در سراسر جهان یک میلیارد انسان از سوء تغذیه شدید رنج می برند. ژان تسیگلر جامعه شناس می گوید، مقصرینکشورهای ثروتمند و سوداگران هستند.
روزنامه تاتس: آقای تسیگلر، چند دهه پیش شما با یک جمله معروف شدید:” کودکی که در این لحظه از گرسنگی می میرد، به قتل می رسد”. اکنون سازمان ملل از بزرگترین بحران گرسنگی از زمان تأسیس خود هشدار می دهد.
ژان تسیگلر: در سطح جهان کمبود واقعی مواد غذائی وجود ندارد، این چه در گذشته و چه امروز صدق می کند. مسئله کمبود تولید نیست، بلکه عدم دسترسی و کمبود قدرت خرید است. این علت ساختاری گرسنگی، قتل عام روزانه ای است که ریشه در نظام اقتصادی کشورهای به اصطلاح توسعه نیافته دارد.
تاتس: به چه معنا؟
تسیگلر: هر پنج ثانیه یک کودک زیر ده سال از گرسنگی جان می سپارد. آفریقا قاره ای است که در مجموع آماج شدیدترین ضربه ها است: از هر سه نفرِ، حدود یک میلیارد آفریقائی، یک نفر به طور مستمر دچار سوء تغذیه است. آما بیشترین تعداد قربانی در آسیا است: آنجا 650 میلیون انسان به طور دائم گرفتار سوء تغذیه هستند. این عارضه در مجموع شامل یک میلیارد انسان است – یعنی یکی از هر هفت نفر ساکن این سیاره. آنها از همه چیز محرومند. آنها نا امید و مایوسند، آنها از فردای خود هراس دارند.
تاتس: چرا چنین است؟
تسیگلر: کشاورزی امروز می توانست بدون مشکل 12 میلیارد انسان را تغذیه کند – یعنی تقریباً دو برابر مردم کنونی جهان. اما به گرسنگی ساختاری، گرسنگی ناشی از وضعیت اقتصادی هم اضافه می شود. وضعیتی که اغلب در ضعیف ترین کشورها پیش می آید. این در حالتی است که اقتصاد به طور ناگهانی فرو می پاشد. کشاورزان نه می توانند بذر بکارند و نه محصولی به دست آورند، راه های حمل و نقل غیر قابل استفاده اند، کشور دچار آفت ملخ یا شبیه آن است.
تاتس: آیا این در مورد شرق آفریقا هم صادق است، جائی که اوضاع در حال وخیم تر شدن است؟
تسیگلر: قحطی کنونی شرق آفریقا در سودان جنوبی، در سومالی، در شمال کنیا و در یمن به ویژه حاد است. این روزها مرگ ناشی از گرسنگی جان 23 میلیون انسان را در آنجا مستقیما تهدید می کند. آنها تنها از گرسنگی رنج نمی برند، آنها اغلب به آب آشامیدنی سالم هم دست رسی ندارند. به علاوه جنوب سومالی و جنوب سودان دچار یک اپیدمی وهشتناک وبا است.
تاتس: چرا سازمانهای امدادی بین المللی نمی توانند علیه این وضعیت اقدام کنند؟
تسیگلر: برنامه جهانی غذا(WFP ) عملاً فلج است. من هشت سال گزارشگر ویژه حق برخورداری از تغذیه مناسب بودم. من زیر و بم این به اصطلاح کنفرانس های pledging را می شناسم…
تاتس: کنفرانس های اهدا کنندگان…
تسیگلر: …آنها یا در رُم ، جائی که مقر FAO [سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل] قرار دارد، یا در ژنو تشکیل جلسه می دهند. در این کنفرانس ها مسئولین برنامه جهانی غذا شرایط را توضیح داده و اعلام می کند که چه کمک هائی در اختیار کدام کشورها قرار می گیرد. پس از آن کشورهای صنعتی میزان کمک های خود را مشخص می کنند. در کنفرانس 23 ماه مای برنامه جهانی غذا تقاضای چهار میلیارد دلار تا سپتامبر 2017 مطرح کرده و روشن کرد که این مبلغ کمترین مبلغی است که جهت پرتاب محمولات کمکی با چتر و یا ارسال آنها با کامیون مورد احتیاج می باشد. مسئولین فقط وعده 262 میلیون دلار را دریافت کردند. به این ترتیب حکم اعدام میلیون ها انسان در روز 23 مرتس صادر شد. اینکه در نهایت چه میزان از این مبلغ پرداخت شود، سئوال دیگری است – اغلب این مبلغ هم کاهش می یابد.
تاتس: چرا کشورهای غربی پول بیشتری نمی پردازند؟
تسیگلر: کشورهای اهدا کننده ادعا می کنند که خود دارای مشکل هستند و نمی توانند یا نمی خواهند مبلغ بیشتری بپردازند. دلیل دوم این است که در بازار جهانی بهای مواد غذائی اصلی، ذرت، برنج و غله، که در مجموع سه چهارم غذای مصرفی را تشکیل می دهد، در ماه های گذشته به شدت افزایش یافته است. یک دلیل این امر سوداگرای با مواد غذائی در بورس است. من تا کنون به دلیل افشای این نکات گرفتار یک سری محاکمات قضائی بوده ام. با این وجود تکرار می کنم: صندوق های پوشش سرمایه( Hedgefond )، بانک های بزرگ، از جمله بانک آلمان(Bank Deutsche) از طریق سوداگری در بورس با مواد غذائی سودهای سرسام آوری به دست می آورند. این سوداگری‌ها قانونی هستند. اما زمانیکه قیمت ها بالا هستند، WFP قادر نیست ذخیره کافی تهیه کند. این امر اما مطلقاً ضروری است، چرا که سازمان ملل خود تولید کننده نیست، او فقط کالاها را به دست قربانیان می رساند.
تاتس: اغلب گفته می شود که امروزه جنگ ها مسبب واقعی فاجعه گرسنگی است.
تسیگلر: در واقع ما شاهد جنگ تهاجمی وحشتناکی توسط عربستان سعودی در یمن هستیم، علاوه بر این در سودان جنوبی، جدیدترین عضو سازمان ملل، جنگی بین Nuer و Dinka در جریان است. قدرت های دارای حق وتو امکانات دخالت سازمان ملل در مناطق جنگی را کاملاً فلج می کنند. از این رو در آنجا از نیروهای چند ملیتی حفاظتی سازمان ملل با اختیارات گسترده خبری نیست. به علاوه ایجاد یک کریدور کمک های انسانی یا منطقه پرواز ممنوع بر فراز خانه های مسکونی ممکن نشده است. دلیل این امر وتوی چین است – یازده درصد واردات نفت مورد نیاز چین در سودان تولید می شود. از سوی دیگر تهدید آمریکا مانع منطقه پرواز ممنوع در یمن است. در یمن عربستان سعودی جنگ نابود کننده وحشتناکی علیه غیر نظامیان شیعه به پیش می برد. به دلیل وتوی آمریکا حضور سازمان ملل در اینجا هم غیر ممکن است.
تاتس: جامعه مدنی چگونه می تواند به طور جدی به وظایف انسانی خود در کشورهای ثروتمند عمل کند؟
تسیگلر: جامعه مدنی متشکل از جنبش های گوناگون، کلیساها، سندیکاها و سازمانهای غیر دولتی است که در جبهه های مختلف علیه نظام غیر انسانی و خودسری دولتی مقاومت می کند – این جامعه مدنی سوژه نوین تاریخی است. امید بخش است. من دیگری هستم، دیگری من است – این تعیین ساده موتور قیام جامعه مدنی است.
تاتس: و علیه چه کسی می بایستی قیام کند؟
تسیگلر: رؤسای دولت ها هدف حاشیه ای قیامند. بنا بر ارقام سال گذشته بانک جهانی 500 کنسرن خصوصی کنترل بیش از نیمی از ثروت تولید شده جهانی را در اختیار داشته اند. در این کنسرن ها هر گونه کنترل دولتی، سندیکائی یا پارلمانی غایب است. البته آنها قابلیت های زیادی دارند – به طور نمونه تسلط در زمینه پیشرفت علمی و تکنولوژی. اما آنها تنها به یک اصل عمل کردی و یک استراتژی پایبندند: کسب حد اکثر سود در کوتاه ترین زمان ممکن. امروز این کنسرن ها دارای قدرتی هستند که پیشتر هیچ گاه یک امپراطور، یک پادشاه نداشته است؛ آنها قدرتمندتر از دولت ها هستند. قشر کوچکی از نخبگان که به وجهی باورنکردنی قدرتمندند. با این وجود اکنون در مقابل آنها یک سوژه تاریخی نو، یعنی جامه مدنی جهانی، قرار دارد. این جامعه در اعتراض به اجلاس گروه 20 در ماه یولی در هامبورگ حضور خواهد داشت**. من هم آن جا خواهم بود و سخنرانی خواهم کرد. هامبورگ جائی است که مقاومت در آن شکل خواهد گرفت.
منبع:
https://www.taz.de/Archiv-Suche/!5398440&s=Jean+Ziegler/
* ژان تسیگلر جامعه شناس 83 ساله سوئیسی از منقدان سرمایه داری جهانی و سیاست های نو لیبرالیستی می باشد. او از سال 2013 معاون کمیسیون مشورتی شورای حقوق بشر سازمان ملل است.
**اشاره تسیگلر به تظاهرات سراسری است که در اعتراض به اجلاس گروه 20 (در روزهای هفتم و هشتم ماه یولی آینده) در هامبورگ برگزار خواهد شد. جنبش ها و سازمان های جامعه مدنی آلمان از مدت ها پیش در تدارک این تظاهرات هستند.
