جلال ایجادی
هنگامی که از اکولوژی و توسعه پایدار گفتگو میشود ما به رابطه میان اجتماع ، اقتصاد ، طبیعت، آموزش، سلامتی وبهداشت ودیگر جنبه های زندگی باید توجه داشته باشیم. افزایش جمعیت در یک کشور ویا سیاست مربوط به سلامتی مردم بطور مستقیم با درک ما از اقصاد وسیاست، موقعیت زنان در جامعه، مدل اجتماعی و صنعتی رابطه برقرار میکند.
اکولوژی به کیفیت زندگی توجه دارد و معیار اساسی اش، نه رشد کمی اقتصاد وجمعیت، بلکه توسعه انسانی است وپیوسته شکوفائی شهروند را مورد توجه قرار میدهد. دو خبر مهم در روزنامه های ایران درباره افزایش جمعیت و وعدم انطباق دانشگاه علوم پزشکی با نیازهای مربوط به سلامتی مردم بیانگر یک معضل اساسی جامعه ایران است. در ابتدابه این دوخبرتوجه کنیم.
خبر یکم: روزنامه رسالت طبق گفته رئیس سازمان ثبت احوال مینویسد:" درحال حاضر حاضرجمعیت ایران به۷۴ میلیون رسیده است که از این جمعیت ۵۲ میلیون نفر در شهرها زندگی میکنند.
رئیس سازمان ثبت احوال کشورگفت: امروزه درمحافل علمی وپژوهشی شاید بیشترین کتب ومقالات درارتباط با موضوع جمعیت وجمعیت‌شناختی باشد ولی در کشورکمتربه این موضوع ازلحاظ کیفی پرداخته میشود. وی ادامه داد: ظرفیتی که سازمان ثبت احوال درحال حاضربرخورداراست دارای یک شبکه اطلاعاتی گسترده است وپایگاه جمعیتی کشورظرفیت بالایی دارد. ناظمی اردکانی با اشاره به اینکه پدیده جمعیت بسیارمهم وتعیین کننده است گفت: جا دارد که ما هم به این پدیده با نگاه‌های کوتاه مدت وبلند‌مدت بپردازیم. وی با اشاره به اینکه ایران۱/۵صدم جمعیت جهانی را دربردارد گفت: کشورهای چین، هند وایالات متحده آمریکا به ترتیب با حدود۲۰ و۱۷درصد ازلحاظ جمعیت رتبه اول تا سوم را دارد.اردکانی گفت: کشورهای اندونزی، برزیل، پاکستان، بنگلادش، نیجریه، روسیه وژاپن به ترتیب کشورهای چهارم تا دهم ازلحاظ تعداد جمعیت هستند. وی با اشاره به قرارگرفتن جمعیت کشورژاپن دررده دهم جهانی اظهارکرد: این کشوربا وجود جمعیت بالا توانست به مراتب بالاتری ازتوسعه دست پیدا کند وبا وجود مساحت فیزیکی کمی که درمقایسه با جمعیتش دارد، درعین حال درآمد سرانه بالایی دارد." ( ۲۱/۰۴/۱۳۹۰ )
خبردوم: در روزنامه رسالت ۲۱/۰۴/۱۳۹۰ میاید "رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشورگفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی بیشتربه امرآموزش مشغول هستند وپاسخگوی نیازهای اصلی سلامت جامعه نیستند. به گزارش فارس، علیرضا مرندی، اظهارداشت: سلامت کامل شامل سلامت جسم، روان، اجتماعی ومعنوی است که درمورد نوع آخرباید گفت۲۸ سال است که سلامت معنوی ازطرف سازمان ملل اعلام شده ولی متأسفانه درکشورما دراین زمینه کم کاری صورت گرفته است. وی افزود: عدالت درسلامت یعنی اینکه آحاد مردم ازحداکثرسلامت برخوردارباشند نه اینکه دسترسی داشته باشند. مرندی تصریح کرد: عوامل اجتماعی مؤثربرسلامت عواملی است که ازتولد، رشد، زندگی، کاروحتی کهنسالی فرد تا مرگ فرد تأثیرگذاراست که دراین زمینه غفلت زیادی صورت می‌گیرد وبا سرعت مورچه‌ای حرکت میشود. وی اضافه کرد: متأسفانه تمرکزگروه پزشکی روی درمان است که این نه تنها ارتقای سلامت را درپی ندارد بلکه موجب سقوط سلامت هم میشود. وی گفت: نقش تکنولوژی پیچیده پزشکی درسلامت کمتراز ۴ درصد است که متأسفانه بیشترین پزشکان به این موضوع می‌پردازند لذا باید بیش ازپیش به بحث بهداشت وتغذیه پرداخت."
از نظراکولوژیکی افزایش جمعیت هدف نیست، بلکه هدف مدیریت سیاسی یک جامعه کیفیت زندگی و توسعه انسانی باید باشد. احمدی نژاد بارها از ضروت افزایش جمعیت ایران صحبت کرده است و بطور مسلم درک او مبتنی بر محاسبات انتخاباتی و ایدئولوژیکی میباشد. وقتی از جمعیت حرف زده میشود بیدرنگ باید به آموزش، سلامتی، مسکن، اشتغال، کیفیت زیست محیطی، میزان فضای سبز، و دهها جنبه دیگر باید فکرکرد. ساخت جمعیتی در ایران بسیار جوان بوده وامروز نیاز اساسی ما نه افزایش کمی جمعیت، بلکه رفاه و تقسیم عادلانه تر ثروت ، آموزش ونظام تربیتی لائیک ومدرن، ارتقای فرهنگی، ایجاد شغل و آموزش های حرفه ای جدید وجامعه ای است که در فساد ودزدی و رشوه خواری غوطه ور نباشد.
جمعیت ۷۴ میلیون ایرانی در زمینه سلامتی در چه وضعی بسر میبرد؟ تعریفی که رئیس فرهنگستان از سلامتی میدهد درست است و سازمان جهانی بهداشت از سی سال پیش سلامتی را یک مفهوم همه جانبه معرفی کرده و آنرا هم جسمی وفیزیکی، هم روانی و معنوی وهم اجتماعی تعریف نموده است. حال براساس این تعریف ایرانیان درچه شرایطی بسر میبرند؟ میزان و علل بیماری های گوناگون چیست؟ مسائل روانی وفشار های عصبی وروحی رایج در جامعه کدامند؟ بحران رفتاری فرد با بحران و مشکلات اجتماعی چگونه قابل توضیح هستند؟ نه تنها این مسائل پیچیده را مورد بررسی علمی وپژوهشی باید قرار گیرد، بلکه بویژه از نظر سیاست پیشگیرانه چه باید کرد که این آسیب ها بوقوع نپیوندد. امکانات درمانی کنونی را باید بررسی کرد و با مقایسه با پیشرفته ترین جوامع وضع حاضر و نواقص آنرا سنجید و بعلاوه فرای آن در تمام عرصه ها باید راه های پیشگیری بیماری هاو پاتولوژی های جدید را در نظر گرفت. در اکولوژی سلامت یک امر بسیار اساسی است ودربرخورد با آسیب نگاهی که لازم است همه جانبه باید باشد.
جمعیت ایران افزایش می یابد ولی وضع عمومی جامعه برای پاسخ به نیازهای بیشمار اینان، سامان یافته ودرست است. آیا نظام دانشگاهی و آماده سازی نیروی ماهر در راستای نیازهای اساسی قرار دارد یا نه؟ ما میدانیم که در ایران فقر وفلاکت بیداد میکند، مردم کلیه خود را میفروشند تا نیازهای مالی خویش را تامین کنند. میدانیم بحران افسردگی روحی گسترده است. میدانیم که تغذیه در ایران همیشه سالم نیست و استفاده ازمواد شیمیائی و سمی در کشاورزی بسیار است واین امر در سلامتی انسان ها اثرات بدی داشته ودارد. میدانیم که آلودگی هوا و غبار های فراوان سلامتی وبهداشت شهروندان را پیوسته مورد هجوم قرار میدهد. بنابراین تناقض آشکار است. جامعه قادر نیست برای فرزندانش شرایط زیستی و زیستنگاهی خوب مهیا سازد. افزایش جمعیت در فقر و خرافات افتخار نیست. جمعیتی که از رفاه عمومی برخوردار است، ازآزادی وفرهنگ وآموزش پیشرفته بهره میبرد، از خلاقیت فرهنگی برای آفرینش متهورترین آثار استفاده میکند، از استقلال فکری ورای آزاد ودانش سود میجوید، از محیط زیست سالم بدون مرگ تدریجی برخوردار است، بله این جمعیت واین گونه مدیریت باعث افتخار است.
جلال ایجادی
استاد دانشگاه در فرانسه
۱۳/۰۷/۲۰۱۱
