۱. در آیاتی از قبیل "اطیعوالله و اطیعوا الرسول….." همان گونه که امر به اطاعت از خدا و رسول شده، جبری و قهری نبودن چنین اطاعتی نیز قید شده: "فان تولوا" – "ان تطیعوه" – "ما على الرسول الا البلاغ المبین" که دایره عملکرد پیامبر را محدود به ابلاغ رسالت نموده، در نتیجه هرگونه تحکم و استبداد به نام خدا و دین، نفی گردیده است.
۲. این قانون را نیز باید به حساب آورد که پذیرش و یا رد کلیه فرامین و احکام تشریعی به میل و اختیار مردم واگذار شده است و همواره اینطور بوده که فرامین خدا و رسول، گاه مورد عمل و گاه مورد سرپیچی قرار گرفته است زیرا هیچ جبر و اکراهی در قبول و عمل به احکام دینی وجود ندارد، کما اینکه در آیات مختلفی نیز آمده است: "لا اکراه فی الدین" – "انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا" – "فان اعرضوا" – "ان تولوا" – "فان کذبوک".
۳. اگر بر فرض محال، ولایت فقیه را در طول ولایت خدا و رسول قرار دهیم (شعبه ای از ولایت خدا و رسول محسوب کنیم)، چگونه می توان برای استقرار ولایت جبری فقها در طول ولایتی که اجباری بر آن نیست، به آیات و روایات استناد نمود؟!
۴. در جائی که پیامبر می فرماید: "خودمحور، راهی به سعادت و موفقیت ندارد" خود رایی والیان فقیه، چه توجیهی خواهد داشت؟ بر طبق سنت پیامبر، تمام اقشار جامعه از جمله اقلیت های قومی و مذهبی حق دارند که در تعیین سرنوشت مملکت خویش مشارکت کنند. همانطور که در ماجرای جنگ احزاب، زمانی که سلمان فارسی پیشنهاد حفر خندق را مطرح نمود، پیامبر علیرغم این که با اعتراض برخی از اعراب متعصب مواجه شد، آنرا پذیرفت.
۵. اگر هدف، حکومتی بودن ولایت و امامت بود، پس چرا معصومین از قوای غیبیه خود برای برپائی حکومت استفاده نکردند؟!
۶. وظیفه سفرای الهی صرفا ابلاغ شفاف رسالت و بیان بشارت ها و هشدارها می باشد. این امر در آیات ذیل به راحتی قابل درک است: "و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم"- "یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته" – "فان اعرضوا فما ارسلناک علیهم حفیظا ان علیک الا البلاغ" – "فان تولوا فانما علیک البلاغ المبین" – "ما اسئلکم علیه من اجر الا من شاء ان یتخذ الى ربه سبیلا" – "و ما ارسلناک الا مبشرا و نذیرا" – "انا ارسلناک بالحق بشیرا و نذیرا" – "انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا".
۷. "ادل الدلیل علی شیء وقوعه" بهترین دلیل بر یک امر، وقوع خارجی آن است. از آنجا که پیامبران صرفا مامور به ابلاغ هستند و دست بشر نیز در رد یا پذیرش اوامر و نواهی الهی باز گذاشته شده است پس هر ادعائی در احراز مقام وکالت و نیابت خدا و رسول نیز باید این حق قانونی، شرعی و عرفی بشر را محترم بداند.
دفتر آیت الله بروجردی در اروپا – ۳۰ تیر ماه ۱۳۸۹
