رحیم کاظمی سرشت
در سالهای اخیر، مکانیسم موسوم به «ماشۀ بازگشت تحریمها» یا Snapback، توجه بسیاری از فعالان سیاسی و اقتصادی را به خود جلب کرده است. این مکانیسم به کشورها و سازمانهای بینالمللی امکان میدهد در صورت نقض توافق هستهای، تحریمهای قبلی را بازگردانند و محدودیتهای جدیدی بر ایران اعمال کنند. پیامدهای این اقدام تنها به عرصهٔ دیپلماسی محدود نمیشود؛ اثرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن میتواند عمیق و گسترده باشد.
در چنین شرایطی، وضعیت داخلی ایران نیز پیچیده و رو به تشدید است. بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به سرعت افزایش مییابند و نشانههایی از ضعف توانایی حکومت در کنترل این بحرانها دیده میشود. اگر این روند ادامه یابد، امکان رسیدن به مرحلهای که نظام جمهوری اسلامی نتواند شرایط را مدیریت کند، افزایش مییابد و خطر فروپاشی ساختاری و بیثباتی گسترده به واقعیت نزدیک میشود. این وضعیت میتواند آینده ایران را به شدت نگرانکننده کند و ضرورت هوشیاری ویژهٔ جمهوریخواهان را بیش از پیش آشکار میسازد.
جمهوریخواهان، که امروز در مسیر تشکیل کنگره ملی حرکت میکنند، باید این شرایط را با دقت تحلیل کنند و درک کنند که تسریع در شکلگیری کنگره ملی و اعلام موجودیت به عنوان یک آلترناتیو منسجم و قوی، یک ضرورت فوری و استراتژیک است. بدون اقدام سریع، فرصت ایجاد یک جریان دموکراتیک، پایدار و معتبر کاهش مییابد و امکان مدیریت بحران به شکل منطقی و هدفمند از دست میرود.
پیامدهای احتمالی بازگشت مکانیسم ماشه شامل کاهش همکاری بانکها و شرکتهای بینالمللی، محدودیت صادرات و واردات، فشار بر درآمدهای ارزی، افزایش تورم و کاهش دسترسی به کالاهای اساسی و دارو است. همچنین، این شرایط میتواند فضای سیاسی داخل کشور را پیچیدهتر کند و بر فرصتهای گفتوگو و اصلاحات تأثیر بگذارد. تجربه نشان داده است که واکنش حکومت در چنین شرایطی میتواند بحرانها را تشدید کرده و مشکلات جدیدی ایجاد کند.
در این شرایط، نقش اپوزیسیون دموکرات–جمهوریخواه حیاتی است. این نقش باید همزمان شامل حمایت از جامعه مدنی، اطلاعرسانی موثق، فشار دیپلماتیک هدفمند و ارائه راهحلهای واقعبینانه باشد. مستندسازی دقیق تحولات و ارائه تحلیلهای روشن، از ایجاد شایعات و اطلاعات نادرست جلوگیری کرده و امکان تصمیمگیری درست در جامعه داخلی و افکار عمومی جهانی را فراهم میکند.
یکی از وظایف مهم اپوزیسیون، حمایت از گروههای آسیبپذیر و فعالان مدنی است. این حمایت میتواند شامل ایجاد شبکههای حقوقی، اطلاعرسانی ایمن، آموزش امنیت دیجیتال و تسهیل ارسال کمکهای بشردوستانه باشد. همچنین، هماهنگی درونی و مدیریت تصمیمها، مانع پراکندگی و پیامهای متناقض میشود و اعتبار جریان دموکرات را در نگاه داخلی و بینالمللی حفظ میکند.
اپوزیسیون باید راهکارهای عملی و قابل اجرا برای دوران گذار ارائه دهد تا نشان دهد که امکان مواجهه مسئولانه با بحرانهای اقتصادی و سیاسی وجود دارد. ارائه چنین بستههای سیاستی، اعتبار جریان دموکرات را افزایش داده و نقش آن را در صحنهٔ بینالمللی پررنگ میکند.
در نهایت، تجربه و شرایط کنونی نشان میدهد که تنها اپوزیسیونی میتواند مؤثر باشد که همزمان مسئولانه عمل کند، انسجام درونی داشته باشد و با مردم و جامعه مدنی همراه باشد. هوشیاری در برابر فشارهای خارجی و داخلی و تسریع در تشکیل کنگره ملی جمهوریخواهان، شرط لازم برای ایفای نقش فعال، پیشگیرانه و موفق در دوران بحرانهای فزاینده است.
