او از مبارزان پر تلاش نهضت ملی ایران بود که مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی از زمان دانشجویی در جبهه ملی ایران آغاز کرد. مردی مسلمان بود که به استقلال و آزادی و عدالت اجتماعی باور داشت و به راستی خود را جمهوری خواه و پیرو محمد مصدق می دانست.
از بنیانگذاران نخستین جامعه دفاع از حقوق بشر ایرانیان در خارج از کشور یعنی: “جامعه دفاع از حقوق بشر و پیشبرد آن در ایران” در زمان شاه بود.
پس از انقلاب در دوران ریاست جمهوری خود، علیرغم اعتقادات مذهبی، با ولایت فقیه مخالفت کرد و با بهشتی، رفسنجانی، خامنه‌ای و آیت و دیگر بنیانگذاران حزب جمهوری اسلامی در افتاد و راه آزادی و استقلال ایران را رها نکرد.
در مقام ریاست جمهوری، مخالف حمله ی دانشجویان به سفارت آمریکا بود، زیرا آن را خلاف حقوق بین المللی می دانست او در همین مقام در جنگ علیه صدام در جبهه جنگ حاضر بود زیرا نمی خواست ایران در این جنگ شکست بخورد. او همینطور در زمان ریاست جمهوری خود و در شرائط نا آرام و مخاطره آمیز دو فرمان صادر کرد: یکی حمله به کردستان و دیگری بیرون کردن دانشجویان از دانشگاه تهران که همواره هر دو مورد اعتراض قرار گرفتند. اما در قضاوت نهائی ابوالحسن بنی صدر از جمله مردان استثنائی ایران بشمار می آید که میهن دوست، طرفدار دموکراسی و جدایی دین و دولت بود و این را در عمل نشان داد و به تبع مورد غضب خمینی و افراطیون جمهوری اسلامی واقع شد. او به درستی نسبت به اشتباه خود در طرفداری از خمینی ابراز پشیمانی کرد. پس از بازگشت به خارج ازکشور به مبارزه خود علیه جمهوری اسلامی ادامه داد.
او اعتقاد داشت که رژیم استبداد دینی حاکم بر ملت و سرزمین ایران بایستی توسط نیروی مردم ایران سرنگون شود؛ به همین جهت در جستجوی سازش با کشورهای خارجی نبود. همین اندیشه منجر به قطع همکاری با مجاهدین خلق که از ابتدا انتخاب نادرستی بود، شد.
ابوالحسن بنی صدر در دفاع از حق، نه تنها تا دادگاه میکونوس رفت، بلکه در افشاگری رژیم خونخوار جمهوری اسلامی هرگز از هیچ کوششی کوتاهی نکرد. او از نادر کسانی بود که در جلسات اپوزیسیون جمهوری اسلامی در شهرهای مختلف اروپا شرکت می‌کرد به سوالات ایرانیان در جلسات عمومی و حضوری پاسخ می داد و گاهی مورد حملات شدید و تهدید مخالفان خود نیز قرار می گرفت. او در کنار دیگر مخالفان رژیم، در جلسات یادبود های عمومی سیاسی (مانند یادبود عباس امیرانتظام و هوشنگ کشاورز صدر و دیگر شخصیت های آزادیخواهی که مورد اعتماد مردم ایران بودند) شرکت می کرد.
در یک کلام هرجا که قدم یا قلمش برای حقوق ایرانیان به کار می آمد، حتی علیرغم بیماری و خستگی و کهولت سن از حضور فعال کوتاهی نمی کرد و تا آخر عمر چنین بود.
ما در گذشت او را به و خانواده بنی صدر ؛ عذرا، فیروزه، زهرا، علی و مهران مصطفوی و به دوستداران و همفکران او تسلیت می‌گوییم.
حزب سوسیال دموکرات و لائیک ایران – همسازی ملی جمهوری خواهان ایران– نهاد راهبردی
سازمانهای جبهه ملی ایران خارج از کشور
نهم اکتبر ۲۰۲۱ برابر با هفدهم مهرماه ۱۴۰۰
