چالش های مدرنیته در برابر وحشیگری اسلامی

جلال ایجادی

اتحاد برای آدمکشی اسلامی

یک آموزگار فرانسوی که لائیسیته و آزادی بیان را درس می داد توسط یک تروریست اسلامی مورد حمله قرار گرفت و سرش از تن اش جدا شد. او به نوجوانان درس آزادی می داد و روحیه انتقادی را در آنان می پروراند. او خواهان آموزش انتقادی تاریخ و نقد تابوها بود تا نوجوانان خودمختارانه فکر کنند و شهروند آزاد باشند. نشان دادن فکاهی پیامبر اسلام و ترویج هنر طنز یکی از فصل های بیان آزاد و اندیشه آزاد است. در فرهنگ و قانون فرانسه نقد اسلام و الله و به سخره گرفتن پیامبران و هر دین دیگری کاملن آزاد است. کشورهایی که به این فرهنگ قانونی نرسیده اند، بطور مسلم دارای عقب ماندگی سیاسی هستند. کشتار این آموزگار این چالش بزرگ را مطرح می سازد که آیا باید در مسیر مدرنیته حرکت نمود و یا باید تاریخ را به دست آدمکشان اسلامی سپرد. تمام تلاشهای درونی اسلام برای بینشی اصلاح طلبانه از دین به شکست انجامیده و تنها گرایش قرآنی و سلفی گرایی بعنوان خط اصلی و فعال و تعیین کننده باقی مانده است. تمام گرایش های اسلامی از سنتی تا نواندیشی پاسدار سنت تجاوزکارانه تاریخی اسلام، خواهان تصرف سیاسی و خواهان اجرای احکام قرانی هستند. تمام مراجع دینی و ایدئولوگهای اسلامی کشتار آموزگار فرانسوی، ساموئل پاتی، را تائید میکنند و یا با محکوم کردن آموزش لائیسیته و آزادفکری یک آموزگار، اقدام تروریست اسلامی را بطور مستقیم یا غیرمستقیم، مورد پشتیبانی قرار می دهند. حمایت از قتل احمد کسروی، پشتیبانی از فتوای آیت الله خمینی برای کشتار سلمان رشدی و امروز توجیه جنایت علیه ساموئل پاتی، وجه مشترک آخوندها و نواندیشان دینی و نیز شیعه و اهل سنت می باشد.   

 لائیسیته در برابر نظم دینی    

این آموزگار برای رشد شعور نوجوانان فکاهی پیامبر اسلام را نشان داده تا ایجاد بحث نماید. در برابر احکام الهی که مقدس و قطعی شمرده میشوند و در مورد نوجوانان و جوانانی که همه بینش و پاسخ خود را در دین می بینند، چه شیوه آموزشی غیر از شیوه گفتگو و مقایسه و آشنایی با نظر مخالف، میتواند مناسب باشد؟ اگر به اصل گفتگوی متمدنانه و بردباری رفتاری انسانها معتقدیم هیچ راه دیگری جز مبارزه فکری متضاد و چندگانه و همه جانبه و آموزش لائیک باقی نمی ماند. این آموزش و تربیت رفتاری را از چه زمانی و از چه کسی باید آموخت؟ جامعه باید تمام امکان ها را فراهم نماید تا افراد کودک و نوجوان و جوان که محصول بلافاصله خانواده و فرهنگ سنتی و دین خانوادگی هستند از همان ابتدا بیاموزند. ارزش های شهروندی و فرهنگ سکولار در جامعه ای که جداسازی و قومگرایی و امت سازی پررنگ است، باید توسط نهادهای سکولار قانونی و شبکه نهادهای مدنی و کنشگران سکولار ترویج و گسترش یابد. فرزندان خانواده های اسلامی از هنگام تولد با ایدئولوژی دینی محاصره روانی شده اند و شکل گیری شخصیتی و روانشناختی فرد از همان ابتدا با دین خوئی و آموزه های خرافی آغشته است. همین پدیده محاصره روانی فرزندان در ایران نیز یک واقعیت تلخ و انبوه است. جوانان در زیر سلطه حکومت شیعه منکوب می شوند و قار نیستند از تمامیت توانایی خود بهره گیرند. در فرانسه برای تقویت جمهوری باید لائیسیته استوارتر گردد و در ایران برای پیشرفت جامعه، حکومت سکولار باید مستقر بشود.

با ایدئولوژی اسلامی نمی توان صلح کرد    

 دین اسلام سلطه طلب بوده و فرد را زیر کنترل قرارداده و روان او را به انحصار درمی آورد. اسلام تصرف روان را به ایدئولوژی تصرف سیاسی پیوند می زند و سلطه گری از مشخصه های آغازین و ساختاری اسلام است. اسلام کودکان را از همان ابتدا با اذان و آیه قرانی و روضه خوانی و درویشگری و عرفان گری و آداب دیسیپلینی و مراقبتی خود شکل میدهد و ناخودآگاه انسان را مچاله میکند و ازخودبیگانه میسازد. انحصار ذهن و روان فرد و تبعیت مطلق بندگان از الله از عناصر پایه ای در قرآن است. اسلامگرایان از هر فرصتی برای ضربه زدن به جامعه انسانی و جلوگیری از آزاد فکری استفاده خواهند کرد. برای دسترسی به هدف، دو وسیله اساسی بکار میرود: ایدئولوژی قرانی و ترور فیزیکی. اسلام در طول تاریخ اش پروپاگاند و ارعاب را بطرز مدام بکارگرفته و مبلغ ایدئولوژی ترور می باشد. در ایران جمهوری اسلامی تمام مدارس را به ماشین ایدئولوژیک و تحمیق فکری و خرافات تبدیل کرده است و آنجا که موج های اجتماعی برمی خیزد و روشنگری و احساس آزادی طلبی خود را نشان می دهد، سرکوب مستقیم انتخاب رژیم است. در کشورهای غربی نیز یکی از سیاست های مهم بنیادگرایان فشار بر روی نهادهای آموزشی و مسئولان سیاسی و آموزشی بوده تا مدرسه موضوع داد وستد قرارگیرد و منجر به امتیازگیری دینی بنفع مسلمانان و دین آنها گردد. ایجاد مسجدها و مرکزهای دینی اسلامی و شبکه های اجتماعی اسلامی جهت ترویج دین زرادخانه، اسلامگرایان را پرزور می نماید. در درون این نهادها و شبکه ها ایدئولوژی کینه توزی علیه غرب و دمکراسی و نیز جداسازی مسلمان از غیر مسلمان در جریان است و فعالان و ایدئولوگهای دینی همه جا حضور دارند و بشدت مداخله می کنند. تبلیغ دینی برای جداسازی و تضعیف جامعه دمکراتیک و بسیج مسلمانان علیه کل جامعه هدف آنهاست. اسلامگرایان صلح نمی خواهند بلکه پاشیدگی نظم اجتماعی و سلطه سیاسی را می طلبند.

چالش یکم

یکم، ما میگوئیم برای آموزش نوجوانان باید به توسعه فرهنگ انتقادی پرداخت و از همان کودکی و نوجوانی در برابر هجوم فرهنگی مذهبی خانوادگی و رایج در اجتماع باید به فرهنگ سکولار میدان داد و روح آن را در جامعه پخش نمود. در جامعه اسلامی مانند ایران و در جامعه غربی مانند فرانسه که در ان اسلامیسم نیرومند است و خانواده های بسیاری فاقد آموزش و تربیت غیردینی هستند و از خردگرایی نقاد برخوردار نیستند. ساختار جامعه شناختی و روانشناسانه موجود انسان ها را در روندی پیچیده و پنهان و آشکار شکل میدهد و نزد آنان فرهنگ دینی را بمثابه «نرم و هنجار طبیعی» در روان نهادینه میسازد. اینگونه خانواده ها زشت ترین آموزه ها را بعنوان شایسته ترین معیار به فرزندان و نوجوانان انتقال میدهند. در ذهنی که فاقد قدرت انتقادی است، الله و جنایت الهی و آدمکشی دینی مقدس و طبیعی می گردد. بنابراین در جامعه ای که فضای سکولار و قوانین دمکراتیک یک قاعده هستند، باید فلسفه و سیاست لائیسیته را آموزش داد، باید هنر فکاهی و نقاشی و موسیقی را توسعه داد، باید دین ها و از جمله دین اسلام و قرآن را نقد نمود و باید به توضیح جهان و دانش پرداخت. کار آموزگار فرانسوی در همین راستا بود. بنیادگرایان که فاقد هرگونه شعور اجتماعی مترقی هستند و فقط اهل آدمکشی هستند، یک استاد را می کشند تا جامعه را از دانش و آزادی محروم کنند. عوامل مانع در جامعه بسیارند. ولی علیرغم دشواری کار، فرهنگ سازی گسترده و تقویت روندهای سکولار یک اصل برای آموزش لایه های عقب مانده و آرکائیک در جامعه است.

چالش دوم 

دوم، نمایش شجاعت ضروری است. در این روزهای ترور اسلامی پیش از آغاز درس در کلاس دانشگاه، برای دانشجویانم از لائیسیته و دمکراسی و آزادی سخن گفتم. هربار پیش از رفتن به آمفی تئاتر یک روبان کوچک از پرچم فرانسه به کت خود سنجاق کردم و سپس جلوی دانشجویان ظاهر شدم و گفتم این امر نشانه ای از احترام به جمهوری و لائیسیته میباشد. به آنها گفتم چرا لائیسیته یک اصل مهم است، معنای آزادی بیان چیست و گفتم چرا ایدئولوژی اسلامی و فناتیسم و هرگونه تعصب دینی، دشمن جامعه آزاد و تمدن هستند. به دانشجویان گفتم تروریست ها میخواهند ما استادان را خاموش کنند، آنها میخواهند مدرسه و دانشگاه را به گورستان اندیشه تبدیل کنند، انها میخواهند نوجوانان از شعور لائیک محروم باشند. گفتم ولی ما با اندیشه خود هستیم و با قدرت علیه ایدئولوژی جنایتکارانه آنها مبارزه خواهیم کرد. کسانی هستند که از تروریست ها می ترسند و یا خود را سانسور میکنند، حال آنکه باید به روشنگری ادامه دهیم و از فرهنگ عقب مانده عامیانه نباید هراسید. من به دانشجویان گفتم من تبار ایرانی دارم و تجربه کشور من و تجربه فرانسه نشان می دهد که در برابر وحشیگری اسلامی، راه دیگری جز دانش، فلسفه، لائیسیته، سیاست آزاد، آزادی بیان و آزادی انتقاد، وجود ندارد. بهنگام سخنم روزنامه لوموند و شارلی ابدو و نشریه فلسفه را از کیف خود بیرون آوردم و گفتم تا زمانی که اینگونه نشریه ها هستند جامعه زنده است و آزادی بیان وجود دارد. شما نسل جوان اگر پرسشی دارید اول باید آنها را بخوانید و سپس متمدنانه در صورت اختلاف دیدگاه انتقاد کنید. جهل دینی و تمایل به کشتار انسان، گندآب متعفن جامعه هستند. نگذارید مغز و ذهن و ناخودآگاه شما توسط خشک مغزی و دین و خرافه به انحطاط کشیده شود. نسل جوان باید به دانش و فرهنگ های گوناگون چنگ بزند.

چالش سوم

سوم، جهان غرب با چالش مهاجران روبرو است. تاریخ غرب و از جمله فرانسه با تاریخ مهاجرانی که به این سرزمین آمده اند گره خورده است. در فرانسه در یک سده اخیر موج های مهاجرین ایتالیایی و روسی و اسپانیولی و پرتغالی و الجزایری و مراکشی و تونسی و آفریقای سیاه و ویتنامی و چینی و لهستانی و غیره به این سرزمین آمده اند و بمرور در درون آن جای گرفته و به شهروند فرانسوی تبدیل شده اند. پس از دوران استعمار فرانسه در شمال آفریقا و بویژه در الجزایر، در سالهای 60 میلادی صنایع فرانسه به نیروی کار نیازمند بود و جمعیت عرب تبار کارگر را استخدام نمود. این نسل در تولید اقتصادی نقش مهمی بازی نمود. بخش عظیمی از این نسل و نیز نسل های بعدی این خانواده ها علیرغم تفاوت های دینی و فرهنگی، در ساختار عمومی و حرفه ای و اقتصادی جای گرفتند. حضور آنها در تولید فعالیت خودروسازی و ساختمانی، در امور پزشکی و آموزشی، در امور حمل و نقل و کشاورزی و در امور خدمات اداری و شهری، غیرقابل انکار است. از نسل های جوان، مهندس و تکنیسین و دکتر و پرستار و آموزگار و کارمند و صاحب کار فراوانند. در دهه های اخیر با برآمد اسلامگرایی درخاورمیانه و با تشدید تبلیغات اسلامی در شبکه های اجتماعی و نیز در میان خانواده های متعصب و یا درمانده، ما شاهد «سرکشی اسلامی»، رشد اسلام سیاسی و دشمنی ورزی با غرب و دمکراسی هستیم. این لایه ها یک قشر بسیار اندک را تشکیل می دهد ولی پرسر و صدا و با یک گفتمان دینی، بازگشت به خلیفه گری را تبلیغ میکند. این گفتمان در نهایت همان طرح آیت الله های ایران و داعش و تروریسم اسلامی جهانی را منعکس می کند. بدین ترتیب این بنیادگرایی در برابر تمدن غرب و مدرنیته قرار گرفته و خواهان اغتشاش در جامعه غربی و سقوط دمکراسی می باشد. منطق اسلامگرایان و تروریست های اسلامی، سیاسی و ایدئولوژیک بوده و استراتژی آنها فقط کینه ورزی و خشونت علیه دمکراتها و سکولارها و ناباورها و تخریب هنجارهای قانونی و کشتار کنشگران دمکراسی است. در چنین حالتی دولت های قانونی در نگهداری از امنیت جامعه و نهادهای قانونی باید هوشمندانه و بدور از ساده لوحی تدابیر امنیتی و انظباطی و تربیتی لازم را در نظر گیرند. شکست اسلام سیاسی به شکست نیروهای سازمانیافته و شکست تئوری های توطئه و بیرون کشاندن لایه های اجتماعی از زیر کنترل و نفوذ آنها وابسته است.

چالش چهارم

چهارم، ما با یک چالش تمدنی بزرگ مواجه هستیم. اسلام در برابر خردگرایی و تمدن انسانی دوباره خیزش برداشته است. تروریست های اسلامی در غرب تلاش دارند تا توده مسلمان را متحد خود کنند و یک جنگ داخلی بزرگ بپا کنند. تمدن غربی میداند که اسلام  عامل ویرانگری و اغتشاش است و عواملی چون فناتیسم رایج، نادانی گسترده، ذهنیت مذهبی پاتولوژیک، سحر و توهم قرآن، تقدس دیوانه وار الگوی پیامبر، روحیات تبهکارانه، منابع مالی غیرشفاف قاچاق و نفت و اسلحه، و محیط خانواگی و آموزشی ویران گشته برخی از لایه های اجتماعی، عوامل مساعد برای رشد بنیادگرایی میباشند. تمدن غربی از دل فلسفه یونان و دوران روشنگری بیرون آمد و دانش و خرد را به پیروزی رساند. هرچند که در بستر آن جنگ و استعمار نیز رشد کردند ولی انسان را به بلوغ رسانید و قدرت را از آسمان به زمین کشانید. حال امروز اسلام و تمام دنیای خرافاتی ان با تمام حقارت ها و پاتولوژی های زیان آور برعلیه دنیای مدرن به تعرض برخاسته است. در طول تاریخ مدرنیته با نهادهایی که بوجود آورد توانا میباشد، ولی ناتوانی های اجتماعی و شکاف ها فراوان اند. پرسش اینجاست که تمدن در برابر وحشیگری اسلامی و مدل واپسگرا و مخرب آن چگونه پایداری خواهد کرد؟  مسلسل بدستان و چاقو بدستان اسلامی به شهروند غربی هجوم می آورد تا در دلها دلهره بیافکند. تمدن غرب باید از استعمار و مداخله گری چیره طلبانه دست بردارد و فقط با اتکا به دانش و عدالت اجتماعی و اقتصادزیستبومگرا و نظام دانشگاهی و استوارترین آموزش و فرهنگ، همه شهروندان را متحد کند و دنیای مترقی را در همکاری با یکدیگر قرار دهد.                

چالش پنجم

پنجم، در این رویاروئی نقش روشنفکران چه خواهد بود؟ ایا آنان با بینشی پوپولیستی در کنار دین و توده های اسلامگرا قرار خواهند گرفت و از نقش آگاه سازی خود چشم پوشی خواهند کرد؟ تجربه دهه های اخیر در ایران و نیز در جهان غرب نشان میدهد که شماری از روشنفکران فریفته اسلام شده و با ملاحظات ایدئولوژیک و مصلحت طلبی های سیاسی به متحدان نظم اسلامی تبدیل می گردند. این افراد در کردار خود در کنار اتوریته های اسلامی و ولایت فقیه و آیت الله ها و ایدئولوگ های اسلامی میمانند تا «امپریالیسم جهانخوار» را شکست دهند. این امر درحالی جریان دارد که اندیشه روشنفکران عافیت طلب شکست خورده است و آنها خود در خدمت نظام دینی و اسلام سیاسی مشاطه گری میکنند و در رشد ذهن باز و خردمند خرابکاری می نمایند. روشنفکران ایران باید روشنگری فیلسوفان اروپایی و نقدخرافه زمان مشروطه و نقد علمی مارکسیسم را به روشنگری نقاد سده بیست و یکم تبدیل کنند و مبارزه علیه استبداد و اسلام را در کانون پیکار خود قرار دهند. باید عقل خردمند را از چنبره دین خارج ساخت، منطق معتزله و ابوعلی سینا و ابن رشد را یک مرحله تاریخی پایان یافته قلمداد نمود و در این زمینه در گشودن درها بسوی جهان بیشترین اقدام های متهورانه فکری را انجام داد. سکولاریزاسیون جامعه شناختی  بدون یک مبارزه بزرگ فرهنگی و فلسفی و بدون نقد علمی و بی مهابای دین اسلام و فقه شیعه گری و اشکال وابسته آن، پایه استوار نخواهد داشت.

جلال ایجادی

جامعه شناس دانشگاه پاریس