاب گیرنده انحطاط رژیم جمهوری اسلامی در همه زمینه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و… ببندند. انحطاطی که کشور ما را در آستانه فروپاشی قرار داده است. در دعواهای باندهای مافیایی رژیم و با شروع بی ثباتی و سقوط رژیم، حتی اگر احتمال هرج و مرج خیلی کم باشد، از آنجا که عواقب آن بسیار دهشتناک است؛ می باید برای مدیریت این ریسک بزرگ کاری کرد. تشکیل کنگره ملی کانال ارتباط را بین گروه ها و جریانات مختلف باز می گذارد که اگر کاری نمی کنند لااقل خود با هم درگیر نشوند. یعنی تشکیل این کنگره در راستای مدیریت ریسک هرج و مرج نیز می باشد!
۴) باید بی پرده گفت در شرایطی قرار گرفته ایم که یک جرقه کوچک، که هیچوقت هم معلوم نخواهد شد از کجا آغاز شد، ممکن است کشور ما و مردمان ما را در زنجیره ای از رخدادهای ویرانگر و مرگ آفرین بیندازد که شاید تا یک قرن گرفتار عواقب آن باشیم . هر لحظه آبستن یک دیوانگی توسط باندهای حاکم بر میهن ماست. بیگانگان زیادی هم منتظر دیدن زبانه کشیدن دود و آتش بمب ها بر فراز کشورما و …خون و ویرانی و پاره پاره شدن این سرزمین!
بیایید به مسیری که این سه دهه رفته ایم نگاهی دوباره بیندازیم و در برخورد با مسائل حیاتی ملی، اصل را قربانی فرع اختلافات گروهی نکنیم. در این برهه حساس از تاریخ میهن خود، منافع فردی و گروهی خود را در پیوند با منافع ملی و صلاح کشور و در کنار هم نشستن پیگیر باشیم.
طرح زیر برای تشکیل کنگره ملی موقت می تواند یک نمونه و «ایده» ای باشد در جهت کار و مطالعه جمعی روی یک طرح جامع تر و علمی تر. در این طرح سه ارگان و سه مرحله انتخاب محدود : ۱) دبیرخانه، ۲) گروه مشاوران و میانجی گران «بیطرف»، ٣) کنگره ملی؛ وجود دارد. دبیرخانه لیستی از آکادمسین بیطرف تهیه می کند. اعضای این لیست از بین خود ۱۲ نفر را برای تیم مشاوران انتخاب می کنند. بعد سه نفر حقوقدان و سه نفر Facilitator حرفه ای بیطرف به این تیم اضافه خواهد شد. تیم مشاوران طبق آن چه در زیر آمده است، با همکاری گروه ها و جریانات سیاسی و مدنی و شخصیت های مستقل، لیستی از ۲۲۵ نفر کاندید برای کنگره تهیه خواهد کرد. ۷۵ نفر از میان این لیست توسط ۲۲۵ کاندیدای لیست، برای عضویت در کنگره انتخاب خواهند شد. کنگره با ۷۵ نفر در خارج کشور تشکیل می شود، اما ۱۵۰ صندلی برای اعضای داخل کشور خالی گذاشته می شود که در زمان مناسب به کنگره خواهند پیوست.
۱-اصول بنیادین همکاری در کنگره
* تشکیل کنگره ملی موقت بر اساس سه اصل ساده و فراگیر:
o پذیرش اختلافات (یکدیگر)
o پذیرش و امضای بیانیه جهانی جهانی حقوق بشر و ملحقات آن
o مبارزه برای حاکمیت صندوق های رای
۲- تعداد عضو کنگره
* ۲۲۵ عضو ( سه نفر برای هر یک میلیون نفر جمعیت ۷۵ میلیونی)
o هفتاد و پنج نفر عضو از ایرانیان مقیم خارج کشور
o صد و پنجاه نفر صندلی خالی برای ایرانیان داخل کشور
* از ۷۵ عضو خارج کشور:
o پنجاه نفر سهمیه احزاب و جریانات سیاسی (به نسبتی که بر مبنای تخمین وزن اجتماعی-سیاسی و سابقه مبارزاتی هر حزب مشخص خواهد شد)
o بیست و پنج نفر سهمیه برای شخصیت ها و نهادهای مدنی مستقل از احزاب
٣- هسته اولیه برای تشکیل کنگره
* دبیرخانه سه نفر
* تیم مشاوران
o دوازده نفر اکادمیک «بیطرف» با قابلیت های لیدرشیپ و میانجیگری
o سه نفر حقوقدان
o سه نفر Facilitator حرفه ای برای تسهیل در گفتگوها و کار تیمی
* هیچکدام از اعضای هسته اولیه داوطلب عضویت در کنگره نخواهد شد
۴- چگونگی تشکیل تیم مشاوران
* دبیرخانه معیارها و صلاحیت های تیم ۱۲ نفره آکادمیک را با رایزنی غیررسمی با برخی رهبران سیاسی و اجتماعی و… مشخص خواهد کرد
* لیستی از ٣۶ نفر اکادمیک واجد شرایط تهیه خواهد شد
* با افراد این لیست غیر رسمی تماس و مشورت خواهد شد و با نظرات آن ها صلاحیت های لازم برای تیم مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت
* افرادی پیشنهادی توسط اعضای این لیست به لیست اضافه خواهد شد
* لیست نهایی با توجه به افرادی که حاضر به همکاری هستد تهیه خواهد شد (حدود ۵۰ نفر)
* ۱۲ نفر توسط لیست نهایی آکادمیسین ها از میان افراد لیست انتخاب خواهند شد
۵- تعیین تیم حقوقدان و تیم Facilitator
* تعیین سه نفر حقوقدان و سه نفرFacilitator توسط ۱۲ نفر تیم مشاوران اکادمیک
* با این حساب تیم مشاوران ۱٨ نفر خواهد شد
۶- تدوین یک طرح اولیه توسط تیم مشاوران
* تدوین یک طرح برای چگونگی تشکیل کنگره
o مشخص کردن تخمینی ترکیب ۷۵ نفره از میان احزاب و سازمان ها و نهادها و منفردین مقیم خارج کشور با رایزنی و مشورت نیمه رسمی
o تهیه لیستی از بیانیه ها و میثاق های بین المللی که اعضای کنگره ملی باید امضا کنند و بدان ملتزم باشند
* رایزنی با رهبران احزاب و شخصیت های مستقل و کارشناسان (و نظرخواهی عمومی)
* تکمیل طرح تشکیل کنگره
* ارسال طرح به احزاب و سازمان ها و درخواست برای معرفی سه برابر تعداد صندلی های اختصاصی به هر گروه
* ارسال طرح به شخصیت ها و نهادهای مدنی مستقل از احزاب و درخواست معرفی افراد واجد شرایط
* در پایان لیستی با ۲۲۵ نفر توسط تیم مشاوران نهایی خواهد شد
۷- انتخاب ۷۵ نفر عضو خارج کشور کنگره ملی
* افراد لیست ۲۲۵ نفره ۷۵ نفر از میان خود انتخاب خواهند کرد
* اگر در ترکیب انتخابی تعداد صندلی هر گروه کمتر از تعداد اختصاص داده شده به آن گروه باشد، گروهی که صندلی بیشتر از سهمیه خود دارد داوطلبانه فرد یا افراد خارج از سهمیه را حذف خواهد کرد و با افراد گروه های محق پر خواهد شد
* در تمام این مراحل تیم مشاوران در مقام مشاور و تسهیل کننده ایفای نقش خواهند کرد
٨- اقدامات ابتدایی کنگره
* تدوین آیین نامه های داخلی کنگره با نظرخواهی
* نهایی کردن اسناد کنگره و تصویب آن با نظر مردم
* ارزیابی و نهایی کردن تیم مشاوران و رسمیت دادن به آن با یک مصوبه (درصورت لزوم دعوت افراد دیگر به تیم مشاوران)
* تشکیل تیم های کارشناسی و پژوهشی
o جهت مدیریت تعارضات و تضادها در جامعه ایرانی
o ..
o ..
* برگزاری سمینارها و کنفرانس ها و کارگاه ها برای گفتگوی ملی
* تهیه برنامه های آموزشی برای رواداری و تمرین دمکراسی
* …
امید است تا روز انتخابات رژیم حداقل دبیرخانه کنگره اعلام موجودیت کرده باشد. خبری بس مسرت بخش و امید آفرین خواهد بود! چند نفر ریش سفید می توانند با مشاوره با جریانات مطرح تر، سه نفر را برای تشکیل دبیرخانه گرد هم آورند. فراموش نکنیم که این کنگره ملی یک ارگان حقوقی و نماینده رسمی مردم ایران نیست. نهادی است برای تمرین دمکراسی و شکستن یخ های دیالوگ بین ایرانیان. تجربه موفق چنین تشکلی و تجربیاتی که به دست خواهد آمد بس گران بها؛ راهگشا و تعیین کننده، خواهد بود! آن چه مهم است تلاش در «فراگیر» بودن این تشکل است! بعد راه خود بگویدت که چون باید رفت!
[۱] کنگره ملی: «اتحاد» یا «همکاری» ایرانیان؟ ، گویانیوز، ۱۶ بهمن ۱٣۹۰
[۲] جنبش سبز و مدیریت تعارضات و تضادها، آرش سلیم، سایت رادیو زمانه، ۲۷ آبان ۱۳۸
