انتخابات ۱۴۰۰ ایران ؛ کاندیداهای احتمالی چه کسانی هستند؟
۸ ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، تنها سردار «حسین دهقان»، به طور صریح کاندیداتوری خود را اعلام کرده و گفته است برای «نجات مردم» می‌آید. بقیه کاندیداهای مطرح، یا احتمال کاندیداتوری را رد کردهاند و یا ترجیح داده‌اند سکوت کنند.
«خبرگزاری تسنیم» روز ۶مهر۱۳۹۹ در گزارشی به پاسخ ۱۵ کاندیدای محتمل و نزدیکان‌شان در خصوص اعلام کاندیداتوری پرداخته است. جز یک مورد، که صراحتا کاندیداتوری خود را قطعی دانسته است، در پاسخ بقیه نشانه‌ای دال بر قطعیت حضور، وجود ندارد. البته این گزارش از در دسترس نبودن دو کاندیدای دیگر، «محمدباقر قالیباف» و «ابراهیم رییسی» نیز خبر داده و اشاره‌ای به سه کاندیدای محتمل دیگر یعنی «محمود احمدی‌نژاد»، رییس‌جمهور سابق، و سردار «سعید محمد»، فرمانده «قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا»، و «مسعود پزشکیان»، نایب‌رییس اول مجلس دهم، که از آن‌ها نیز به عنوان کاندیدای محتمل یاد می‌شود، نداشته است.
پاسخ کاندیداها یا اطرافیان‌شان به پرسش تسنیم :
آن‌چه تا امروز مشخص شده است، این که نام حدود ۲۰ نفر به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ مطرح است، اما تنها یک نفر قطعی اعلام حضور کرده، پس پرسش این است که کدام می‌آیند و یا کدام شانس حضور دارند؟ برای پاسخ به این پرش چند چالش را باید مدنظر داشت:
۱- چالش رد صلاحیت
به طور قطع اگر چالشی به نام «نظارت استصوابی» یا به عبارت صحیح‌تر «مهندسی انتخابات» وجود نداشت، الآن تعداد کاندیداهای محتمل، بسیار بیشتر از لیست ۱۵+۵ که در بالا آمده است، می‌بود. پس در بررسی کاندیداهای احتمالی اولین نکته‌ای که باید در نظر گرفت «چالش رد صلاحیت» است.
از ۲۰ کاندیدای محتمل، تا کنون تنها صلاحیت ۸ نفر آن‌ها پیش‌تر برای کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری تایید شده است.
۸ کاندیدای محتمل که صلاحیت آن‌ها پیش‌تر تایید شده است، عبارتند از «سعید جلیلی»، «علی لاریجانی»، «محمدرضا عارف»، «اسحاق جهانگیری»، «محسن رضایی»، محمدباقر قالیباف، ابراهیم رییسی و محمود احمدی‌نژاد.
جملگی آن‌ها در انتخابات گذشته شکست خورده‌اند و یا پیش از برگزاری انتخابات انصراف داده‌اند؛ جز یک نفر (محمود احمدی‌نژاد) که اتفاقا او تنها چهره‌ای است که هم پیش‌تر صلاحیت‌اش تایید و هم رد شده است و به نظر نمی‌رسد در این دوره، شانسی برای عبور از فیلتر «شورای نگهبان» داشته باشد.
مابقی کاندیداهای محتمل یا اولین بار است که پا به این میدان می‌گذارند و یا پیش‌تر صلاحیت‌شان برای ریاست‌جمهوری رد شده است؛ مثل مسعود پزشکیان.
شورای نگهبان در تایید یا رد صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری، تا کنون عملکرد قاعده‌مندی نداشته است که بتوان بر اساس آن پیش‌بینی کرد کدام‌یک از این کاندیداها تایید صلاحیت و کدام رد می‌شوند.
فقط می‌شود گفت تایید و رد صلاحیت این افراد بستگی به این دارد که چند نفر آن‌ها هم‌زمان ثبت‌نام کنند، چون شورای نگهبان نشان داده است که قائل به تعدد کاندیدا نیست و نهایتا ۵ تا ۸ نفر آن‌ها را تایید صلاحیت می‌کند.
۲- چالش نمایش انتخابات رقابتی
وجه مشترک تمامی انتخابات‌های ریاست‌جمهوری گذشته، نمایش رقابتی بودن انتخابات، میان دو جریان عمده اصول‌گرا و اصلاح‌طلب (راست و چپ) بوده است. پس آن‌چه روشن است این که در انتخابات پیش رو نیز یکی دو اصلاح‌طلب و یکی دو اصول‌گرا به طور مهندسی‌شده تایید صلاحیت می‌شوند.
از ۲۰ کاندیدای محتمل ۶ کاندیدا شامل جواد ظریف، محسن هاشمی، اسحاق جهانگیری، محمدرضا عارف، عباس آخوندی و مسعود پزشکیان، به اصلاح‌طلبان نسبت داده می‌شوند. از این میان، صلاحیت محسن هاشمی پیش‌تر برای انتخابات مجلس دهم و شورای شهر چهارم و صلاحیت مسعود پزشکیان برای انتخابات ریاست‌جمهوری رد شده است و احتمال رد صلاحیت مجدد آن‌ها نیز وجود دارد.
هجمه گسترده اصول‌گرایان علیه سیاست‌های مسکنی عباس آخوندی و مخالفت آن‌ها با انتخابش به عنوان شهردار تهران، نام او را در میان کاندیداهایی که احتمالا رد صلاحیت می‌شوند، قرار داده است. بنابراین، از میان کاندیداهای مطرح اصلاح‌طلب، فعلا ظریف، عارف و جهانگیری شانس حضور دارند. مابقی کاندیداها اصول‌گرا هستند و بسته به این که چند نفر آن‌ها ثبت‌نام کنند، می‌شود حدس زد کدام‌یک تایید و کدام رد صلاحیت می‌شوند. فعلا همه آن‌ها شانس تایید صلاحیت دارند.
۳- چالش عدم مشارکت در انتخابات
میزان مشارکت مردم در انتخابات، با میزان امید آن‌ها به تغییر شرایط و بهبود اوضاع، رابطه‌ای مستقیم دارد. به همین دلیل در دوره‌ای مشارکت حداکثری و در دوره‌ای دیگر که امیدی به تغییر وجود نداشته، مشارکت حداقلی بوده است. تجربه انتخابات مجلس یازدهم و بحران‌های اقتصادی و اجتماعی کشور، نشان می‌دهد که میزان مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰، حداقلی خواهد بود.
در انتخاباتی که مشارکت حداقلی است؛ یعنی آرای خاکستری به صحنه نمی‌آیند و در غیاب آرای خاکستری، اصلاح‌طلبان شانسی برای پیروزی ندارند. از این رو، «چالش عدم مشارکت مردم در انتخابات» میل به کاندیداتوری را در میان اصلاح‌طلبان به شدت کاهش داده است.
بنابراین، چهره‌هایی همچون جواد ظریف که در قامت وزیر امور خارجه، محسن هاشمی که در انتخابات شوراها و اسحاق جهانگیری که پس از مناظرات انتخاباتی در دوره قبل، با استقبال عمومی خوبی هم روبه‌رو شدند، بعید است خود را در چنین انتخاباتی سوخت کنند.
پس، از میان کاندیداهای مطرح اصلاح‌طلب، احتمالا مجددا باید شاهد حضور چهره‌ای چون محمدرضا عارف و یا مسعود پزشکیان و یا باید شاهد حضور اصول‌گرایانی چون علی لاریجانی با پرچم اصلاح‌طلبی باشیم، که البته چنین کاندیداهایی شانسی هم برای پیروزی ندارند.
۴- چالش کاندیدای نظرکرده
در میان ۲۰ کاندیدای مطرح، کاندیداتوری «ابراهیم رییسی» را باید جدای از دیگر کاندیداها مورد توجه قرار داد. ابراهیم رییسی که در دوره گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری توانست اجماع اصول‌گرایان را تحقق بخشد و آرای قابل توجهی نیز به نام او به صندوق‌ها ریخته شد، همواره به عنوان کاندیدای بالقوه ۱۴۰۰ مطرح بوده است، اما انتصاب او به مقام ریاست قوه قضاییه، او را در موقعیت متفاوتی قرار داد.
اعلام کاندیداتوری ابراهیم رییسی به معنای ورود او با کارت سبز علی خامنه‌ای رهبر ایران و مقام منصوب‌کننده او در جایگاه ریاست قوه قضاییه است.
بنابراین، نشستن ابراهیم رییسی روی صندلی کاندیدای نظرکرده بیت رهبری، به منزله پایان بخشیدن به رقابت میان اصول‌گرایان خواهد بود و به طور قطع انصراف سایر اصول‌گرایان مطرح همچون قالیباف و جلیلی را در پی خواهد داشت.
باقی ماندن چهره‌های دیگر اصول‌گرا همچون محسن رضایی، حسین دهقان و… تنها برای نمایش رقابتی بودن انتخابات خواهد بود.
این که ۸ ماه مانده به انتخابات ۱۴۰۰، جز چند اصول‌گرا که سفرهای استانی را با توجیه‌های غیرانتخاباتی، آغاز کردهاند (رییسی، قالیباف، فتاح و جلیلی) و یک نظامی که اعلام کاندیداتوری کرده است، جنب‌وجوشی در میان جریان‌های سیاسی دیده نمی‌شود، معنایش این است که انتخابات ۱۴۰۰ رقابتی و دوقطبی نیست و برای مردم تفاوتی میان کاندیداهای محتمل وجود ندارد.
در چنین انتخاباتی هیچ اصلاح‌طلب مطرحی پا به میدان رقابت‌ها نمی گذارد یا تایید صلاحیت نمی‌شود، مگر آن که در ۸ ماه پیش رو اتفاقی غیرمنتظره رخ دهد که ورق برگردد.
کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ایران چه کسانی خواهند بود؟
