ـ بسیاری از فلسطینی ها، در غزه، از عدم درخواست آتش بس در حکم دیوان بین المللی دادگستری لاهه، ابراز نگرانی می کنند و می ترسند اقدامات موقت آن برای متوقف کردن خونریزی و کشتار جمعی بی خاصیت و بسیار ناتوان باشد.
نویسندگان: محمود مشتهى و رویدا کمال عامر*، 9 فوریه 2024
مقابل خانۀ ویران شدۀ یک آشنا، پس از حملۀ هوایی اسرائیل، رفح، 8 فوریه 2024 (عکس: عابد رحیم خطیب)
روز ۲۶ ژانویه، دیوان بین المللی دادگستری لاهه (ICJ) حکم اولیه ای صادر کرد که خطر محتمل «نسل کشی اسرائیل در نوار غزه» را تأیید می کرد. در حالی که صدور حکم نهایی در مورد این مسئله، با فشارهای حامیان اسرائیل بر دادگاه، ممکن است سالها طول بکشد، دادگاه در این حکم اولیه شش اقدام موقت را ذکر کرده است با هدف وادار کردن اسرائیل به کاهش حملات خود. در عین حال، آنطور که بسیاری ـ به ویژه 2.3 میلیون فلسطینی در غزه ـ امیدوار بودند، دادگاه حکمی برای برقراری آتش بس فوری و قطعی صادر نکرد.
در واقع، در میان ساکنان فلسطینی منطقۀ محاصره شده و حامیان آنها در سراسر جهان، واکنشها به این حکم متفاوت بود. برخی تصمیم دادگاه برای مداخله را گامی بزرگ به جلو در به رسمیت شناختن و حمایت از حقوق انسانی فلسطینیان می دانند. اما تصمیم به فقدان صدور حکم آتش بس – که افریقای جنوبی، از دادگاه تقاضا کرده بود، بسیاری را به این باور رساند که عدم انجام این حداقل، اسرائیل را قادر می کند تا به تخریب نوار غزه و کشتار ساکنان آن ادامه دهد.
در حالی که فلسطینی ها در غزه همچنان برای پایان دادن به جنگ روزشماری می کنند و بی صبرانه منتظر خبر دستیابی به موفقیت در مذاکرات، با میانجیگری قطر بین اسرائیل و حماس هستند، مجلۀ “+972” با مردم شمال و جنوب غزه گفتگو کرد تا دیدگاه آنها را در مورد تصمیم دادگاه بشنود. احساس قریب به اتفاق مردم ناامید کننده بود، در روزهای پس از صدور حکم این ناامیدی عمیقتر هم شده است، زیرا به نظر می رسد اسرائیل هیچ توجهی به توصیه های مبتنی بر اقدامات موقت دادگاه نداشته است:
جهان از سال 1948 تاکنون هرگز نخواسته و نتوانسته عدالت را برای فلسطینی ها فراهم کند.
کمال الیازجی، 23 ساله، پس از بمباران خانه اش از محله الداراج در شهر غزه آواره شد. او از آن زمان در مدرسۀ الرمال غزه که توسط آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد (UNRWA/ آنروا) اداره می شود، اقامت دارد. الیازجی از یک ضرب المثل معروف عربی برای توصیف حکم دیوان بین المللی دادگستری و واکنش جامعۀ بین المللی به آن استفاده کرد: “دستی که در آب آست کجا و دستی که در آتش است کجا؟” – به عبارت دیگر، قضات حکم خود را از جائی مثل لاهه در امنیت و آسایش صادر کردند. احتمالا اگر خودشان حتی یک روز در غزه زندگی می کردند، خواستار آتش بس می شدند.
او در ادامه می گوید: “هر ثانیه تأخیر در آتش بس منجر به کشتن یک روح، یک انسان، تخریب یک خانه، نابودی یک خانواده می شود … این شرایط باعث سختی و غم و اندوه باورنکردنی و بیشتری برای کودکان می شود.”
در جستجوی عزیزان خود، خانۀ ویران شده در حملۀ هوایی رفح، 8 فوریه 2024، (عکس از عابد رحیم خطیب)
ابوملک، وکیل دادگستری ۴۵ ساله که از محلۀ شیخ رضوان غزه آواره شده و اکنون در بیمارستان الشفا پناه گرفته است، موافقت کرد سخن بگوید: “جهان از سال ۱۹۴۸ در تامین عدالت برای فلسطینی ها شکست خورده است و همچنان در سکوت خود ما را نادیده می گیرد … بیش از ۱۰۰ روز جنگ برای به رسمیت شناختن وضعیت ناپایدار و خونبار ما در این جهان کافی نبوده است … بیش از ۳۰ هزار فلسطینی کشته شده، چند هزار نفر مفقود شده و فرض بر اینست که مرده اند، به اضافۀ ۷۰ هزار زخمی، همۀ اینها انگار برای متقاعد کردن جهان مبنی بر نسل کشی اسرائیل در غزه کافی نیست. طرح شکایت آفریقای جنوبی علیه اسرائیل سرچشمه ای برای امید بود. امید به این که کسی به حرف ما گوش می دهد. اما صادقانه بگویم، من انتظار نداشتم که حکم مثبتی از سوی دیوان بین المللی دادگستری، مثل آتش بس فوری یا دستور ورود کمکهای بشردوستانه به بخشهای شمالی نوار غزه صادر شود”.
فهمی الربیعی، ۳۲ ساله، اهل محلۀ شجاعیه است و از زمان آغاز جنگ در غزه چندین بار آواره شده و از جائی به جای دیگر از مرگ گریخته است. او می گوید:
“ما امیدوار بودیم که تصمیم دادگاه منجر به فشار بر اسرائیل برای متوقف کردن جنگ شود، اما چند روز پس از صدور حکم اولیه، در روز دوشنبه (29 ژانویه)، ما با صدای تیراندازی شدید در منطقۀ خود بیدار شدیم … من نمی دانم چه کسی می تواند به ما کمک کند”. او اضافه می کند: اگر دیوان بین المللی دادگستری شکست بخورد، نمی دانم چه کسی می تواند جنگ را متوقف کند. ما کسی جز خدا نداریم.”
مصطفی مجدی، از شجاعیه، ۴۷ عضو خانواده و فامیل خود را در حملات هوایی اسرائیل در اواسط ماه نوامبر از دست داد. همۀ آنها غیرنظامی بودند. او به “+972″ گفت: امیدوار بودم دیوان بین المللی دادگستری دستور آتش بس فوری را صادر کند تا بتوانم بستگانم را که هنوز زیر آوار هستند دفن کنم. این دادگاه اگر نتواند جنگ را متوقف کند یا اسرائیل را مجبور کند که به من اجازه دهد اعضای خانواده و فامیلم را دفن کنم، چه فایده ای دارد؟”
دفن کشته شدگان در گور دسته جمعی، رفح، 30 ژانویه 2024 (عکس از: عابد رحیم خطیب)
امینه عبدالعال، یک زن ۴۵ ساله از شجاعیه، به محلۀ “الشعف القریب” پناه برده است. او امیدوار بود که این حکم منجر به افزایش کمکهای بشردوستانه شود، اما این اتفاق رخ نداده است. اسرائیل به قوانین یا فشارهای بین المللی اهمیتی نمی دهد … وضعیت ما پس از صدور حکم اصلا بهبود نیافت. من فقط می توانم امیدوار باشم که کمکهای روزانۀ بیشتری وارد شود”.
ابو رمزی جندیه، مرد ۶۵ ساله ای که در ورزشگاه فلسطین غزه – زمین فوتبالی که به پناهگاه آوارگان تبدیل شده است – اقامت دارد، کمی خوش بین تر است: “اکنون این امید هست که فشار بر اسرائیل منجر به آتش بس کامل شود که به نفع مردم غزه ادامه یابد … اگرچه دیوان بین المللی دادگستری دستور آتش بس را صادر نکرد، اما ما احساس کردیم که کسی در این جهان به ما اهمیت می دهد … حداقل ما احساس کردیم که جهان شروع می کند به احساس نزدیکی به ما و شناخت درد ما”.
این جنگ را به خاطر فرزندانمان متوقف کنید
انور عواد ۴۵ ساله که در حال حاضر در شهر خان یونس در جنوب زندگی می کند، گفت: “از ابتدا منتظر مداخلۀ بین المللی برای متوقف کردن این جنگ زشت بوده ایم … ما نمی توانیم شب و روز بخوابیم. انگار که فقط منتظر مرگ هستیم … از وقتی آفریقای جنوبی اعلام کرده که به دیوان بین المللی دادگستری شکایت می کند، ما خوشحالیم که امیدی وجود دارد که کسی باشد که اسرائیل را مجبور به توقف این جنگ و نجات غیرنظامیان و کودکان غزه کند … ما مدت زیادی منتظر ماندیم. و تصمیم دادگاه تأئید کرد که این یک نسل کشی علیه غیرنظامیان در نوار غزه است. اما این کافی نیست. ما به یک حکم روشن و صریح برای اجرای آتش بس نیاز داریم.
کودکان فلسطینی در حال حمل آب آشامیدنی از مقر آنروا در رفح، 29 ژانویه 2024. (عکس از: عابد رحیم خطیب)
… وقتی دادستان دیوان بین المللی دادگستری دربارۀ آنچه اسرائیل با غیرنظامیان غزه کرده است صحبت می کرد، خبر آوارگی و گرسنگی و همۀ اینها در سراسر جهان پخش شد و ما احساس کردیم که صدای ما شنیده می شود و حالا جهان می داند که ما چه سختیهایی کشیده ایم … این جنگ سخت تر از هر جنگی است که والدین ما یا پدربزرگ و مادربزرگمان تجربه کرده اند … امیدوارم دنیا در کنار ما بایستد و ما را از این مصیبت نجات دهد”.
نزهت سناء بربخ ، ۳۷ ساله، در روزهای پس از صدور حکم دادگاه، با گسترش تهاجم زمینی اسرائیل، به همراه خانواده اش از خان یونس آواره شد. او می گوید: “یک هفته پیش، من خانه ام را در اردوگاه پناهندگان خان یونس به سوی منطقۀ المواسی در رفح ترک کردم … الان در یک چادر زندگی می کنم. مادر پنج بچه هستم، آنها به غذا احتیاج دارند، همه شان مریض هستند، اما هیچ دارویی نداریم و من نمی توانم برای آنها کاری بکنم … ما امیدوار بودیم این دادگاه مستقیما خواستار آتش بس شود، اما اینطور نشد … اگر تصمیم بر آتش بس بود، ما در چنین شرایط وحشتناکی زندگی نمی کردیم. ما غیرنظامیان چه گناهی مرتکب شده ایم، تقصیر ما نیست. جنگ، صلح و امنیت ما را از بین برد. ما خانواده، خانه و همه چیزمان را از دست دادیم. ما به کسی نیاز داریم که اسرائیل را مجبور به پایان دادن به این جنگ کند”.
منیر عکار ۵۰ ساله نیز که پس از صدور حکم اولیۀ دادگاه آواره شده است می گوید: “ما آتش بس می خواهیم، پایان جنگ … ما می خواهیم هیئتهای بین المللی وارد نوار غزه شوند و ببینند که جنگ با ما غیرنظامیان چه کرده است. من مجبور شدم خانه ام را در بخش غربی خان یونس با 50 نفر از اعضای خانواده ام ترک کنم. نه آب بود، نه برق، نه غذا. حتی نمی توانستم برای خانواده ام نان تهیه کنم. آیا جهان این وضع را خواهد پذیرفت؟
… جلسۀ دادگاه بسیار مهم بود و توجه جهان را به جنایات شنیع اسرائیل در غزه جلب کرد، اما باید به این جنگ پایان داد … جنگ به نفع هیچ نیست، جنگ فقط تخریب و خشونت را افزایش می دهد. ما به صلح نیاز داریم. صلح تنها راه حل است. این جنگ را به خاطر فرزندانمان متوقف کنید”.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* محمود مشتهی روزنامه نگار آزاد و فعال حقوق بشر مستقر در غزه است.
رویدا کمال عامر، روزنامه نگار آزاد از خان یونس است.
این دو روزنامه نگار می گویند:
“تیم ما از وقایع وحشتناک این جنگ اخیر ویران شده است – جنایات حماس در اسرائیل و حملات تلافی جویانه گستردۀ اسرائیل به غزه. قلب ما با همۀ مردم و جوامعی است که با خشونت روبرو هستند. ما در دوران فوق العاده خطرناکی در اسرائیل و فلسطین بسرمی بریم. خونریزیهای ناشی از این حوادث به سطوح بالائی از خشونت رسیده و خطر بزرگی تهدیدمان می کند، خطر این که جنگ تمام منطقه را در بر بگیرد. حملۀ مرگبار حماس در جنوب اسرائیل مردم این کشور را از هر نظر ویران و شوکه کرده است. بمباران تلافی جویانه اسرائیل، نوار غزه را که سالهاست محاصره شده است، ویران کرده و تعداد زیادی از غیرنظامیان را کشته و همچنان می کشد. شهرک نشینان گستاخ اسرائیلی در کرانۀ باختری، با حمایت ارتش، از این فرصت برای تشدید حملات خود به فلسطینی ها استفاده می کنند.
این تشدید تنش زمینۀ بسیار روشنی دارد، زمینه ای که “+972 ” در 13 سال گذشته توان خود را صرف پوشش آن کرده است: نژادپرستی و نظامی گری رو به رشد جامعۀ اسرائیل، اشغال تثبیت شده و محاصرۀ فلسطینیها به طور فزاینده ای در غزه عادی سازی شده است.
ما در موقعیت مناسبی برای پوشش این لحظۀ خطرناک هستیم اما برای انجام این کار به کمک شما نیاز داریم. این دورۀ وحشتناک برای انسانیت همۀ کسانی را که برای آینده ای بهتر در این سرزمین کار می کنند به چالش خواهد گرفت. فلسطینی ها و اسرائیلی ها در حال حاضر وظیفه دارند برای زندگی مشترک تلاشهای جدی را آغاز کنند. راهی جز همزیستی وجود ندارد.
