بی گمان یکی از شاخصه های رشد وآگاهی در جوامع،وجود کتابهای گوناگون وبا موضوعاتی فرآوان در همان جوامع می باشد. مقایسه بخش فرهنگی کشور ایران شاید با حدود چهل سال گذشته بسیار ناامید کننده گزارش می شود. البته پیشرفت رسانه،اینترنت و تکنولوژی شاید مزیدعلت باشد اما هرچه زمان گذشت قهر مردم با کتاب بیشتروبیشترشد. البته علل این اتفاق تاسف بار را نمی توان در یک یا دومورد بیان داشت زیرا باتغییر نسل از نظر جامع شناسی و فرهنگی ساختار و روحیات جوانان نسبت به چنددهه قبل تغییری محسوس را لمس کرده است. درهمین راستا عوامل سیاسی متعددی وجود داردکه مسبب این امر شده است. بیست ونهمین نمایشگاه کتاب درحالی شروع به کارخود کرد که عدم امنیت نویسندگان،مولفان وناشران تبدیل به بزرگترین معضل فرهنگی کشورشده است. هرچه زمان میگذرد نه تنها این وضع بهبود نیافته، بلکه فضای آزادی قلم بسته تر شده است که دراین نوشتاربه تعدادی از آن ها اشاره خواهم کرد.
اول:تغییر محل برگزاری نمایشگاه کتاب
جابجایی محل نمایشگاه در این چند سال نشان دهنده نیت حاکمان از زبان قلدری و زور روایت دارد.مهمترین رویداد کشور معمولا باید مکانهایی فرهنگی برگزارشود نه مذهبی. اما به خواسته برنامه ریزان حکومتی این فضای فرهنگی ابتدا از شمال تهران به مصلی تغییر و امسال هم به حوالی شهر قم انتقال داده شد. این موضوع خود نشان دهنده هدف نظام از زیرپا گذاشتن اصول فرهنگی و تداخل حکومتی،دینی دراین رویدادمیباشد.
دوم:سوق دادن نویسندگان و ناشران به سوی هم اندیشی باقدرت
باوجود وافر نویسندگان وشکوفایی استعدادهای جوان درایران ،سانسور و رادیکال هایی که به خورد جامعه فرهنگی کشور داده اندموجب شده تا اهالی قلم خواسته یاناخواسته به سمت وسوی خودسانسوری بروند. به عنوان مثال نویسنده به جای اینکه تمام حواس وتمرکز خود را برروی موضوع نوشتار قراردهد،انرژی خود برای اینکه چه بنویسد که کتابش مجوز انتشار بگیرد،صرف می کند. سپس ناشران هم که سرمایه گذار میباشند حاظر به حمایت از کتابهای تابوشکن نیستند زیرا میدانند که در توزیع ونشر آن آثار به مشکلات بزرگی برخورد میکنند.به همین روی ناخوداگاه تمامی افرادی که دراین ضمینه فعالیت دارند به سمتی حرکت میکنند که حکومت میخواهد یعنی خودسانسوری و عدم بیان واقعیت برای بقای خود.. این سیکل معیوب تازمانی ادامه داردکه آن کتاب به دست خواننده اش میرسد و از هزینه دادن بابت آن کتاب پشیمان می شود.
سوم:سرکوب نویسندگان واهالی قلم
یکی از بزرگترین اهداف نظام هایی همانند جمهوری اسلامی،سرکوب آزادی قلم است. به شکلی که ما از ابتدای پیدایش این نظام شاهد برخورد نظامی با این قسم ازجامعه بوده ایم. این برخورد از دهه شصت که با حمله به کتاب‌فروشی‌ها، سانسور آثار و زندانی کردن نویسندگان آغاز شد و با قتل و حذف آنها ادامه داشت تا امروز که بسیاری از نویسندگان ما در وضعیتی کاملا امنیتی بسر میبرند،ادامه داشته است. به عنوان مثال میتوان به برخورد حکومت در سال گذشته با این افراد اشاره کرد .مأموران امنیتی در گرگان به خانه روزبه گیلاسیان و الهه سروش‌نیا، دو نویسنده و شاعر ریختند و آنها را بازداشت کردند. همچنین محمدرضا حاج رستم بگلو، شاعر، به اتهام «توهین به مقدسات» و «نشر اکاذیب» در منزلش در کرج دستگیر شد. یغما گلرویی، ترانه‌سرا بازداشت شد و چند روزی را در مکانی نامعلوم به‌سر برد و در نهایت به قید وثیقه آزادشد. البته پیش از این رویدادها مهدی موسوی، فاطمه اختصاری و کیوان کریمی نیز توسط دادگاه انقلاب، به حبس‌های طولانی مدت نه ویازده و نیم ساله و همچنین نودونه ضربه شلاق محکوم شدند که مجبورشده خاک ایران را ترک و تبعید را تجربه کنند.
چهارم:عجز وناتوانی رییس جمهور در قبال بازشدن فضای فرهنگی کشور
در افتتاحیه نمایشگاه کتاب حسن روحانی با سخنانی متفاوت حضورپیدا کرد. البته که دراین سه ساله حضور او در مقام اجرایی کشور تنها سخنانی زیبا از ایشان شنیدن تبدیل به عادت شده است. . او دراین مراسم بیان داشت:” بیایید راه را برای کار همه اینها آسان کنیم و تشخیص خوب و بود را به صاحبنظران واقعی و انجمن‌ها و اصحاب قلم و فکر واگذار کنیم و بدانیم هیچ‌کس در ممیزی بالاتر از وجدان عمومی و افکار عمومی نیست؛ آنها بهترین ممیزان جامعه ما هستند و میدانند به استقبال چه کتابی بروند و چه کتابی را در گوشه انزوا قرار دهند؛ بگذاریم صاحبان صلاحیت بهترین شیوه ها را برای اداره کشور برگزینند. این دولت معتقد است دخالتش را در همه امور باید کمتر و کمتر کرده و کار را به صاحبان آن رشته و پیشکوستان واگذار کند. صاحبان فرهنگ نیاز به ارشاد و گشت ارشاد ندارند” این سخنان درحالی بیان شد که امام جمعه تهران موضع تندی برعلیه کتاب و کتابخوانی گرفت. آیت الله موحدی کرمانی در خطبه های نماز جمعه گفتند:” در این نمایشگاه از کشورهای مختلف کتاب وارد کشور میکنند و کشورها فرهنگشان را این‌طور به کشور ما تزریق میکنند، مسئولان حواسشان باشد که اگر یک کتابی گمراه کننده بود و جوان به خانه برد و خانواده‌اش نیز گمراه شد شما تا قیامت گرفتار این گناه خواهید بود، بنابراین به این مسئله توجه کنید. وی با بیان اینکه کتابهایی در نمایشگاه گاهی عرضه میشود که عناوین ضدانقلاب و ضدپیغمبر است، اظهار داشت: ما نمی‌خواهیم با نمایشگاه کتاب پز دهیم، بالاخره خدا به انسان عقل داده است، درهای ورودی را برای کتاب‌ها باز کنیم، تا کجا این کتابهای گمراه کننده کشور ما را از حقیقت دور کند؟” پس ازصحبتهای این خطیب نمازجمعه تهران دو روز طول نکشید که عده ای وارد نماشگاه کتاب شده و تعداد بسیاری کتاب را جمع آوری کردند.علی فریدونی از مسئولان نمایشگاه کتاب تهران از جمع‌آوری تعدادی کتاب خارجی به دلیل ناهمخوانی با “معیارهای نمایشگاه و جمهوری اسلامی” خبر داد. بااین وجود باید اذعان داشت که قدرت اجرایی خطیب های نماز جمعه فراتر از رییس جمهوری ست وبااین فضای رادیکالیسم حاکم بر جامعه فرهنگی کشور نه تنها هیچ چیزی تغییر نخواهد کرد بلکه هرروزی که میگذرد دراین ضمینه پسرفت خواهیم کرد ونتیجه اش میشود این معضلی که سالیان طولانی جامعه گرفتارش شده است.یعنی عدم استقبال ومطالعه توسط عوام مردم و قهروحذف روشنفکران و نویسندگان قابل از فعالیت وحضور درعرصه فرهنگی ایران و…
