استفاده از ماسک برای پیشگیری از ابتلای بدون علامت به کرونا
پروفسور صادق مسرت ـ عضو فرهنگسان علوم پزشکی ایران
سه شنبه ۲۷ آبان ۱۳۹۹
عفوت کرونا باگذشت ۹ ماه از شروع آن به سرعت غیرقابل انتظاری مردم جهان را درگیر کرده و شمار جانباختگان آن بخصوص در سالمندان ترس وحشت آوری را در میان جوامع بشری به وجود آورده است. از آنجا که داروهای گوناگون نتوانسته است، به طور کلی از مرگ مبتلایان و گروه‌های با ایمنی ضعیف به کرونا جلوگیری کند و استفاده از واکسن برای عموم هم به احتمال زیاد تا یک سال دیگر ممکن نخواهد بود، امکانات پیشگیری از سرایت بسیار سریع عفوت ویروس کووید۱۹ به دیگران را تنها راه نجات آدمیان باید تلقی کرد با این حال متأسفانه هنوز در تمامی جوامع کشورهای جهان عده قابل توجهی به ۲ عامل مهم پیشگیری یعنی «استفاده از ماسک» و «حفظ فاصله اجتماعی» لااقل ۵ر۱ متری از دیگران اهمیت نمی‌دهند و به سفارش نهادهای بهداشتی توجه نمی‌کنند، زیرا هنوز از نتایج پژوهش‌ها و مشاهدات علمی و عملی که در نشریه‌های معتبر جهان منتشر شده است، بی‌خبرند و به درستی برای آنها به وسیله رسانه‌های گروهی هم تشریح نشده است. هدف این نوشتار شرح مختصر نتایج به دست آمده در رابطه با گذاشتن ماسک به صورت است که درجه اهمیت و مکانیسم آن را نشان می‌دهد.
در اینکه ویروس کووید۱۹ از راه بینی و با تنفس هوای محتوای ذرات درشت و یا بسیار سبک و معلق آلوده به ویروس در هوای اطراف و نزدیک ما و یا با انگشتان آلوده به ویروس وتماس آن با دهان وارد بدن انسان می‌شود و یا خروج آن از همین ۲ حفره با پخش ذرات آلوده به وسیله هوای تنفسی و سرفه و عطسه یا حتی صحبت‌های بیمار سبب سرایت ویروس به افراد نزدیک ما می‌شود، شکی وجود ندارد. تا چندماه پیش تصور می‌شد که خودداری از نزدیکی به دیگران و حفظ فاصله اجتماعی با کسانی که علایم بیماری را دارند، برای عدم ابتلا به کرونا کافی است، ولی از چند ماه قبل معلوم شده است که عفونت در افرادی که کاملا سالم بوده‌اند و هیچ علامتی از بیماری را هم نداشته‌اند وجود داشته است و تماس فرد سالم ولی حامل عفونت به دیگر فرد سالم، علت مهم سرایت کووید۱۹ بوده و تقریبا ۴۰ درصد سرایت‌ها از این نوع است این پدیده در مطالعاتی به دست آمده است که به دلیل بروز بالای عفونت و مرگ و میر در خانه‌های سالمندان و نزدیکی تنگاتنگ آنان، همه افراد چه بیمار و چه سالم و چه سالمند یا خدمه را از نظر کرونا آزمایش کردند، که مشاهده شد بعضی از کسانی که سالم هم بودند، چه خدمه و چه سالمند، تست مثبت کرونا داشتند و به همین دلیل افراد سالم هم می‌توانند به عفونت کرونا مبتلا شوند، بدون علامت بیماری را به دیگران انتقال دهند و سبب بروز عفونت بدون هیچ علامت در فرد سالم و یا با بروز خفیف بیماری در دیگران شوند. از آنجا که داشتن ماسک اگر هم مانع ورود کامل ویروس از محیط اطراف به فرد سالم نشود، ولی می‌تواند مانع از پخش قطرات و ذرات محتوی ویروس از بیمار بدون علامت به خارج شود و یا تعداد خروج آنها را بسیار کم کند و همین تعداد کم ویروس هم در اطرافیان ایجاد عفونت بدون علامت یا با علایم خفیف را به همراه آورد. در بررسی ۲ کارخانه تولید مواد غذایی در آمریکا که تعداد کارگران آنها بیش از ۵۰۰ نفر بود، در کارخانه‌ای که کارگران به اجبار از ماسک استفاده می‌کردند، تعداد کسانی که تست آنها مثبت بود و بدون هیچ علامت بودند با ۹۵درصد در مقایسه با کارخانه دیگری که اجباری در داشتن ماسک وجود نداشت، این اختلاف شیوع با ۵درصد بیماری بدون علامت چشمگیر بود. در مطالعه‌ای که در مورد مسافران ۲ کشتی گردشگری متعلق به آرژانتین انجام شد و تست عفونت کرونا در افراد هر ۲ کشتی به طور کامل انجام گرفت، نشان داده شد که درصد مبتلایان بدون علامت در میان همه کسانی که تست‌شان مثبت بود، در کشتی‌ای که همه گردشگران وخدمه آن از ماسک استفاده می‌کردند با ۸۱درصد خیلی بیشتر از کشتی دیگری بود که هیچکدام از گردشگران ماسک نداشتند، یعنی ۲۰ درصد بود.
به تازگی در حیوان موش مانند «هامستر» توانسته‌اند در مورد شیوع عفونت کرونا از راه بینی و دهان، تغییرات شبیه اعضای بدن انسان را ببینند و اهمیت استفاده از ماسک را در شرایط گوناگون برای پیشگیری از ابتلا به عفونت مطالعه کنند.
بررسی‌های بالینی، همان‌گونه که بیان شد، نشان می‌دهد که بیماری ویروس کووید ۱۹ بدون علامت در نیمی از افراد مبتلا به عفونت کرونا دیده می‌شود و چنان که فاصله ۵ر۱ متری از دیگران رعایت نشود،سبب سرایت ویروس از بیمار ظاهراً سالم به دیگران می‌شود داشتن ماسک هم نه فقط می‌تواند از بروز بیماری در شخص حامل آن پیشگیری کند، بلکه کیفیت ماسک هم مانع خروج ذرات آلوده از بینی و دهان فرد مبتلای بدون علامت و جلوگیری از سرایت آن و بروز بیماری بدون علامت کرونا یا به شکل خفیف آن در دیگران می‌شود.
