درباره رضا شاه مطلب زیاد نوشته شده است، اما اغلب با نگاهی سیاه و سفید! اخیرا مطالب زیادی در تمجید و تملق بی حد و اندازه از او و پسرش در فضای مجازی منتشر میشود به گونه ای که به نظر میرسد با توجه به اوج ستم و فساد جمهوری اسلامی، بازماندگان رژیم سابق و نیز برخی تلویزیونهای خاص تلاش میکنند تا هرآنچه پیش از رژیم کنونی و در دوران دیکتاتوری پهلوی از سوی حکومت اتفاق افتاده بوده است را جملگی خوب و عالی نشان بدهند و محمد رضا و رضا شاه را بدون نقص و ایراد معرفی نمایند.
اگرچه رضا شاه خدمات قابل توجهی به ویژه در بعد سخت افزاری مدرنیته و حفظ یکپارچگی ایران داشته است، اما فساد شدید و سرکوب سیستماتیک مخالفان در دوران حکومت وی، غیر قابل انکار است. دراین راستا تصمیم گرفته ام که چند مطلب درباره فساد و زمین خواری رضا شاه تهیه و در وبلاگ منتشر نمایم.
در این مطلب ابتدا نسخه ای از مقاله روزنامه واشنگتن پست آمریکا -مربوط به ۷۲ سال پیش (اول اکتبر ۱۹۴۱) یعنی اندک زمانی پس از فرار رضا شاه از ایران- را منتشر مینمایم که به ثروت رضا شاه اشاره دارد و سپس با اشاره به منابع موجود به بررسی موجودی حسابهای بانکی رضا شاه در تهران و سپس گستردگی زمینهای تصاحب شده توسط وی اشاره میشود.
ابتدا مقاله واشنگتن پست درباره رضا شاه که توسط دانیل دلوس (Daniel DeLuce) خبرنگار آسوشیتدپرس نوشته شده است را در زیر ملاحظه مینمایید. گفتنی است که این نویسنده برنده جایزه ادبی بسیار معتبر پولیتزر (Pulitzer Prize) نیز شده است.
مقاله ۷۲ سال پیش روزنامه واشنگتن پست درباره فرار رضا شاه از ایران و ثروت هنگفت او
ترجمه قسمتهای اصلی مقاله:
هنگامی که کشتی کوچک انگلیسی «باندرا» خلیج خلوت ایران را ترک میکرد، مهمترین مسافرش شاه سابق ایران (رضا شاه) بود. او میتوانست به سلطنت از دست رفته خود فکر کند که یک شبه و تنها در اثر یک برداشت اشتباه از دست رفته بود و یا به آینده ای خیره شود که دوران تبعید خود را در جهان جدید و با میلیونها دلار ثروت اندوخته سپری میکند. ثروتی که با آن میتواند تقریبا به هر خواسته ای -البته به جز داشتن کشوری دیگر برای سلطنت – دست یابد.
میان خانواده های سلطنتی پناهنده شده و تبعید شده قرن بیستم، احتمالا رضا شاه با بزرگترین سرمایه فرار کرد. برآوردها از موجودی حسابهای بانکی او در ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، اتحادیه اروپا و بانکهای آمریکای جنوبی از رقمی بین ۲۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار حکایت دارد.
پیش از فرار از ایران، رضا تحت فشار روانی مجبور شد که نامه ای را امضاء کند و دارایی هایش را به شاه جدید یعنی پسرش ببخشد که قول داده است همه اموال او را به حکومت برگرداند. اگرچه نمایندگان مجلس ایران اعلام کرده اند که سند امضا شده در صورتی که دولت بخواهد دارایی های رضا شاه در خارج از ایران را به ایران بازگرداند، بی اعتبار است.
هنگامی که نمایندگان جناح های مختلف در پارلمان ایران در حال مطرح کردن تقاضا برای بررسی اتهام ها درباره سوء استفاده رضا شاه از قدرت برای دستیابی به ثروت نامشروع بودند و اینکه او طلا و جواهرات سلطنتی را تصاحب کرده بوده است، رضا سوار بر یک دستگاه لیموزین از راه اصفهان به بندر شرجی عباس در جنوب ایران فرار کرده بود تا خیلی راحت و بی دغدغه سوار بر یک کشتی انگلیسی شود و از ایران خارج گردد. … سفارت بریتانیا در ایران که یکی از اصلی ترین عوامل سقوط رضا بود، ترتیب جزییات فرار و خروج او از ایران را داده بود. …
شاه سابق عاشق اسب های مسابقه، متخصص بازار سهام، میزبانی پولدار و سخاوتمند و البته اندکی معتاد به تریاک میباشد و نزدیکان سابق او انتظار دارند که خارج از ایران خیلی زود سرگرمی های جدیدی برای پرکردن اوقات فراغت خود پیدا کند. اوقات فراغتی که زمانی با اداره امور شرکت عظیم تک نفریش- یعنی امپراتوری ایران-، اشغال شده بود.
یکی از اتهام های اصلی مخالفین شاه سابق به او همواره این موضوع بوده است که او به شدت حریص و پولدوست میباشد. رضا در ابتدای سلطنتش تحت تاثیر دیدگاههای مذهبی، جلوی عموم اعلام کرد که «فقیر بودن بهتر از پولداربودن است، بهتر است که انسان هرچه دارد به حکومت بدهد تا اینکه برای خودش نگه دارد». این اصول مغفول مانده در پی درخواست دولت، توسط شاه جدید بار دیگر مطرح شده است. شاه جدید [برای نشان دادن حسن نیت] حدود ۶ میلیون دلار از ثروت به ارث برده از پدرش را به خیریه ها بخشیده است. اگرچه طبق مدارک ارائه شده از سوی پارلمان ایران، او نزدیک به ۳۲ میلیون دلار تنها از حسابهای بانکی پدرش در تهران به ارث برده است.
شاه سابق فردی مغرور، حساس و انتقاد ناپذیر بود که شغل خود را به دلیل برداشت غلط از انگلیسی ها از دست داد. او دو مرتبه در سالهای اخیر در بازی قدرت با انگلیسی ها سرشاخ شده بود. آخرین مرتبه مربوط به یک سال پیش بود که از انگلیسی ها خواسته بود که سهم ایران از فروش نفت را از سالانه ۱ میلیون پوند به ۴ میلیون پوند افزایش دهد. مرتبه دوم زمانی بود که علیرغم فشار بریتانیایی ها و روسها به ایران برای اخراج آلمان ها از کشور، شاه سابق اجازه داد که وزرایش به چانه زنی بپردازند، ظاهرا با این خیال خام که میتواند یک متحد را علیه متحد دیگر بازی دهد و امتیاز بگیرد. اگرچه رضا شاه بالاخره متوجه اشتباه خود در محاسبه شد و به دیپلماتهای بی طرف گفت که به بریتانیا بگوید که «هرچه بخواهند انجام خواهم داد»، اما دیگر خیلی دیر شده بود زیرا متفقین به ارتش های خود دستور داده بودند که به سمت تهران حرکت کنند و در نتیجه زمینه برای کناره گیری رضا از قدرت فراهم شده بود.
در هنگام فرار، اگرچه صدها دشمن شاه سابق سوگند خورده بودند که از او انتقام خواهند گرفت اما رضا سوار بر بر لیموزین خیلی راحت همچون کسی که در روز تعطیل به پیک نیک رفته است، از میان بیابانهایی که حوزه نفوذ قبایلی بود که روسای آنها توسط رضا کشته شده بودند، عبور کرد و هیچ تلاش جدی برای متوقف کردن وی صورت نگرفت. [احتمالا با هماهنگی بریتانیایی ها]
—
همانطور که در این مقاله آمده، ثروت رضا شاه در کل جهان بین ۲۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. این رقم با توجه به حدودا ۱۸ برابر شدن اندکس قیمت مصرف کننده در آمریکا در بازه زمانی سالهای ۱۹۴۰ تا ۲۰۱۲ (یعنی اینکه ارزش هر دلار ۷۰ سال پیش حدودا ۱۸ برابر الان بوده است)، رقم بسیار بزرگی میشود. برای رسیدن به عدد واقعی در زمان حال باید آن اعداد را در عدد ۱۸ ضرب کرد.
تغییرات اندیس قیمت مصرف کننده در آمریکا (نمودار آبی رنگ) معیار مناسبی است برای نشان دادن تغییرات ارزش دلار در طول زمان. این اندیس از حدود ۱۴ در ۷۰ سال پیش به حدود ۲۵۰ در سال ۲۰۱۲ رسیده است که تغییری ۱۸ برابری را نشان میدهد. یعنی اینکه ارزش یک دلار آن زمان، معادل ۱۸ دلار امروز بوده است.
همانطور که در مقاله واشنگتن پست آمده است، صرفنظر از حسابهای بانکی رضا شاه در خارج از ایران، طبق گزارش ارائه شده از سوی پارلمان ایران، حدودا ۳۲ میلیون دلار تنها در حسابهای بانکی رضا شاه در تهران موجود برده است. «محمد قلی مجد» در یکی از کتابهای خود (با نام مقاومت در برابر شاه) عدد مشابهی را ذکر میکند و مینویسد در حالیکه کل درآمد غیر نفتی ایران در سال ۱۳۱۷-۱۳۱۶، حدودا ۸۰ میلیون دلار (۱۲۵۰ میلیون ریال) بوده است، تنها در حسابهای بانکی رضا شاه در تهران ۶۰۰ میلیون ریال (۴۲ میلیون دلار) وجود داشته است! یعنی حدودا ۵۰ درصد کل درآمد غیر نفتی ایران در حسابهای رضا شاه در تهران بوده است.
موجودی حساب های بانکی رضا شاه در تهران، کل درآمد غیر نفتی ایران، نرخ برابری دلار و ریال در این عکس مشاهده میشود. صفحات ۳۷۴ و ۳۷۵ کتاب «مقاومت نسبت به شاه» نوشته محمد قلی مجد – Resistance to the Shah: Landowners and the Ulama in Iran ، Mohammad Gholi Majd
ثروت رضا شاه تنها محدود به پول های خوابیده در بانکهای داخلی و خارجی ایران نبوده بلکه شامل زمین نیز می شده است.
«یرواند آبراهامیان» مورخ برجسته تاریخ ایران در کتاب خود با نام «تاریخ ایران مدرن»، نوشته که رضا شاه حدود یک و نیم میلیون هکتار زمین حاصلخیز به ویژه در مازندران را تصاحب کرده بوده است. به گفته این نویسنده این زمینها بخشی از طریق مصادره مستقیم به نفع شاه و قسمتی از طریق مجبور کردن مالک به فروش به دست آمده بوده است.
رضا شاه تا زمان فرار از ایران بیش از ۱ و نیم میلیون هکتار زمین را صاحب شده بوده که البته اغلب در منطقه حاصلخیز مازندران قرار داشته است. صفحه ۱۳۹ کتاب «تاریخ ایران مدرن» – اثر یرواند آبراهامیان
اینکه چگونه فردی بی سواد (رضا شاه تا سن ۳۰ سالگی سواد خواندن و نوشتن هم نداشته است)، از خانواده ای کشاورز، در مدت ۲۰ سال از قشو کردن و نگهداری اسبها، به چنین ثروت هنگفتی رسیده و صاحب بیش از ۱ و نیم میلیون هکتار زمین شده است، خود حکایت از فساد بسیار زیاد رضا شاه و حرص زیاد او برای مال اندوزی دارد. شکی نیست که قسمت عمده این پولها از درآمد نفتی ایران بوده است.
در مطالب بعدی مدارک و اسناد بیشتری منتشر خواهم نمود.
https://1freedomseeker.wordpress.com
