سنی گتیرن، سنه دییر گت (کسی که ترا آورد، به تو می‌گوید برو) سرهنگ قلی اوف [کنسول شوروی در تبریز]

با درود من مقاله شما را مطالعه کردم و لازم میدانم نظر خودم را به اطلاع شما برسانم شما به دو مشکل اشاره کرده اید٬ اول «خطرناک بودن طرح اینگونه مسائل که انتهای ان جنگ خانگی است». مورد دوم «عدم توجه به نیازهای مادی و فرهنگی مناطق دور از مرکز و تمرکز تمام قدرت اجرائی در پایتخت» . شما با طرح درست این خطرات و پرسشها بدون بررسی باورهای گذشته تان در دوره «سوسیالیسم واقعا موجود» نه گوش شنوایی می یابید و نه میتوانید ارائه دهنده راه حلی باشید.نمی توان مداح دخالتهای«استالین و باقراف» و از طرف دیگر تأیید کننه «فرقه دمکرات اذربایجان یا : آذربایجان دموکرات فرقه‌سی »و عمل ناخردانه جعفر پیشه وری بود اما دخالت«رئیس جمهور- الهام علی‌اف یا نخست‌وزیر او- آرتور راسی‌زاده »بود. نمیتوانید مداح شخصی بیسواد بنام«ژنرال!؟! غلام یحیی دانشیان» بود اما منتقد وارثان ان تفکر و روش بود.برای یاداوری لازم میدانم سخنان خودم را مستند کنم. تا با این گذشته تصفیه حساب نشود نمیتوان دلخوش به پیشبرد امور بود. «دستوات استالین برای تشکیل فرقه دمکرات»«اسناد موجود درکتاب جمیل حسنلی» سند شماره 1 فرمان کمیته دفاع دولتی [اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی] شماره 9168 اس. اس, در مورد اقدامات اکتشافی زمین برای نفت شمال ایران. 21 ژوئن 1945/ 31 خرداد 1324 رونوشت فوق محرمانه کمیته دفاع دولتی فر مان GOKO [کمیته دفاع دولتی] شماره 9168 اس.اس, مورخ 21 ژوئن 1945 مسکو, کرملین عملیات اکتشافی زمین شناسی برای نفت در شمال ایران با هدف بررسی های زمین شناسی و اقدامات حفاری برای نفت در شمال ایران, کمیته دفاع دولتی فرمان می دهد: 1- در چارچوب[بخش] «آذنفت» [نفت آذربایجان] مجموعه نارکوم نفت [کمیساریای خلق برای نفت] یک مدیریت هیدروژئولوژیک تشکیل داده و وظیفه نظارت بر بررسی های زمین شناختی برای حوضه های نفتی در شمال ایران را به آن واگذار کنید 2- برای اجرای این کار شناسایی در شمال ایران نارکوم نفت (رفیق بایباکوف) و آذنفت (رقیق وزیروف) را از جهت تامین تعداد کارگران لازم از صنعت نفت برای حفاری و گروه های بررسی و اعزام آنها به حوزه های کاری به صورت واحدهای هیدروزئولوژیک وابسته به ستاد نیروهای شوروی در ایران (قزوین), مسئول بدانید. 3- برای واحد هیدروژئولوژیک جهت اجرای اقدامات ذیل در شمال ایران, هیاتی را مستقر سازید: الف) حفاری ده تلمبه در هفت ناحیه, از جمله سه تلمبه ثابت (حفاری عمیق برای جستجوی ساختاری) در نواحی بندر شاه, شاهی, بابلسر و بندر [پهلوی] ب) بررسی های زمین شناختی: هیئتی مرکب از ده گروه در مناطق دشت گرگان, اشرف, شاهی, آمل, خرم آباد, بلگار چای [؟] جلفا, زنجان, تبریز, اردبیل و سیاه کوه پ) بررسی های زمین شناختی, هیئتی مرکب از سه گروه در مناطق دشت گرگان, ارضی پست مازندران و رشت و در کل کرانه جنوبی دریای خزر از مرز جمهویر شوروی ترکمنستان تا مرز جمهوری شوروی آذربایجان … «البته من فقط قسمتی از این سند را در اینجا اورده ام.» [ماخذ] [ماخذ آرشیو دولتی برای احزاب سیاسی و جنبش های اجتماعی جمهوری آذربایجان, باکو GAPPOD AZR) F1,OP89D104) سند شماره 2 فرمان دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی به میر (جعفر) باقروف صدر کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان در مورد «اقداماتی جهت سازماندهی یک جنبش جدایی طلب در آذربایجان جنوبی و دیگر ایالات شمالی ایران» 6 ژوئیه 1945/ 15 تیز 1324 فوق محرمانه به رفیق باقروف اقداماتی جهت سازماندهی یک جنبش جدایی طلب در آذربایجان جنوبی و دیگر ایالات شمال ایران. شروع اقدامات تدارکاتی در جهت تشکیل یک ناحیه [OBLAST ] خود مختار ملی آذربایجانی با اختیارات گسترده در چارچوب دولت ایران توصیه می شود. یک حزب دموکراتیک در آذربایجان جنوبی به نام »حزب دموکراتیک آذربایجان« [از این پس فرقه دموکرات آذربایجان] با هدف رهبری جنبش جدایی طلب در آذربایجان جنوبی تاسیس کنید. تاسیس حزب دموکرات آذربایجان جنوبی باید باید با یک تجدید سازمان توامان بخش آذربایجانی حزب توده ایران و جذب هواداران جنبش جدایی طلب از تمامی اقشار مردم بدان صورت گیرد. در میان کردهای ساکن شمال ایران برای جذب آنها در یک جنبش جدایی طلب که یک ناحیه خود مختار ملی کرد را تشکیل دهد. اقدامات مناسب صورت دهید. یک گروه از فعالان مسئول را در تبریز که به هماهنگی فعالیت هایشان با سرکنسولگری اتحاد جماهیر شوروی در تبریز موظف باشند. برای هدایت جنبش جدایی طلب تشکیل دهید. سرپرستی کلی این گروه به باقروف و یعقوبف واگذار می شود. تهیه و تدارک اقدامات اولیه برای برگزاری انتخابات دوره پانزدهم مجلس ایران [با هدف] تضمین انتخاب هوادارن جنبش جدایی طلب براساس شعارهای ذیل به کمیته مرکزی (باقروف و ابراهیموف) حزب کمونیست آذربایجان سپرده شود. الف) واگذاری زمین از اراضی خالصه و املاک بزرگ اربابی به دهقانان و اعطای اعتبارهای درازمدت مالی به دهقانان. ب) از میان بردن بیکاری از طریق اعاده و توسعه کار در موسسات و همچنین برنامه های احداث راه و دیگر طرح های فوائد عامه. پ)بهبود موسسات رفاه عمومی در شهرها و آبرسانی عمومی ت) بهبود بهداشت عمومی ث) اختصاص حداقل 50% از مالیات های دولتی به حوایج محلی ج) حقوق برابر برای اقلیت های ملی و عشایر, افتتاح مدارس و انتشار کتب و روزنامه به زبان های آذربایجانی, کردی, ارمنی و آشوری, سیر مراحل دادرسی و مکاتبات رسمی در نهادهای محلی به زبان های بومی, تاسیس نظام اداری محلی – از جمله ژاندارمری و پلیس با استفاده از عناصر محلی, تشکیل انجمن های منطقه ای محلی و شهری [و] نهادهای خودگردان محلی …. «باز من فقط قسمتی از سند را اورده ام».6 ژوئیه 1945 دفتر سیاسی حزب کمونیتس اتحاد شوروی [ماخذ آرشیو دولتی برای احزاب سیاسی و جنبش های اجتماعی جمهوری آذربایجان, باکو ]GAPPOD, AZR F1) OP 89.D114-5) سند شماره 3 دستورالعمل های محرمانه شوروی در مورد اقداماتی که باید جهت اجرای ماموریت ویژه در سراسر آذربایجان جنوبی و ایالات شمالی ایران اعمال شود. 14 ژوئیه 1945 / 23 تیر 1345 کاملا محرمانه اقداماتی برای اجرای ماموریت ویژه در سراسر آذربایجان جنوبی و ایالات شمال ایران الف. موضوع تاسیس فرقه دموکرات آذربایجان 1- وسایل سفر پیشه وری و کامبخش به باکو برای مذاکره فوراً سازماندهی شود. با توجه به نتایج این مذاکرات تامین وسایل سفر پادگان, صدر کمیته ایالتی حزب توده در آذربایجان, به باکو در نظر گرفته شود. 2- برای تاسیس کمیته های موسس در مرکز (تبریز)و دیگر نقاط (Na Mestakh) در عرض یک ماه کاندیداهایی را از میان عناصر واقعی دموکرات از میان روشنفکران, تجار, طبقه متوسط, زمینداران کوچک و متوسط و روحانیون در احزاب دموکراتیک مختلف و همچنین از میان غیر حزبی ها انتخاب کرده و به کمیته های موسس فرقه دموکرات آذربایجان وارد کنید. تشکیل یک کمیته موسس در تبریز که از طریق انتشار یک فراخوان از طریق نشریات دموکراتیک موجود (مانند) خاورنو, آژیر, جودت و غیره. خواهان تاسیس یک حزب دموکراتیک آذربایجانشده و به نشر جزواتی اقدام خواهد کرد. در اولویت نخست قرار دارد. 3- با انتشار فراخوان گروه های آغازگر در دیگر نقاط به حمایت از آن در جراید سخن گفته و از میان فعال ترین سازمان های حزب توده و دیگر سازمان ها و عوامل دموکراتیک کمیته های فرقه دموکرات آذربایجان را تشکیل خواهند داد. 4- پس از استقرار کمتیه های موسس فرقه دموکرات آذربایجان در تبریز, تاسیس کمیته های محلی فرقه دموکرات آذربایجان در شهرهای ذیل از اولویت نخست خواهد بود. اردبیل , رضاییه . خوی, میانه, زنجان, مراعه, مرند, مهاباد, ماکو, قزوین, رشت, پهلوی, ساری, (شاهی؟) گرگان, مشهد برای سازماندهی کمیته های این شهرها نمایندگانی را از کمیته موسس مرکزی اعزام دارید. به صورتی منظم واکنش های مثبت و دعوت به عضویت در فرقه دموکرات آذربایجان را در جراید دموکراتیک منتشر کنید. 5- تحت عنوان صدای آذربایجان یک نمایندگی مطبوعاتی در کمیته موسس فرقه دموکرات آذربایجان در تبریز تاسیس کنید. 6- تدوین پیش نویس برنامه و منشور کمیته موسس تبریز را سازماندهی کنید. ب. تضمین انتخاب نمایندگان انتخابات دوره پانزدهم مجلس 1- با نمایندگانی که آنها را در انتخابات این دوره از مجلس حمایت می کنیم برای مذاکره در باب معرفی آنها برای شرکت در مجلس پانزدهم, به شرط حمایت از شعارهای فرقه دموکرات آذربایجان, وارد مذاکره شوید. 2- برای معرفی نامزدهای نمایندگی مجلس از میان عناصر دموکراتیکی که برای اجرای شعارهای فرقه دموکرات آذربایجان مبارزه خواهند کرد, اقدام کنید. 3- بررسی مجدد فهرست نمایندگان پیشنهاد شده از سوی سفارت با توجه به (این) وظایف جدید. 4- سازماندهی تبلیغ گسترده کاندیداهای منتخب برای مجلس در جراید و تماس و ملاقات آنها با رای دهندگان. 5- حمایت از گردهم آیی ها, تظاهرات, اعتصاب ها, و انحلال ( razgon ) کمیسیون های انتخاباتی ای که با ما منافات دارند با هدف تضمین منافع ما در انتخابات. ت. سازماندهی جنبش جدایی طلب 1- برای شکل دادن به یک جنبش جدابی طلب در جهت تاسیس یک منطقه خودمختار آذربایجانی و یک منطقه خودمختار کرد با اختیارات گسترده اقدام شود. در یالات گرگان, گیلان, مازندران و خراسان بر اساس مسائل محلی و به ویژه (موارد ذیل), جنبش های جدایی طلب ایجاد شود: در ایالت گیلان: فراهم آوردن خدمات رفاهی و اجتماعی و در شهرهای رشت (و) پهلوی, اختصاص حداقل 5 % از کل مالیات های مأخوذه در محل برای این منظور. در ایالت گرگان: آموزش زبان بومی ترکمنی در مدارس, جایگزینی ترکمن ها دروسسات محلی, ژاندارمری و پلیس, اختصاص حداقل 50% از کل مالیات های ماخوذه در محل برای خدمات رفاهی و آسایشی و بهداشتی درگنبد کاووس, گرگان و بندر شاه. در ایالات مازندران و خراسان: 1- اعاده املاکی که رضاه شاه گرفته بود به مالکان جزء و متوسط. 2- اختصاص حداقل 50% از مالیات های ماخوذه در محل برای خدمات عمومی و رفاهی و بهداشت شهرهای ساری, شاهی, مشهد و قوچان نو.به علاوه برای شکل دادن به یک جنبش جدایی طلب در ایالات فوق به انعکاس چنین خواسته هایی در سطوح محلی اقدام شود.خواست اصلاحات ارضی نه فقط در آذربایجان جنوبی که در نواحی شمال ایالات ایران نیز مطرح گردد…… خلاصه شده سند. بد نیست نگاهی هم به اسناد بجا مانده از دست اندر کاران توده ای و فرقه دمکرات در ان دوران بیندازیم. فریدون کشاورز عضو کمیته مرکزی حزب توده و نماینده وقت مجلس در این باره می‌نویسد: ”روز قبل از اعلام تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان، کمیته مرکزی حزب در منزل من جلسه داشت، زیرا من مصونیت پارلمانی داشتم و دفتر حزب در اشغال سربازان بود… من در جلسه بودم که مرا صداکردندکه پادگان، دبیر تشکیلات ایالتی حزب در آذربایجان از تبریز آمده و کار فوری دارد… او را به جلسه بردم… او در جلسه گفت: «من از تبریز حالا رسیده‌ام و فوری باید برگردم. من آمده‌ام به شما اطلاع بدهم که فردا تمام سازمان حزب ما در آذربایجان، از حزب توده ایران جدا شده و به فرقه دموکرات آذربایجان، که تشکیل آن فردا اعلام خواهد شد می‌پیوندد.» کمیته مرکزی، ایرج اسکندری را مامور کرد که نامه اعتراضی در این باره به حزب کمونیست شوروی بنویسد و او نیز نوشت ولی هیچ وقت جواب این نامه نرسید. “ پس از تشکیل فرقه، شاخه آذربایجان حزب توده، خود را منحل کرده و به اعضای آن شاخه دستور داد که به فرقه بپیوندند. دبیر کمیته ایالتی حزب توده در آذربایجان، صادق پادگان بود. پادگان مامور جدایی کمیته ایالتی و ادغام آن با فرقه دموکرات، می‌شود. پس از رایزنی‌های نهایی بین پیشه وری، بادگان و شبستری، بادگان به تهران می‌رود تا کمیته مرکزی حزب توده را از تصمیمی که گرفته شده بود آگاه کند. باز بخوانی واقعه درداور اما میتواند درس اموز باشد. معاون پیشه وری، نصرت الله جهانشاهلو افشار در خاطرات خود، پایان فرقه و برخورد مسئولین شوروی را با ایشان به این گونه تصویر می‌کند: آقای قلی اوف [کنسول شوروی در تبریز]، در اتاق کوچکی ما را پذیرفت. آقای پیشه وری که از روش ناجوانمردانه روس‌ها سخت برآشفته بود به سرهنگ قلی اوف پرخاش کرد و گفت شما ما را آوردید میان میدان و اکنون که سودتان اقتضا نمی‌کند، ناجوانمردانه ما را رها کردید، از ما که گذشته‌است، اما مردمی را که به گفته‌های ما سازمان یافتند و فداکاری کردند، همه را زیر تیغ داده‌اید. به من بگویید پاسخگوی این همه نابسامانی‌ها کیست؟ آقای سرهنگ قلی اوف که از جسارت آقای پیشه وری سخت برآشفته بود، زبانش تپق زد و یک جمله بیش نگفت: سنی گتیرن، سنه دییر گت (کسی که ترا آورد، به تو می‌گوید برو) … اکنون کارمان به جایی کشیده‌است که زیر سایه فلان خزنده نادان کمیته مرکزی حزب کمونیست بیگانه و یا فلان پادوی سازمان امنیت آن خزیده‌ایم. ما که رهبری محمدرضا شاه را نپذیرفتیم، اکنون رهبرمان غلام یحیی دزد آدم کش بی سواد شده‌است… انور خامه‌ای در مورد فرقه اینگونه اظهار نظر می‌کند: «فروپاشی فرقهٔ دموکرات آذربایجان و فرار بدون مقاومت سران فرقه، به دلیل طمع شوروی در گرفتن نفت شمال بود. فرقهٔ دموکرات آذربایجان را سیاست شوروی آورد و خودش هم آن را برد.» حال سوال من از شما این است بنظر شما حاصل اقامت«۶۷ساله» اعضای فرقه در جمهوری آذربایجان چه باید باشد؟